Rolnicy zamojscy wobec systemu komunistycznego w okresie Solidarności podziemnej. Wybrane aspekty

Eugeniusz Wilkowski

doi:10.56583/az.1261

Data publikacji : 2011-12-31

Tom 10 (2011)

Rolnicy zamojscy wobec systemu komunistycznego w okresie Solidarności podziemnej. Wybrane aspekty

Eugeniusz Wilkowski

DOI: https://doi.org/10.56583/az.1261

Abstrakt

W pierwszej połowie lat 80. XX w. rolnicy stanowili główną siłę opozycyjną w woj. zamojskim. Pisząc o historii Solidarności rolniczej (rozumianej jako wszystkie niezależne rolnicze związki odwołujące się do etosu Solidarności) oraz o postawach rolników wobec władzy, autor często odwołuje się do przykładów z Zamojszczyzny, ale się do nich nie ogranicza. Jak podkreśla, o ile Solidarność pracownicza jest dobrze opisana, o tyle badania nad Solidarnością rolniczą nie są tak zaawansowane. Tymczasem zwłaszcza w pierwszej fazie ruch ten cechowała wielonurtowość. W 1981 r. zjednoczyły się, m.in. przy dużym udziale Kościoła i zaangażowaniu Lecha Wałęsy, dwa główne: NSZZ Solidarność Wiejska i NSZZ Solidarność Chłopska. 12 maja 1981 r. formalnie zarejestrowano NSZZ Rolników Indywidualnych Solidarność, w stanie wojennym zdelegalizowano związek. Autor wyróżnia 4 rodzaje postaw rolników wobec systemu komunistycznego w tym czasie: identyfikacji z systemem; przystosowania (najczęstsza); oporu biernego (np. absencja wyborcza, ignorowanie próby wskrzeszenia organizacji kółkowych – wiele przykładów z Zamojszczyzny). Działania opozycyjne dzieli na legalne (wsparte o Kościół, np. Dni Skupienia Rolników w Łabuniach k. Zamościa) i nielegalne, związane z Solidarnością. W 1984 r. w Chełmie powołano Regionalną Radę NSZZ RI Solidarność Regionu Środkowo-Wschodniego,wydawano kilka informatorów. Dziesiątki osób związanych ze związkiem było objętych kontrolą operacyjną, trwały aresztowania (nazwiska).

Słowa kluczowe:

opozycyjne związki rolnicze, powstanie NSZZ Rolników Indywidualnych Solidarność, Solidarność rolnicza na Zamojszczyźnie, postawy rolników wobec systemu komunistycznego, Kościół a Solidarność rolnicza

Inne teksty tego samego autora

Eugeniusz Wilkowski, Marek Redka – niezłomny zamościanin , Archiwariusz Zamojski: Tom 11 (2012)
Eugeniusz Wilkowski, Wybory 4 czerwca 1989 na terenie województwa zamojskiego , Archiwariusz Zamojski: Tom 13 (2014)
Eugeniusz Wilkowski, Źródła do dziejów „Solidarności” w latach 1980-1989 w Archiwum Państwowym w Zamościu , Archiwariusz Zamojski: Tom 6 (2007)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Wilkowski, E. (2011). Rolnicy zamojscy wobec systemu komunistycznego w okresie Solidarności podziemnej. Wybrane aspekty. Archiwariusz Zamojski, 10, 27–40. https://doi.org/10.56583/az.1261

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archiwum Państwowe w Zamościu, Zespół KW PZPR w Zamościu, sygn. 1/VII/15, t. 11. nr 731, sygn. 1/VI/2, t. 24. nr 395, sygn. 1/VII/20, t. I. Nr 763, sygn. 1/VI/2, t. 21. nr 392, sygn. 1/VI/2, t. 21. nr 392, sygn. 1/VI/7, t. 115. nr 554, sygn. 1/VII/8, t. 5. nr 671.

Instytut Pamięci Narodowej Odział w Lublinie, sygn. 0122/21, t. I, k. 221 – 224, 226-227, sygn. 0335/27, t. II, sygn. 077/345, t. II, sygn. 077/345, t. I.

Friszke A., Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL. Warszawa 2007, K. Łabędź, Opozycja ludowa w okresie stanu wojennego do „okrągłego stołu”, [w]: Dzieje i przyszłość polskiego ruchu ludowego, t. II. Polska Ludowa (1944/45 - 1989), red. W. Paruch, S. J. Pastuszka, R. Turkowski. Warszawa 2002.

Wrona J, ZSL – rola i miejsce w systemie partyjnym PRL, [w]: Dzieje i przyszłość polskiego ruchu ludowego, t. 2. Polska Ludowa (1944/45 - 1989), red. W. Paruch, S. J. Pastuszka, R. Turkowski, Warszawa 2002. s. 434-440.

Piłat J., ks, Dni skupienia rolników w parafiach ziemi chełmskiej w latach 1980-tych, [w]: „Wszechnicowy Zasiew. Pismo Katolickiej Wszechnicy Ludowej w Chełmie”, nr 3 i 4 (14) z 03. 04. Chełm 1996, s. 9.

Słodkowska I., Społeczeństwo obywatelskie na tle historycznego przełomu . Polska 1980 – 1989. Warszawa 2006. s. 77

Wilkowski E., Liceum wobec historycznych prób, [w]: 90 lat Gimnazjum i Liceum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie, Hrubieszów 2008.

Wilkowski E., Spotkania w Łabuniach 1984-1988, [w]: „Wszechnicowy Zasiew. Pismo Katolickiej Wszechnicy Ludowej w Chełmie”, nr 3 i 4 (14) z 03. 04. Chełm 1996.

Wilkowski E.,Spotkania rolników w Diecezjalnym Domu Rekolekcyjnym w Łabuniach w latach 1984-1988, [w]: Rola świeckich w Kościele w świetle spuścizny duchowej Wacława Lipińskiego i Bogdana Jańskiego i współczesnych wyzwań. Materiały z polsko-ukraińskiej konferencji naukowej z 15 maja 2007. red. E. Wilkowski, Chełm 2007.

Wilkowski E., Solidarność na ziemi zamojskiej w latach 1980-1989, Chełm 2009, s. 534-547. Wilkowski E., Solidarność w Chełmskiem w latach 1980-1989, Chełm 2020. s. 413-424.

Wilkowski E., (pod pseudonimem Krystynopolski), W Zamościu znowu ulotki, [w]: „Informator Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ Solidarność Region Chełm”, nr 43, maj 1987, s. 7.