Osobliwości zawodowe na przykładzie zapisków w dziewiętnastowiecznych metrykach parafii pw. św. Tomasza Apostoła w Zamościu

Agnieszka  Szykuła-Żygawska

doi:10.56583/az.828

Data publikacji : 2020-12-31

Tom 18 (2020)

Osobliwości zawodowe na przykładzie zapisków w dziewiętnastowiecznych metrykach parafii pw. św. Tomasza Apostoła w Zamościu

Agnieszka Szykuła-Żygawska

DOI: https://doi.org/10.56583/az.828

Abstrakt

Źródłem do poznania zawodów dziś często nieistniejących, a wykonywanych w XIX-wiecznym Zamościu są dla autorki księgi metrykalne miejscowej parafii św. Tomasza Apostoła. W aktach urodzonych, zmarłych i zaślubionych wpisywano prócz danych osobowych także status społeczny i zawód osoby, której dotyczyła metryka, oraz świadków. Autorka wykorzystała akta sporządzane w latach ok. 1810–1867. Do najważniejszych, wpływających na życie mieszkańców wydarzeń w Zamościu w tym półwieczu należało przyłączenie miasta do Księstwa Warszawskiego (1809), do Królestwa Polskiego (1815, zabór rosyjski), sprzedaż miasta przez Zamoyskich rządowi (1821), przeniesienie Zarządu Miasta do Nowej Osady (1922), udział w powstaniu listopadowym i styczniowym, kasata twierdzy (1866), co umożliwiło cywilny rozwój miasta i wzrost liczby jego mieszkańców do ponad 10 tys. pod koniec XIX w. Ustalone zawody sklasyfikowano wg Polskiej Klasyfikacji Działalności oraz dodano funkcje specjalne (porządkowe i obronne). Autorka wyszczególnia m.in. zawody administracyjne oraz związane z pełnioną przez miasto funkcją obronną i obsługą techniczną miasta. Ustaliła kilku pracowników fortyfikacji, jak poddozorca, konserwator dyrekcji inżynierii, intendent magazynu inżynieryjnego, hydraulik fortyfikacji, zawody w oświacie i handlu. Wymienia ok. 50 zawodów rzemieślniczych, ciekawe przykłady: murmajster, kallikanty, mączarz, fajczarz, rękawicznik, siodlarz, puszkarz, konwisarz, bixmacher, druciarz, gwoździarz.

Słowa kluczowe:

XIX-wieczny Zamość, zamojscy rzemieślnicy, nieistniejące zawody, zamojskie fortyfikacje, parafia św. Tomasza Apostoła w Zamościu

Inne teksty tego samego autora

Agnieszka Szykuła-Żygawska, Nieznany obraz Rafała Hadziewicza „Modlitwa w Ogrójcu”. Przyczynek do historii szczebrzeszyńskich zamówień malarza , Archiwariusz Zamojski: Tom 15 (2017)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Szykuła-Żygawska, A. (2020). Osobliwości zawodowe na przykładzie zapisków w dziewiętnastowiecznych metrykach parafii pw. św. Tomasza Apostoła w Zamościu . Archiwariusz Zamojski, 18, 185–200. https://doi.org/10.56583/az.828

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archiwum Parafii Katedralnej w Zamościu, Księga Ślubów, lata 1826– 1832.

Archiwum Państwowe w Zamościu, Akta notariusza Walerego Głowackiego w Szczebrzeszynie, 1857 r., sygn. 14, nr 227, Inwentarz rękawicznika, Józefa Serwetowicza (brak paginacji).

Inwentarz rękawicznika, Józefa Serwetowicza z 1857 roku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2008, nr 2, s. 219–226.

Kaproń, A., Cukiernicy szwajcarscy w Zamościu, „ZKK” nr 1/2018, s. 67–69.

Kowalczyk, K., Rzemiosło artystyczne Zamościa 1580–1821, Warszawa 1971.

Kowalczyk, M., Sierżant w spódnicy. Historia życia i służby wojskowej Joanny Żubrowej (1782– 1852), Łomianki 2017.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24.12.2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Dz. U. z 2007 r., nr 251, poz. 1885, z 2009 r., nr 59, poz. 489 oraz z 2017 r., poz. 2440).

Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojskowe w Moskwie, sygn. Ф 418 оп 1 д 305 l. 13, Plan Rozpołożenia Latarń Genewskich Zwanych Do Oświetlenia Miasta Zamościa Użytych w 1822 R.

Sroczyńska, B., Rozplanowanie i zabudowa Zamościa w okresie Królestwa Kongresowego, [w:] Zamość – miasto idealne, red. J. Kowalczyk, Lublin 1980, s. 143–168.

Szykuła-Żygawska, A., Nowe wiadomości o Nowosielskich – rodzinie malarzy w XVIII i XIX wieku, „ZKK” 2011, nr 3, s. 29–31.

Szykuła-Żygawska, A., Piekarze i cukiernicy w Zamościu od XVIII w. do 1939 roku. Materiały do dziejów rzemiosł spożywczych w stolicy Ordynacji Zamojskiej, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny” (dalej cyt. „ZKK”) nr 3/2015, s. 18–20.

Szykuła-Żygawska, A., Twórcy rzemiosła artystycznego w Zamościu 1700–1875, „ZKK” nr 4, 2014, s. 18–21.

Zamojscy rzemieślnicy z początku XIX wieku, „Archiwariusz Zamojski” 2015, s. 35–48.