Szkoły im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie. Biografie pedagogów (1811–1852)

Jan Makara

doi:10.56583/az.844

Data publikacji : 2019-12-31

Tom 17 (2019)

Szkoły im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie. Biografie pedagogów (1811–1852)

Jan Makara

DOI: https://doi.org/10.56583/az.844

Abstrakt

W artykule zamieszczono biogramy blisko 60 pedagogów pracujących w latach 1811–1852 w szkołach im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie, wywodzących się od Akademii Zamojskiej założonej w Zamościu w 1594 r., w 1784 r. zamienionej na liceum, a następnie na szkołę wojewódzką, w 1811 r. przeniesioną przez ordynata Stanisława Kostkę Zamoyskiego do Szczebrzeszyna. Tu jej uroczyste otwarcie, jako Szkoły Wydziałowej, odbyło się w 1823 r. Omówiono dalsze przekształcenia placówki noszącej imię Zamoyskich, a funkcjonującej po kolejnymi oficjalnymi nazwami: Szkoła Wojewódzka, Gimnazjum, Szkoła Realna. Jej kadrę pedagogiczną tworzyli Polacy, Rosjanie, Szwajcarzy, Niemcy i pojedynczy przedstawiciele innych narodowości, o różnym wyznaniu i także wykształceniu. W biogramach opartych o dokumenty parafii w Szczebrzeszynie (Archiwum Państwowe w Lublinie), przedwojenną publikację Zygmunta Klukowskiego i in. źródła, podano lata życia pedagogów, dane o ich wykształceniu, pobycie w Szczebrzeszynie i pracy w innych miastach, o ich rodzinach. Najwięcej informacji podano o ks. Ignacym Siekierzyńskim – pierwszym rektorze szkoły w latach 1811–1814, ks. Marcinie Gosiewskim – rektorze w latach 1818–1828, Janie Iwaszkiewiczu, Teodozym Sierocińskim, Gustawie Adolfie Jellachichu, Stanisławie Kiewliczu, Janie Karolu Wilhelmie Goetzu. Dołączono wykaz rektorów, zastępców rektora, dyrektorów i zastępców dyrektora szkół.

Słowa kluczowe:

szkoły im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie, Akademia Zamojska, Stanisław Kostka Zamoyski, ks. Ignacy Siekierzyński, ks. Marcin Gosiewski

Inne teksty tego samego autora

Jan Makara, Inwentarz majątku po zmarłym w 1844 r. Fryderyku Ihne, lekarzu weterynarii Ordynacji Zamojskiej , Archiwariusz Zamojski: Tom 13 (2014)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Makara, J. (2019). Szkoły im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie. Biografie pedagogów (1811–1852). Archiwariusz Zamojski, 17, 211–261. https://doi.org/10.56583/az.844

Bibliografia

Adrianek M., Historia biblioteki szkolnej w Szczebrzeszynie 1810-1852, s. 71-72.

Adrianek M., Zainteresowania naukowe Józefa Żuchowskiego, „Folia Bibliologia” 1995, Vol. 38/39 (1990/1991), s. 17-48, 50.

Adrianek M., Związki przyjaźni Stanisława Kiewlicza z Joachimem Lelewelem w świetle zachowanej korespondencji, „Folia Bibliologia” 1995, 40/41 (1992/1993), s. 33, 35-36.

Akta Komitetu Egzaminacyjnego, nr 21, vol. I, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. II, Kraków 1936, s. 363-364.

Akta Gimnazjum Zamoyskich w Szczebrzeszynie, nr ks. 10, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. II, Kraków 1936, s. 363-364.

Archiwum Państwowe w Lublinie, Dokumenty dotyczące kościoła i parafii w Szczebrzeszynie (1814-1833), sygn. 4, księga nr 2.

Archiwum Państwowe w Zamościu, Akta Jana Kantego Kosteckiego w Szczebrzeszynie, sygn. 13, 1849 r.

Balicki L., Szczebrzeszyńscy Duszpasterze, Wrocław 2007.

Biernatowie A., B., Cmentarz Powązkowski w Warszawie, Warszawa 1992, s. 56.

Danilewiczowa M., Towarzystwo uczniów Liceum Wołyńskiego, „Rocznik Wołyński” R. 3, 1934, s. 297-333.

„Dziennik Powszechny Krajowy” nr 130, s. 2, z dnia 12 maja 1831.

Feduszka J., Od Morando do Zamoyskiego poczet gospodarzy Zamościa (cz. II), źródło internetowe [dostęp: 9.02.2019].

Feduszka J., Wspomnienia Franciszka Kowalskiego z obrony Zamościa w 1831 roku, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny” nr 1/2016, s. 16-19.

„Gazeta Warszawska” nr 313, 1852, s. 3.

„Gazeta Warszawska” nr 343, grudzień 1857.

Gerber R., Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831. Słownik biograficzny, Wrocław 1977, s. 196, 199, 453.

Golejewski H., Pamiętnik, t. I, Kraków 1971, s. 102-103.

Kaproń A., Cudzoziemscy nauczyciele Gimnazjum lubelskiego w latach 1815-1915, Lublin 2001, s. 31.

Kaproń A., Szwajcarzy na Lubelszczyźnie w latach 1815-1914, Szczecin 2009, s. 29 i 90.

Kijas A., Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 roku, Warszawa – Poznań 2000, s. 403-404.

Klukowski Z., Dawne szkoły im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie (1811–1852), Zamość 1927, s. 8, 9, 18, 74, 77, 79.

Klukowski Z., Wspomnienia starego lekarza o czasach Powstania Listopadowego (1825-1835), Zamość 1927, s. 16-17.

Kula E., Wkład nauczycieli szkół średnich w szerzenie postępu agrotechnicznego w Królestwie Polskim doby międzypowstaniowej, „Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne” nr 17, 2008, s. 117.

Kulik R., Kulik H., Ogólny wykaz księży rzymskokatolickich, polskokatolickich, greckokatolickich, prawosławnych oraz ewangelickich, t. II, Grabowiec 2012, s. 242, 487.

„Kurier Warszawski” nr 276, 1851, s. 2.

„Kurier Warszawski” nr 219, 1850, s. 3

Monografia parafii greckokatolickiej i prawosławnej Zaśnięcia Bogurodzicy/ Zmartwychwstania Pańskiego i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabowcu, t. I, Grabowiec 2007, s. 55.

Makara J., Spis inwentarza po zmarłym weterynarzu w Michalowie Fridrich Ihne, „Archiwa- riusz Zamojski” 2014, s. 156.

Massalski A., Tajny raport Pawła Muchanowa dla mnistra Aawrama Sergiejewicza Norowa z 1856 roku. Przyczynek do dziejów oświaty polskiej w okresie międzypowstaniowym, „Przegląd Historyczny” nr 3, 1989, s. 407-425.

Massalski A., Tajny raport Pawła Muchanowa dla mnistra Aawrama Sergiejewicza Norowa z 1856 r. Przyczynek do dziejów oświaty polskiej w okresie międzypowstaniowym, „Przegląd Historyczny” nr 3, 1989, s. 407-425.

Massalski A., Nauczyciele szkół średnich rządowych męskich w Królestwie Polskim 1833-1862, s. 36.

Massalski A., Nauczyciele języka francuskiego męskich szkół średnich rządowych Królestwa Polskiego w latach 1833-1862, „Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne” nr 14, 2003, s. 58, 74, 76.

Massalski A., Wyższa Szkoła Realna w Kielcach, Kielce 1984, s. 90.

Ochenduszko T., Kolegium Pijarskie w Rzeszowie w okresie pobytu w nim Józefa Hermana Osińskiego, „Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej” 2015, nr 44, s. 41.

Piotrowska B., I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Bibliografia, Kielce 2010, s. 198-199.

Pomarański S., Proces polityczny w Szczebrzeszynie w 1852 roku i jego skutki, Zamość 1919, s. 11-26.

Popis publiczny uczniów Szkoły Wojewódzkiey Zamoyskiey w Szczebrzeszynie, lipiec 1825 r., Warszawa 1825, s. 5.

Programmat aktu uroczystości zakończenia biegu nauki w Szkole im. Zamoyskich w Szczebrze- szynie w latach 1837, 1844 i 1847, Warszawa 1844.

Rocznik instytutów religiynych i edukacyinych w Królestwie Polskim 1824, Warszawa 1824, s. 172.

Sadurski I., Józef Skłodowski – nauczyciel, dyrektor i wychowawca w szkołach Królestwa Polskiego w okresie międzypowstaniowym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2011, vol. LXVI, Sectio F, s. 22.

Sadurski I., Dzieje szkoły Kaliskiej w okresie międzypowstaniowym 1830–1866, Lublin 2015, s. 114.

Skład Kommissyi Rządowej Wyznań Religiynych i Oświecenia Publicznego tudzież Wydziałów do niej należącej, [w:] „Rocznik Instytutów Religijnych i Edukacyjnych”, Warszawa 1824, s. 24.

Smoter-Grzeszkiewicz R., Balicki L., Szkoła Wojewódzka w Szczebrzeszynie (1819-1931), Szczebrzeszyn 2012, s. 4.

Szczebrzeszak Cz., Pół wieku. Wspomnienia ze szkół szczebrzeskich, „Ziemia Lubelska” 1906, nr 296, s. 2-3.

Szykuła-Żygawska A., Rekwizyty – oznaki patriotyzmu w XIX-wiecznych inwentarzach majątkowych Archiwum Państwowego w Zamościu, „Archiwariusz Zamojski” 2013, s. 99-104.

Typek B., Związki Bolesława Prusa z Wożuczynem, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, nr 4/2012, s. 89-92.

Uljasz A., Cudzoziemcy w Lublinie i na Lubelszczyźnie w XIX w., „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”, Folia 47, „Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” V, 2007, s. 173-179.