Materiały do dziejów drukarstwa w Janowie Lubelskim w XIX w.

Urszula Kurzątkowska

doi:10.56583/az.830

Data publikacji : 2020-12-31

Tom 18 (2020)

Materiały do dziejów drukarstwa w Janowie Lubelskim w XIX w.

Urszula Kurzątkowska

DOI: https://doi.org/10.56583/az.830

Abstrakt

Artykuł omawia działanie pierwszej drukarni w Janowie Lubelskim (1862–1889). Temat, jak podkreśla autorka, jest mało znany, nieporuszany w publikacjach poświęconych dziejom miasta, sygnalizowany w opracowaniu dziejów drukarstwa w Królestwie Polskim. Artykuł oparto na materiałach źródłowych: aktach Komisji Województwa Lubelskiego i Rządu Gubernialnego Lubelskiego oraz Kancelarii Gubernatora Lubelskiego z Archiwum Państwowego w Lublinie. Drukarnię w Janowie Lub. założył po otrzymaniu zezwolenia Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Antoni Kurzątkowski, zecer i drukarz. Przestawiono jego sylwetkę i przebieg kariery zawodowej (potem prowadził zakład w Radomiu), wymieniono członków rodziny. Autorka omawia dość wyśrubowane warunki, jakie musieli spełniać zajmujący się zecerstwem, określonym jako rzemiosło wysoce specjalistyczne. Ustaliła, że Kurzątkowski zajmował się przede wszystkim drukowaniem cyrkularzy powiatowych oraz m.in. blankietów dla władz cywilnych i wojskowych, nie obsługiwał ludności cywilnej. W tym czasie w powiecie zamojskim działała jeszcze jedna drukarnia – Szai Waksa w Józefowie Ordynackim. Powiat janowski powstał dopiero w 1867 r., a wraz z nim tzw. litografia należąca do zarządu tutejszego powiatu, działająca około 30 lat. Kurzątkowski w 1875 r. przekazał swoją drukarnię uczniowi Tomaszowi Woszczyńskiemu, który rozszerzył działalność, drukował też afisze wydarzeń rozrywkowych.

Słowa kluczowe:

Antoni Kurzątkowski, Janów Lubelski, dzieje drukarstwa, zecerstwo, drukarnie w Królestwie Polskim

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kurzątkowska, U. (2020). Materiały do dziejów drukarstwa w Janowie Lubelskim w XIX w . Archiwariusz Zamojski, 18, 207–226. https://doi.org/10.56583/az.830

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adrianek M., Lubelska Drukarnia Rządowa 1817–1867, „Biuletyn Biblioteki Głównej UMCS” 1982/1983, r. 30/31, s. 79–88 .

Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta Miasta Lublina, sygn. 2154, s. 413–414.

Archiwum Państwowe w Lublinie, Komisja Województwa Lubelskiego i Rządu Gubernialnego Lubelskiego (dalej RGL), sygn. Adm. 1730 [AG: Akta Generalia] s. 13-26, 136-147.

Archiwum Państwowe w Lublinie, RGL, sygn. Adm. 276 [AS: Akta Specialia], s. 146-147, 162-163, 188-189, 198, 208, 229, 242-243, 261, 290.

Archiwum Państwowe w Lublinie, Kancelaria Gubernatora, sygn. 1081, s, 27-28, 70-72, sygn. 1878, s. 19-20, 64-65, 75, 101-104, 107-108, 111–112, 181-182.

Archiwum Państwowe w Lublinie, Zbiór afiszów teatralnych, sygn. 32, 33, 34, 98.

Gdula P., Drukarstwo lubelskie, „Annales UMCS”, Sectio F 1953 [druk 1957], vol. VIII/2, s. 39–109.

Iskra C., Drukarnia trynitarzy i Drukarnia Rządowa w latach 1781–1832, [w:] Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, red. Szyndler, B., Lublin 1988, s. 17–38.

Janów i Janowiacy w kręgu polityki, gospodarki, prawa, kultury i religii. Materiały z sesji naukowej 23 czerwca 2010 r., red. Nazarewicz, B., Janów Lubelski 2011 [http://www.janowskakolebka.pl/ [dostęp: 31.08.2020]].

Janów Lubelski 1640–2000, red. Z. Baranowski, B. Nazarewicz, J. Łukasiewicz, Janów Lubelski 2010.

Latawiec K., Naczelnicy powiatów guberni lubelskiej w latach 1867–1918., „Annales UMCS”, Sectio F 2003, vol. LVIII, s. 73–96.

Lech M.J., Drukarze i drukarnie w Królestwie Polskim 1869–1905. Materiały ze źródeł archiwalnych, Warszawa 1979, s. 38–107.

Lutomski D., Józef Nowaczyński jako litograf, grawer i drukarz (1847–1886), [w:] Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, red. B. Szyndler, Lublin 1988. s. 155–179.

Łukasz J., Dzieje Parafii Biała k. Janowa Lubelskiego, „Janowskie Korzenie” 2006, nr 7, s. 11–25.

Oficyna drukarska Antoniego Kurzątkowskiego 1875–1896, [w:] Z. Bratos, E. Frejtag-Mika, W. Ł. Macierzyński, Radom na starej pocztówce i prasa radomska w latach 1811–1918, Radom 1996, s. 38–42.

Osiński T., Komisarze obwodu (naczelnicy powiatu) zamojskiego w latach 1816–1866, „Rocznik Lubelski” 2009, t. 35, s. 115–137

Pietrasiewicz T., Przewodnik po historii słowa drukowanego w Lublinie, Lublin 2014.

Podręcznik dla zecerów przez Władysława Danielewicza Podstarszego Zgromadzenia Drukarzy Warszawskich, Warszawa [1892], s. 162.

Riabinin J., Fragmenty z dziejów cenzury 1831–1864 r. „Pamiętnik Lubelski” 1927–1930, t. 1, s. 34–51.

Sowiński J., Polskie drukarstwo, Wrocław 1988.

Szyndler B., Wstęp, [w:] Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, red. B. Szyndler, Lublin 1988, s. 5–15.

Treichel I., Kurzątkowski Antoni, [w:] Słownik pracowników książki polskiej. Suplement, red. I. Treichel, Warszawa – Łódź 1986, s. 115.

Walkowska D., Drukarnia Kossakowskich (1846–1939), [w:] Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, red. B. Szyndler, Lublin 1988, s. 127–153.

Skorowidz mieszkańców miasta Warszawy z przedmieściami na rok 1854 ułożony pod kierunkiem Zarządu Policyi, Warszawa 1854 [rozdz. 1, s. 171; rozdz. 3, s. 6]

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. III, Warszawa 1882, s. 414–419 [http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/ [dostęp: 31.08.2020]].

Słownik pracowników książki polskiej, red. Treichel, I., Warszawa – Łódź 1972, s. 447, 631.

Sowiński J., Polskie drukarstwo: historia drukowania typograficznego i sztuki typograficznej w Polsce w latach 1473–1939, Wrocław 1996.

Worobiej H., Drukarnia Rządowa w latach 1833–1918, [w:] Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, red. Szyndler, B., Lublin 1988, s. 39–72.

Wywiałkowski Ż., Czcionkarnie istniejące w dzielnicach ziem polskich od pierwszych lat założenia aż do naszych czasów biegiem lat, Warszawa 1884, s. 42.

Z przeszłości Janowa Lubelskiego 1640–1990, red. Garbacz, D., Stalowa Wola 1990.