„Utensylia” synagogi staromiejskiej w Zamościu

Maria Fornal

doi:10.56583/az.1255

Data publikacji : 2011-12-31

Tom 10 (2011)

„Utensylia” synagogi staromiejskiej w Zamościu

Maria Fornal

DOI: https://doi.org/10.56583/az.1255

Abstrakt

Zamojska synagoga, powstała przed 1618 r. w stylu późnego renesansu, dziś jest pięknym zabytkiem, a niegdyś stanowiła centrum życia staromiejskiej dzielnicy żydowskiej. W 2019 r. rozpoczęły się w niej prace remontowo-konserwatorskie, które trwały prawie 2 lata. W 2011 r. synagoga została udostępniona jako muzeum multimedialne i centrum kulturalne. Artykuł przypomina z tej okazji, jak niegdyś była wyposażona zamojska synagoga. Jak zauważa autorka, jej obecne, ascetyczne wnętrze nie nawiązuje do pierwotnej, kultowej funkcji budowli. Nie zachowały się jej dawny wystrój i wyposażenie wnętrza, w tym aron ha-kodesz – szafa na Torę bogato zdobiona kamienną dekoracją, nawiązującą formą do portali kamienic stojących przy zamojskim rynku, mosiężna menora chanukowa, bima (podwyższenie do odczytywania wersetów Tory i prowadzenia modłów) – pierwsza nie jest znana, druga była metalowa, składała się z ażurowych ścianek przykrytych baldachimem. W synagodze było też bardzo dużo świeczników, stojących oraz wiszących ze sklepienia na długich sznurach i przymocowanych do ścian, gdyż wnętrze było ciemne. Autorka powołuje się także na wykazy „utensyliów” przy rachunkach Dozoru Bożniczego z okresu 1848–1865. Potwierdzają one, że na wyposażeniem ruchomym synagogi znajdowało się około wiele świeczników i lichtarzy (około 100), a także np. obrazy z blachy mosiężnej, firanki do obrzezania, srebrne kielichy, srebrne puszki do jałmużny i ofiar.