Cmentarze żydowskie i synagogi na terenie województwa warmińsko-mazurskiego – historia, stan obecny

Wiktor Knercer

doi:10.56583/sz.579

Data publikacji : 2011-12-31

Tom 1 Nr 1 (2011)

Cmentarze żydowskie i synagogi na terenie województwa warmińsko-mazurskiego – historia, stan obecny

Wiktor Knercer

DOI: https://doi.org/10.56583/sz.579

Abstrakt

Żydzi na terenie państwa krzyżackiego, a później Prus Książęcych i Warmii, nie mieli prawa do osiedlania się, poza kilkoma wyjątkami. Prawo to otrzymali po ogłoszeniu „Judenediktu” w 1812 r. Jednak ludność wyznania żydowskiego stanowiła nieliczne społeczeństwo. II wojna światowa przyniosła zagładę tej społeczności. W krajobrazie kulturowym Warmii i Mazur zachowały się nieliczne ślady kultury materialnej, jakimi są domy modlitwy, synagogi i cmentarze. Większość bożnic została zniszczona podczas „Nocy Kryształowej” w listopadzie 1938 r., a lwia część cmentarzy została zniszczona po II wojnie światowej. Jedynymi pozostałościami są zachowane i chronione dobra kultury materialnej, prezentujące spuściznę żydowską w tym regionie.

Słowa kluczowe:

prawo osiedleńcze, Żydzi, bożnice, cmentarze, Holokaust

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Knercer, W. (2011). Cmentarze żydowskie i synagogi na terenie województwa warmińsko-mazurskiego – historia, stan obecny. Studia Żydowskie. Almanach, 1(1), 127–135. https://doi.org/10.56583/sz.579

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Albinus R., Lexikon der Stadt Königsberg Pr. Und Umgebung, Lerr 1988.

Bitowt R., Nekropolie Mrągowa, „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, 1 (1999).

Bürger K., Die jüdischen Mitbürger, in: Kreisbuch Osterode Ospreussen, Kiel 1977.

Deegen H., Geschichte der Stadt Saafeld, Zalewo 1905.

Forstreuter K., Die ersten Juden in Ostpreussen, „Altpreussische Forschungen”, 1937, nr 14.

Gollub H., Geschichte der Stadt Ortelsburg, Ortelsburg 1926.

Grenz R., Stockert R., Zur Geschichte der jüdischen Einwohnerschaft des Kreises Neidenburg, „Heimatbrief”, 1969, nr 49.

Hartmann S., Die jüdische Bevölkerung in Ostpreussen von der Emanzipattion bis zum Ausbruch des Ersten Weltkrieges, in: Juden in Ostmitteleuropa, Marburg-Lahn 1989.

Hermanowski G., Ostpreussen Lexikon für alle, die Ostpreussen lieben, Mannheim 1982.

Hutter-Wolandt U., Juden Ostpreussen, „Kulturpolitische Korrespondenz”, 1993, nr 61.

Knercer W., Cmentarze żydowskie na terenie województwa olsztyńskiego, w: Cmentarze żydowskie, red. J. Woronczak, Wrocław 1995.

Korc E., Sytuacja Żydów na terenie Prus Wschodnich w latach 1933-1945. Materiały z sesji naukowej „Hitlerowskie ludobójstwo w Polsce i Europie 1939-1945”, Warszawa 14-17 kwietnia 1983, mat. powielany, znajdujący się w dyspozycji Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.

Kosert A., Żydzi wschodniopruscy, w: Tematy żydowskie, red. R. Traba, E. Traba, Olsztyn 1999.

Krajewska M., Cmentarze żydowskie w Polsce. Nagrobki i epitafia, „Polska Sztuka Ludowa”, 43 (1989), nr 1-2.

Krüger H.J., Juden in Ostpreussen im Jahre 1720, „Preussenland”, 16 (1978), nr 1-2.

Müller J., Dzieje Ostródy, Ostróda 2010.

Salm J., Miasteczko na przesmyku, „Spotkania z Zabytkami”, 1990, nr 3.

Sommerfeld A., Juden im Ermland – Ihr Schicksal nach 1933-43, „ZGAE”, 1991, nr 10.

Statistisches Handbuch für die Provinz Ostpreussen, [b.m.] 1938.

Szorc A., Dominium Warmińskie 1243-1772, Olsztyn 1990.

Triller A., Juden im Ermland um Mitte des 18 Jahrhunders, „ZGAE”, 1976, nr 38.

Wijaczka J., Żydzi w Prusach Książęcych 1525-1701, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie”, 1995, nr 1 (207).

Wołosz A.K.F., Żydzi w miastach Prus Wschodnich. Obecność zapomniana czy zatarta, „Studia Angerburgica”, 7 (2002).