Język Polski
English
Kontrwywiadowcza charakterystyka Zamościa w 1956r.
Krzysztof Radziejewski
Abstrakt
W roku 2008 zmarł dr Krzysztof Czubara członek Zespołu Redakcyjnego „Archiwariusza Zamojskiego”, autor cenionej monografii Urzędu Bezpieczeństwa na Zamojszczyźnie 1944-1947. W spuściźnie, która dzięki najbliższej Rodzinie, trafiła do Archiwum Państwowego w Zamościu, znalazły się materiały będące bazą źródłową do kolejnego odcinka historii zniewalania społeczeństwa Zamojszczyzny realizowanego w Powiatowym Urzędzie do spraw Bezpieczeństwa Publicznego w latach 1948-1956. Ważnym elementem pracy operacyjnej było pisanie elaboratów o charakterze informacyjno-szkoleniowym. W lutym 1956 r. referent Z. Podgórski opracował „Kontrwywiadowczą charakterystykę miasta Zamościa”. Pozornie schematyczny, opatrzonym klauzulą „ściśle tajne” dokument pozwala spojrzeć na Zamość z nieznanej dotąd strony w jego historiografii. Autor raportu posługując się materiałami operacyjnymi „urzędu” przedstawił środowiska społeczne Zamościa wg stanu na początek roku 1956. W materiale tym funkcjonariusz zamojskiej bezpieki stosując uproszczoną chronologię w sposób dość usystematyzowany wymienia poczynając od okresu sprzed 1939 r. wrogów władzy ludowej i komunistycznego ustroju. Nie brakuje osób powszechnie znanych, zasłużonych i szanowanych takich jak adwokaci, lekarze, nauczyciele czy księża; ze zrozumiałych względów również członków zdelegalizowanych partii politycznych i organizacji niepodległościowych, żołnierzy podziemia zbrojnego. Niektórzy z nich po latach spędzonych w więzieniach wrócili już do Zamościa. Jako wrogowie Polski Ludowej mogli mieć pewność, że są traktowani jako potencjalne zarzewie kontrrewolucji i poddawani ponownej rejestracji i obserwacji. Potencjalnych wrogów poszukiwano w zamojskich szkołach, chórach kościelnych, kółkach różańcowych, zakładach pracy.
Słowa kluczowe:
Krzysztof Czubara, referent Z. Podgórski, „ściśle tajne”, Polska Ludowa, ZamośćInne teksty tego samego autora
- Krzysztof Radziejewski, Bohater rodziny Lipczyńskich. W setną rocznicę śmierci st. ułana Stefana Lipczyńskiego w szarży na sowieckie kulomioty w bitwie pod Lidą na Litwie 16 kwietnia 1919 r. , Archiwariusz Zamojski: Tom 17 (2019)
- Krzysztof Radziejewski, „Bortatycze na linii frontu” i Wspomnienia Konrada Lipczyńskiego z I wojny światowej , Archiwariusz Zamojski: Tom 13 (2014)
- Krzysztof Radziejewski , Relacje i wspomnienia partyzantów w zespole akt Środowiska 9 p.p. AK Ziemi Zamojskiej , Archiwariusz Zamojski: Tom 11 (2012)
- Krzysztof Radziejewski , Wojenne wspomnienia ks. Franciszka Zawiszy , Archiwariusz Zamojski: Tom 2 (2003)
- Krzysztof Radziejewski , Dwa wspomnienia architekta Adama Klimka , Archiwariusz Zamojski: Tom 10 (2011)
Szczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Zasady cytowania
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.