Problematyka Zagłady w polskich podręcznikach szkolnych

Hanna Węgrzynek

doi:10.56583/sz.162

Data publikacji : 2016-12-31

Tom 6 Nr 6 (2016)

Problematyka Zagłady w polskich podręcznikach szkolnych

Hanna Węgrzynek

DOI: https://doi.org/10.56583/sz.162

Abstrakt

23 grudnia 2008 r. minister edukacji zatwierdził nową podstawę programową dla wszystkich typów szkół. Zmiany wynikające z tych decyzji zostały w pełni wdrożone w ciągu sześciu lat od 2009 do 2015 roku. Przedmiotem nauczanym w szkołach podstawowych jest „Historia i społeczeństwo”. Ze względu na niewielką liczbę lekcji historii i młody wiek uczniów historia współczesna omawiana jest w sposób bardzo powierzchowny i zwykle bez odwoływania się do kontekstu międzynarodowego. Nic więc dziwnego, że temat Zagłady pojawia się w bardzo ograniczonym zakresie, tylko w ramach jednego tematu „Polska w II wojnie światowej”. Niepokojące jest to, że historia współczesna została usunięta z programu nauczania gimnazjum, które jest ostatnim poziomem obowiązkowej edukacji. Kwestie związane z wydarzeniami po 1918 roku mają być omawiane jedynie w szkołach ponadgimnazjalnych (gimnazja, technika i szkoły zawodowe). Sprowadza się to do tego, że uczniowie będą przechodzić pełny kurs historii Polski i świata tylko raz, brak również możliwości oceniania wiedzy. Co więcej, zalecenia dla szkół ponadgimnazjalnych są dość ogólnikowe i nie zostało sprecyzowane, jakie konkretnie informacje powinny być przekazywane w klasie. Obecnie wiele programów nauczania i podręczników przedstawia tematykę Zagłady w sposób fragmentaryczny i przypadkowy, choć w ciągu ostatnich 20 lat dokonał się istotny postęp. Celem, który należy przyjąć, nie jest pisanie obszernych rozdziałów o losach Żydów w czasie II wojny światowej, ale raczej stworzenie syntetycznego modułu informacji, który umożliwiłby uczniom poznanie podstawowych faktów i uświadomienie sobie ogromu i okrucieństwa tych tragicznych wydarzeń. Istnieją poważne powody do niepokoju, że zmiany w systemie edukacji dokonane w latach 2008–2015 przyczyniły się do znacznego pogorszenia standardów edukacyjnych, także w kontekście edukacji Shoah.

Słowa kluczowe:

Shoah, Holokaust, edukacja, historia, podręcznik, II wojna światowa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Węgrzynek , H. (2016). Problematyka Zagłady w polskich podręcznikach szkolnych. Studia Żydowskie. Almanach, 6(6), 160–172. https://doi.org/10.56583/sz.162

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ambrosewicz-Jacobs J., Nauczanie o Holocauście, „Pro memoriał. Biuletyn Informacyjny Państwowego Muzeum Oświęcim-Brzezinka, Fundacji Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau”, 1998, nr 8.

Ambrosewicz-Jacobs J., Szuchta R., The intricacies of education about the Holocaust in Poland. Ten years after the Jedwabne debate, what can Polish school students learn about the Holocaust in history classes?, „Intercultural Education”, 25 (2014), nr 4.

Antosik R., Odkrywamy na nowo. Historia i społeczeństwo, Klasa 6, podręcznik dla szkoły podstawowej, Gdynia 2014.

Bobiński W., Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do gimnazjum 3, Warszawa 2014.

Bobiński W., Janus-Sitarz A., Pabisek M., Nowe lustra świata. Współczesność. Literatura i kultura 1939–1989. Literatura i kultura po 1989. Podręcznik do języka polskiego dla liceum i technikum. Część 5. Zakres podstawowy i rozszerzony, Warszawa 2014.

Burda B. i in., Odkrywamy na nowo. Historia. Historia najnowsza dla szkól ponadgimnazjalnych zakres podstawowy, Część 1, Gdynia 2012.

Chemperek D., Kalbarczyk A., Trzesinowski D., Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka. Literatura współczesna. Podręcznik do języka polskiego dla liceum i technikum. Klasa 3. Zakres podstawowy i rozszerzony, wyd. 5, Warszawa 2014.

Dolecki R., Gutowski K., Smoleński J., Po prostu historia. Szkoły ponadgimnazjalne, zakres podstawowy, Warszawa 2014.

Dunaj E., Zagórska B., Język polski podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Kształcenie kulturowo-literackie i językowe. Zakres podstawowy i rozszerzony. Literatura XX wieku i współczesna, wyd. 2, Gdynia 2011.

Horwath E., Kiełb G., Bliżej słowa, gimnazjum, podręcznik, klasa 3, wyd. 5, Warszawa 2014.

Kalwat W., Lis M., Klucz do historii 6, podręcznik do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej, Warszawa 2014.

Klimczak B., Tomińska E., Zawisza-Chlebowska T., Język polski 3, podręcznik dla gimnazjum, Gdynia 2011.

Landau-Czajka A., Mędrzecki W., Poznajemy świat wokół nas. Historia i społeczeństwo. Podręcznik dla klasy szóstej szkoły podstawowej, Warszawa 2004.

Lolo R., Pieńkowska A., Historia wokół nas. Historia i społeczeństwo, podręcznik dla szkoły podstawowej, klasa 6, Warszawa 2013.

Mędrzecki W., Szuchta R., U źródeł współczesności. Dzieje nowożytne i najnowsze. Historia. Podręcznik. Gimnazjum 3, wyd. 4, Warszawa 2005.

Pacholska M., Zdziabek W., Ciekawi świata. Historia i społeczeństwo 6, podręcznik dla szkoły podstawowej, Gdynia 2014.

Pawłowski M., Poremska K., Zych D., Potęga słowa. Podręcznik do języka polskiego. Klasa III liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony. Część 1 1918–1939, Warszawa 2010.

Szymański G., Trojański P., Ludzie i epoki. Podręcznik do historii obejmujący kształcenie w zakresie podstawowym w liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i technikum oraz kształcenie w zakresie rozszerzonym w liceum ogólnokształcącym i liceum profilowanym. Klasa 3, Kraków 2005.

Szuchta R., Nauczanie o Holokauście, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 1997, nr 3-4.

Szuchta R., Refleksje o nauczaniu historii Holokaustu w polskiej szkole, w: Tematy żydowskie: historia, literatura,. edukacja, red. E. Traba, R. Traba, Olsztyn-Borussia 1999.

Trojański P., Holokaust jako źródło kształtowania wartości uniwersalnych, w: Wartości edukacji historycznej, red. J. Rulka, Bydgoszcz 1999.

Trojański P., Nazizm i Holokaust w edukacji historycznej młodzieży szkoły podstawowej, „Pro memoria. Biuletyn Informacyjny Państwowego Muzeum Oświęcim-Brzezinka, Fundacji Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau”, 1998, nr 9.

Wojciechowski G., Wczoraj i dziś. Podręcznik do historii i społeczeństwa dla klasy szóstej szkoły podstawowej, Warszawa 2014.

Roszak S., Klaczkow J., Poznać przeszłość. Wiek XX. Podręcznik do historii szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy, Warszawa 2012.

Ustrzycki J., Ciekawi świata. Historia, zakres podstawowy, podręcznik dla szkól ponadgimnazjalnych, Gdynia 2012.

Węgrzynek H., Temat zagłady Żydów w polskich podręcznikach historii z lat 1945–2008, w: Następstwa Zagłady. Polska 1944–2010, red. F. Tych, M. Adamczyk-Garbowska, Lublin 2011.

Węgrzynek H., Zagadnienia dotyczące dziejów i kultury Żydów, które powinny być uwzględnione w programie szkół średnich kończących się maturą, w: Holokaust lekcja historii. Zagłada Żydów w edukacji szkolnej, red. J. Chrobaczyński, P. Trojański, Kraków 2004.