Język Polski
English
Legalne organizacje społeczne w powiecie hrubieszowskim do 1914 roku
Wojciech Jaworski
Abstract
Do połowy XIX w. życie społeczne w Polsce koncentrowało się wokół parafii; jedynie rzemieślnicy zrzeszali się w cechach. Do powstania pierwszych organizacji społecznych przyczynił się wzrost liczby ludności, podnoszenie się poziomu jej dochodów i wykształcenia. Podmiotem życia społecznego mogli stać się po uwłaszczeni chłopi – zauważa autor. Ustalił on, że w powiecie hrubieszowskim w latach 1882–1914 zarejestrowano co najmniej 91 samodzielnych organizacji i 18 oddziałów stowarzyszeń o szerszym zasięgu. Najwięcej wśród nich było: spółdzielni spożywców (59), organizacji rolniczych (25), oddziałów stowarzyszeń oświatowych. Autor podaje ich nazwy, omawia okoliczności powstawania i cele, jakie sobie stawiały, statuty wzorcowe (jeśli istniały). Najpierw organizowali się ziemianie (resursa) i mieszczanie (kasy pożyczkowe). Chłopów polskich i ukraińskich, licznych w tym regionie, oraz robotników zaktywizowała społecznie dopiero rewolucja 1905 r. Stowarzyszenia Spożywców (spółdzielnie, których celem było m.in. prowadzenie sklepów) licznie powstawały na wsiach, szczególnie dużo założyli ich chłopi ukraińscy, zantagonizowani z żydowskimi kupcami. Chłopi zakładali też kółka rolnicze (zaopatrzenie w nasiona i środków produkcji, sprzedaż płodów rolnych, działalność oświatowa). Władze wykorzystywały kółka do rusyfikacji chłopów ukraińskich. Powstały pierwsze spółdzielnie mleczarskie oraz organizacje zawodowe robotników przy cukrowniach.
Details
References
Statistics
Authors
Citation rules
Licence
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.