Abstrakt

Artykuł dotyczy problematyki finansowania kształcenia uczniów-cudzoziemców w polskim systemie oświaty. Celem opracowania jest diagnoza zasad finansowania nauki podejmowanej przez osoby niebędące obywatelami polskimi, jak i skali tego finansowania. W pracy zastosowano podejście instytucjonalno-prawne. Podstawę źródłową stanowiły dane zastane: akty prawne, dokumentacja władz publicznych, dane z Systemu Informacji Oświatowej oraz źródła publicystyczne, przede wszystkim z portali i prasy branżowej. Przeprowadzona analiza pozwala stwierdzić, iż po 1989 roku stopniowo odchodzono od zasady odpłatności za naukę podejmowaną przez cudzoziemców w polskim systemie oświaty na kolejnych szczeblach kształcenia i dla coraz większego zakresu grup, określonych w ustawie o cudzoziemcach. Oprócz możliwości pobierania nauki nieodpłatnie wprowadzono również możliwość organizowania dodatkowej nauki języka polskiego czy zajęć wyrównawczych, które również wiązały się z koniecznością wydatkowania dodatkowych środków finansowych przez jednostki samorządu terytorialnego. Wprowadzono także możliwość zatrudnia tzw. asystentów międzykulturowych czy tworzenia oddziałów przygotowawczych. Podsumowując rozważania zawarte w opracowaniu, należy stwierdzić, iż w Polsce obowiązuje model finansowania oświaty w oparciu o część oświatową subwencji ogólnej i na tych samych zasadach finansowana jest nauka osób niebędących obywatelami polskimi, zaś środki z tytułu organizowania dodatkowej nauki języka polskiego czy zajęć wyrównawczych zwiększane są poprzez system tzw. wag na mocy wydawanego corocznie rozporządzenia w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na kolejny rok budżetowy. Niestety tak skonstruowany system nie uwzględnia sytuacji nagłych, jak napływ uczniów w trakcie roku budżetowego i rekompensaty za poniesione nakłady dla jednostek samorządu terytorialnego z tego tytułu. Dlatego też napływ dzieci-uchodźców wojennych z Ukrainy wymagał wprowadzenia dodatkowych rozwiązań. Utworzony został Fundusz Pomocy, z którego finansowane są koszty nauki w szkołach.