Wschodnia granica Polski w latach 1944–1948 na przykładzie południowo-wschodniej Lubelszczyzny

Andrzej Wawryniuk

doi:10.56583/az.1209

Data publikacji : 2012-12-31

Tom 11 (2012)

Wschodnia granica Polski w latach 1944–1948 na przykładzie południowo-wschodniej Lubelszczyzny

Andrzej Wawryniuk

DOI: https://doi.org/10.56583/az.1209

Abstrakt

Pograniczna Chełmszczyzna, pojmowana historycznie jako szeroki teren położony nad Bugiem od Sławatycz aż do powiatu biłgorajskiego, zawsze była narodowościowym i kulturowym tyglem, w XX w. rywalizowali o nią Polacy i Ukraińcy widzący ją w granicach swoich państw. Trakt brzeski z 1918 r. przyznał te ziemie Państwu Ukraińskiemu, co wywołało manifestacje antytraktatowe po polskiej stronie. Problem Chełmszczyzny i jej tożsamości wrócił ze zdwojoną siłą pod koniec II wojny, gdy rozpoczęły się polityczne targi o przebieg wschodniej granicy Polski. Wydarzenia rozgrywające się na tym terenie w latach 1944–1948 są głównym tematem artykułu, choć pierwszy cytowany list Krajowej Reprezentacji Politycznej do rządu w Londynie w sprawie granicy pochodzi z 1943 r., przytoczono też obszerną informację rządu sowieckiego o stosunkach z Polską z początku 1944 r. i pierwsze wystąpienie w tej sprawie Michaiła Hreczuchy, stojącego na czele USRR. Autor przytacza i omawia odnalezione w archiwum w Kijowie rosyjskojęzyczne dokumenty poświadczające próbę włączenia obwodu chełmskiego do USRR, opis planowanej granicy i in. Omówiono też problemy z przesiedlaniem Ukraińców do ZSRR, składane przez nich podania o pozostawienie ich w Polsce, działalność band UPA na pograniczu i ochronę granicy (Oddziały Ochrony Pogranicza), a także prace Polskiej Komisji Mieszanej wymierzającej granicę w terenie. Na koniec podano rodzaje i numerację 1987 słupów granicznych.

Słowa kluczowe:

Chełmszczyzna, granica Polski na wschodzie, stosunki polsko-ukraińskie, państwowość ukraińska, przesiedlanie Ukraińców do ZSRR

Inne teksty tego samego autora

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Wawryniuk, A. (2012). Wschodnia granica Polski w latach 1944–1948 na przykładzie południowo-wschodniej Lubelszczyzny. Archiwariusz Zamojski, 11, 7–46. https://doi.org/10.56583/az.1209

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archiwum Akt Nowych (AAN), KC PZPR, sygn. 295/VII-181, k – 152.

AAN, Archiwum Bolesława Bieruta, sygn. 254/IV/22, k – 43.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, z. 1, w. 8, t. 70, k – 54, 57.

Archiwum Państwowe w Lublinie oddział w Chełmie (dalej APLOCh), Akta Gminy Wojsławice, Uchwały zebrań gminnych, sygn. 2.

APLOCh, Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie, sygn. 120, k – 1-2.

Archiwum Państwowe w Zamościu, Zbiór afiszów, ogłoszeń, druków ulotnych, sygn. 598, 606, 626-627,1854.

Benedyk J., „Skoczek”, Oddział partyzancki w lasach strzeleckich koło Dubienki [w:] www.bialopole.eurzad.eu/files/ATT00263.pdf, data pobrania (22 IV 2012).

Biały W., Historie rodzinne, Sentymenty Chruszczowowej, „Gazeta Wyborcza” 1998, nr 45, s. 2.

Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry (dalej CAW), Do Ukraińców poza linią Curzona w sprawie przesiedlenia, sygn. IV. 501. 1/A. 629, k – 414-415.

CAW, sygn. III – 446 – 18, k – 336-338.

CAW, sygn. IV. 501. 1/A. 629, k – 414-415.

Chruszczow N. S., Wyzwolenie ukraińskich ziem z rąk niemieckiego zaborcy oraz kolejne zadania dotyczące odbudowy gospodarki narodowej Radzieckiej Ukrainy [w:] „Prawda” 1944, nr 65, s. 2.

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie (dalej IMPS), Specjalny sekretariat Premiera, tzw. „Archiwum p. Zarańskiego”, sygn. PRM.Z, t. 1, k – 18, 19, t. 4, k – 8, 18.

IPiMS, Akta Prezydium Rady Ministrów. Specjalny Sekretariat Premiera, tzw. Archiwum J. Zarańskiego, z. 4, k – 75, (s.40) 80-81 (s. 41-42).

Molenda J., Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915–1918, Warszawa 1965.

Niepublikowany list Bolesława Drobnera odnoszący się do ukraińskich roszczeń terytorialnych wobec Polski, „Przegląd” 2006, nr 41, s. 40.

Oświadczenie rządu radzieckiego w sprawie radziecko-polskich stosunków [w:] „Prawda” 1944, nr 10, s. 1.

Witos W.,, Moje wspomnienia, t. I, Warszawa 1998, s. 406, 407.