Język Polski
English
Legalne organizacje społeczne w powiecie hrubieszowskim do 1914 roku
Wojciech Jaworski
Abstrakt
Do połowy XIX w. życie społeczne w Polsce koncentrowało się wokół parafii; jedynie rzemieślnicy zrzeszali się w cechach. Do powstania pierwszych organizacji społecznych przyczynił się wzrost liczby ludności, podnoszenie się poziomu jej dochodów i wykształcenia. Podmiotem życia społecznego mogli stać się po uwłaszczeni chłopi – zauważa autor. Ustalił on, że w powiecie hrubieszowskim w latach 1882–1914 zarejestrowano co najmniej 91 samodzielnych organizacji i 18 oddziałów stowarzyszeń o szerszym zasięgu. Najwięcej wśród nich było: spółdzielni spożywców (59), organizacji rolniczych (25), oddziałów stowarzyszeń oświatowych. Autor podaje ich nazwy, omawia okoliczności powstawania i cele, jakie sobie stawiały, statuty wzorcowe (jeśli istniały). Najpierw organizowali się ziemianie (resursa) i mieszczanie (kasy pożyczkowe). Chłopów polskich i ukraińskich, licznych w tym regionie, oraz robotników zaktywizowała społecznie dopiero rewolucja 1905 r. Stowarzyszenia Spożywców (spółdzielnie, których celem było m.in. prowadzenie sklepów) licznie powstawały na wsiach, szczególnie dużo założyli ich chłopi ukraińscy, zantagonizowani z żydowskimi kupcami. Chłopi zakładali też kółka rolnicze (zaopatrzenie w nasiona i środków produkcji, sprzedaż płodów rolnych, działalność oświatowa). Władze wykorzystywały kółka do rusyfikacji chłopów ukraińskich. Powstały pierwsze spółdzielnie mleczarskie oraz organizacje zawodowe robotników przy cukrowniach.
Słowa kluczowe:
powiat hrubieszowski, historia życia społecznego, początki ruchu spółdzielczego, kółka rolnicze, rusyfikacja chłopów ukraińskichSzczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Zasady cytowania
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.