Język Polski
English
Dobra narodowe Królestwa Polskiego Dubienka i ich wybrańcy na podstawie przywilejów królewskich
Andrzej Wawryniuk
Abstrakt
W księdze hipotecznej dóbr Dubienka, założonej w 1826 r. (rok wcześniej wydane zostały ustawy hipoteczne), znajduje się kilka dokumentów poświadczających nadanie praw wybrańcom, którzy stawili się do obrony Rzeczypospolitej w narodowej piechocie łanowej (wybranieckiej), powołanej przez Stefana Batorego w 1578 r. Wybrańcy (jeden chłop na 20 łanów dóbr królewskich) byli zwalniani z pańszczyzny i otrzymywani liczne przywileje; były one dziedziczne. Autor artykułu zamieszcza obszerne fragmenty nadań wybranieckich dla mieszkańców kilku wsi dóbr Dubienka: przede wszystkim Strzelec, także Dyakonowa, Mienian i Kosmowa. Najstarszy dokument, pochodzący z 1651 r., podpisany przez króla Jana Kazimierza, jest cytowany w całości. Dotyczy on wybrańca ze Strzelec Hrycia Baykiewicza, którego zasługi były znaczne i który poniósł „duże straty w majątku”. Król zwolnił go z robocizn, czynszów, zaciągów, świadczenia noclegów popasowych dla wojska, dawania podwód, nadał mu przywilej „wolnego uznania” gruntów, łąk, paszy leśnej i polnej, jezior, rzek, drzewa w puszczach i lasach, warzenia piwa na domowe potrzeby, wydał też zakaz czynienia mu krzywdy. W przywileju Augusta II wymienieni są kolejny Baykiewicze, którzy również wsławili się wzorową służbą wybraniecką. Prawa rodziny podtrzymał jeszcze Stanisław August. Obszernie cytowany jest też dokument króla Jana Kazimierza rozsądzającego skargę wybrańców na naruszenie ich praw przez starostę horodelskiego oraz wojskiego krasnostawskiego.
Słowa kluczowe:
wybrańcy, piechota łanowa, Dubienka, Strzelce, historia ksiąg hipotecznychInne teksty tego samego autora
- Andrzej Wawryniuk, Wschodnia granica Polski w latach 1944–1948 na przykładzie południowo-wschodniej Lubelszczyzny , Archiwariusz Zamojski: Tom 11 (2012)
- Andrzej Wawryniuk, Ukraińcy z powiatu hrubieszowskiego i tomaszowskiego wobec przesiedleń w związku z nową granicą pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a ZSRR po 1944 r. , Archiwariusz Zamojski: Tom 12 (2013)
- Andrzej Wawryniuk, Dokumenty do historii Krasnegostawu w zamojskim Archiwum , Archiwariusz Zamojski: Tom 10 (2011)
Szczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Zasady cytowania
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.