Ubóstwo energetyczne w Polsce: analiza skali i zróżnicowania na przykładzie gmin powiatu augustowskiego

Jan Wendt; Sylwia Mrozowska; Bartosz Duraj; Agnieszka Bógdał-Brzezińska

doi:10.56583/br.2188

Data publikacji : 2023-06-30

Tom 19 Nr 1 (2023)

Ubóstwo energetyczne w Polsce: analiza skali i zróżnicowania na przykładzie gmin powiatu augustowskiego

Jan Wendt

https://orcid.org/0000-0003-1712-4926

Sylwia Mrozowska

https://orcid.org/0000-0003-3032-9504

Bartosz Duraj

https://orcid.org/0000-0002-6044-1196

Agnieszka Bógdał-Brzezińska

https://orcid.org/0000-0003-0247-1941

DOI: https://doi.org/10.56583/br.2188

Abstrakt

Konflikt zbrojny pomiędzy Rosją a Ukrainą spowodował znaczne ograniczenie dostaw surowców energetycznych z Rosji do Polski, a ceny energii w Polsce drastycznie wzrosły w drugiej połowie 2022 r. Konieczne wydaje się zatem zbadanie skali ubóstwa energetycznego (EP) w Polsce, aby skutecznie wspierać dotknięte nim gospodarstwa domowe. Ponieważ polityki wsparcia mają sens jedynie na poziomie gmin, celem podjętych przez autorów badań była analiza czynników i określenie zasięgu EP gospodarstw domowych na wybranym obszarze — powiatu augustowskiego. Drugim celem badania jest wykazanie, iż wybór metody badawczej i przyjętych kryteriów może prowadzić do znacząco dużych rozbieżności w wynikach, co może determinować wybór metody badawczej ze względów politycznych i ekonomicznych. W celu weryfikacji hipotezy o większym stopniu EP na wsi niż w gminach miejskich wykorzystano dane na poziomie gmin, w podziale na gminy miejskie i wiejskie. W badaniach wykorzystano obliczenia statystyczne oraz analizę bogatej literatury dotyczącej definicji i teorii pomiaru ubóstwa. Badania wykazały przestrzenne zróżnicowanie EP na terenie badanego powiatu (w którym wynosiło 27,85%) i jego gmin. W mieście Augustów EP wyniosło 11,00%, a w gminie Płaska, charakteryzującej się najwyższym poziomem ubóstwa, sięgało ponad 64,00%. Wybrana metoda badawcza, oparta na ustawowej definicji ubóstwa energetycznego, w istotny sposób ogranicza występowanie tego zjawiska w porównaniu z innymi metodami. W literaturze przedmiotu nie osiągnięto konsensusu co do definicji ubóstwa energetycznego. Doprowadziło to do przyjęcia odmiennych metod i kryteriów badania, co spowodowało istotne różnice w określeniu jego skali, co utrudniało prowadzenie polityki wsparcia gospodarstw domowych.

Słowa kluczowe:

powiat augustowski, gmina, definicja, ubóstwo energetyczne, transformacja energetyczna, metody pomiaru, czynniki obiektywne, Polska

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Wendt, J., Mrozowska, S., Duraj, B., & Bógdał-Brzezińska, A. (2023). Ubóstwo energetyczne w Polsce: analiza skali i zróżnicowania na przykładzie gmin powiatu augustowskiego. Barometr Regionalny. Analizy I Prognozy , 19(1), 51–65. https://doi.org/10.56583/br.2188

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Alem, Y., and E. Demeke. 2020. “The Persistence of Energy Poverty: a Dynamic Probit Analysis.” Energy Economics 90:104789. doi: 10.1016/j.eneco.2020.104789. DOI: https://doi.org/10.1016/j.eneco.2020.104789

Allam, Z., S.E. Bibri, and S.A. Sharpe. 2022. “The Rising Impacts of the COVID-19 Pandemic and the Russia-Ukraine War: Energy Transition, Climate Justice, Global Inequality, and Supply Chain Disruption.” Resources 11 (11):99. doi: 10.3390/resources11110099. DOI: https://doi.org/10.3390/resources11110099

Arsenopoulos, A., V. Marinakis, K. Koasidis, A. Stavrakaki, and J. Psarras. 2020. “Assessing Resilience to Energy Poverty in Europe through a Multi-Criteria Analysis Framework.” Sustainability 12 (12):4899. doi: 10.3390/su12124899. DOI: https://doi.org/10.3390/su12124899

Awaworyi Churchill, S., R. Smyth, and L. Farrell. 2020. “Fuel Poverty and Subjective Wellbeing.” Energy Economics 86:104650. doi: 10.1016/j.eneco.2019.104650. DOI: https://doi.org/10.1016/j.eneco.2019.104650

Baranowski, M. 2022. “Dialectic of Russia’s War in Ukraine: between Geopolitics and Energy Welfare.” Society Register 6 (3):7–18. doi: 10.14746/sr.2022.6.3.01. DOI: https://doi.org/10.14746/sr.2022.6.3.01

Betto, F., P. Garengo, and A. Lorenzoni. 2020. “A New Measure of Italian Hidden Energy Poverty.” Energy Policy 138:111237. doi: 10.1016/j.enpol.2019.111237. DOI: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2019.111237

Biernat-Jarka, A., P. Trębska, and S. Jarka. 2021. “The Role of Renewable Energy Sources in Alleviating Energy Poverty in Households in Poland.” Energies 14 (10):2957. doi: 10.3390/en14102957. DOI: https://doi.org/10.3390/en14102957

Boardman, B. 1991. Fuel Poverty. From Cold Homes to Affordable Warmth. London – New York: Belhaven Press.

Bouzarovski, S., H. Thomson, and M. Cornelis. 2021. “Confronting Energy Poverty in Europe: a Research and Policy Agenda.” Energies 14 (4):858. doi: 10.3390/en14040858. DOI: https://doi.org/10.3390/en14040858

Bouzarovski, S., and S. Tirado Herrero. 2017a. “The Energy Divide: Integrating Energy Transitions, Regional Inequalities and Poverty Trends in the European Union.” European Urban and Regional Studies 24 (1):69–86. doi: 10.1177/0969776415596449. DOI: https://doi.org/10.1177/0969776415596449

Bouzarovski, S., and S. Tirado Herrero. 2017b. “Geographies of Injustice: the Socio-Spatial Determinants of Energy Poverty in Poland, the Czech Republic and Hungary.” Post-Communist Economies 29 (1):27–50. doi: 10.1080/14631377.2016.1242257. DOI: https://doi.org/10.1080/14631377.2016.1242257

Chai, A., S. Ratnasiri, and L. Wagner. 2021. “The Impact of Rising Energy Prices on Energy Poverty in Queensland: a Microsimulation Exercise.” Economic Analysis and Policy 71:57–72. doi: 10.1016/j.eap.2021.03.014. DOI: https://doi.org/10.1016/j.eap.2021.03.014

Clinch, J.P., and J. Healy. 1999. “Alleviating Fuel Poverty in Ireland: a Program for the 21st Century.” International Journal for Housing Science and Its Applications 23:203–215.

Deller, D. 2018. „Energy Affordability in the EU: the Risks of Metric Driven Policies.” Energy Policy 119:168–182. doi: 10.1016/j.enpol.2018.03.033. DOI: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2018.03.033

Deller, D., M. Giulietti, G. Loomes, C. Waddams Price, A. Moniche, and J.Y. Jeon. 2021. “Switching Energy Suppliers: It’s Not All About the Money.” The Energy Journal 42 (3):95–120. doi: 10.5547/01956574.42.3.ddel. DOI: https://doi.org/10.5547/01956574.42.3.ddel

Gerbery, D., and R. Filčák. 2014. “Exploring Multi-Dimensional Nature of Poverty in Slovakia: Access to Energy and Concept of Energy Poverty.” Ekonomický časopis 62 (6):579–597.

González-Eguino, M. 2015. “Energy Poverty: an Overview.” Renewable and Sustainable Energy Reviews 47:377–385. doi: 10.1016/j.rser.2015.03.013. DOI: https://doi.org/10.1016/j.rser.2015.03.013

Grzeszak, A. 2022. “Z zimnicy do cieplicy. Czy zdołamy się ogrzać? Jest biednie, będzie ciężko (Rozmowa z Jakubem Sokołowskim, ekspertem w dziedzinie ubóstwa energetycznego z Instytutu Badań Strukturalnych).” Polityka, 2022-11-28, 46–48, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/rynek/2190198,1,z-zimnicy-do-cieplicy-czy-zdolamy-sie-ogrzac-jest-biednie-bedzie-ciezko.read.

Hagenaars, A., and K. de Vos. 1988. “The Definition and Measurement of Poverty.” The Journal of Human Resources 23 (2):211–221. doi: 10.2307/145776. DOI: https://doi.org/10.2307/145776

Halkos, G.E., and E.-C. Gkampoura. 2021. “Coping with Energy Poverty: Measurements, Drivers, Impacts, and Solutions.” Energies 14 (10):2807. doi: 10.3390/en14102807. DOI: https://doi.org/10.3390/en14102807

Healy, J.D., and J.P. Clinch. 2002. Fuel Poverty in Europe. A Cross-Country Analysis Using a New Composite Measurement, Environmental studies research series working papers. Dublin: University College Dublin, Department of Environmental Studies.

Heindl, P. 2015. “Measuring Fuel Poverty: General Considerations and Application to German Household Data.” FinanzArchiv / Public Finance Analysis 71 (2):178–215. DOI: https://doi.org/10.1628/001522115X14285723527593

Herrero, S.T. 2017. “Energy Poverty Indicators: a Critical Review of Methods.” Indoor and Built Environment 26 (7):1018–1031. doi: 10.1177/1420326x17718054. DOI: https://doi.org/10.1177/1420326X17718054

Kahouli, S. 2020. “An Economic Approach to the Study of the Relationship between Housing Hazards and Health: the Case of Residential Fuel Poverty in France.” Energy Economics 85:104592. doi: 10.1016/j.eneco.2019.104592. DOI: https://doi.org/10.1016/j.eneco.2019.104592

Karásek, J., and J. Pojar. 2018. “Programme to Reduce Energy Poverty in the Czech Republic.” Energy Policy 115:131–137. doi: 10.1016/j.enpol.2017.12.045. DOI: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2017.12.045

Karpinska, L., and S. Śmiech. 2020a. “Conceptualising Housing Costs: the Hidden Face of Energy Poverty in Poland.” Energy Policy 147:111819. doi: 10.1016/j.enpol.2020.111819. DOI: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2020.111819

Karpinska, L., and S. Śmiech. 2020b. “Invisible Energy Poverty? Analysing Housing Costs in Central and Eastern Europe.” Energy Research & Social Science 70:101670. doi: 10.1016/j.erss.2020.101670. DOI: https://doi.org/10.1016/j.erss.2020.101670

Karpinska, L., and S. Śmiech. 2021. “Escaping Energy Poverty: A Comparative Analysis of 17 European Countries.” Energies 14 (18):5761. doi: 10.3390/en14185761. DOI: https://doi.org/10.3390/en14185761

Karpinska, L., S. Śmiech, J.P. Gouveia, and P. Palma. 2021. “Mapping Regional Vulnerability to Energy Poverty in Poland.” Sustainability 13 (19):10694. doi: 10.3390/su131910694. DOI: https://doi.org/10.3390/su131910694

Libor, G., and S. Bouzarovski. 2018. “The Socio-Demographic Dimensions of Energy Poverty: a Case Study from Bytom, Poland.” Urban Development Issues 57:63–77. doi: 10.2478/udi-2018-0018. DOI: https://doi.org/10.2478/udi-2018-0018

Longhurst, N., and T. Hargreaves. 2019. “Emotions and Fuel Poverty: the Lived Experience of Social Housing Tenants in the United Kingdom.” Energy Research & Social Science 56:101207. doi: 10.1016/j.erss.2019.05.017. DOI: https://doi.org/10.1016/j.erss.2019.05.017

Mamica, Ł., J. Głowacki, and K. Makieła. 2021. “Determinants of the Energy Poverty of Polish Students during the COVID-19 Pandemic.” Energies 14 (11):3233. doi: 10.3390/en14113233. DOI: https://doi.org/10.3390/en14113233

März, S. 2018. “Assessing the Fuel Poverty Vulnerability of Urban Neighbourhoods Using a Spatial Multi-Criteria Decision Analysis for the German City of Oberhausen.” Renewable and Sustainable Energy Reviews 82:1701–1711. doi: 10.1016/j.rser.2017.07.006. DOI: https://doi.org/10.1016/j.rser.2017.07.006

Moore, R. 2012. “Definitions of Fuel Poverty: Implications for Policy.” Energy Policy 49:19–26. doi: 10.1016/j.enpol.2012.01.057. DOI: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2012.01.057

Mrozowska, S., J.A. Wendt, and K. Tomaszewski. 2021. “The Challenges of Poland’s Energy Transition.” Energies 14 (23):8165. doi: 10.3390/en14238165. DOI: https://doi.org/10.3390/en14238165

Nussbaumera, P., M. Bazilianb, and V. Modi. 2012. “Measuring Energy Poverty: Focusing on What Matters.” Renewable and Sustainable Energy Reviews 16:231–243. DOI: https://doi.org/10.1016/j.rser.2011.07.150

Okushima, S. 2017. “Gauging Energy Poverty: a Multidimensional Approach.” Energy 137:1159–1166. doi: 10.1016/j.energy.2017.05.137. DOI: https://doi.org/10.1016/j.energy.2017.05.137

Owczarek, D., and A. Miazga. 2015. Ubóstwo energetyczne w Polsce. Definicja i charakterystyka społeczna grupy. Warszawa: Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju.

Papada, L., and D. Kaliampakos. 2020. “Being Forced to Skimp on Energy Needs: a New Look at Energy Poverty in Greece.” Energy Research & Social Science 64:101450. doi: 10.1016/j.erss.2020.101450. DOI: https://doi.org/10.1016/j.erss.2020.101450

Phimister, E., E. Vera-Toscano, and D. Roberts. 2015. “The Dynamics of Energy Poverty: Evidence from Spain.” Economics of Energy & Environmental Policy 4 (1):153–166. doi: 10.5547/2160-5890.4.1.ephi. DOI: https://doi.org/10.5547/2160-5890.4.1.ephi

Polimeni, J.M., M. Simionescu, and R.I. Iorgulescu. 2022. “Energy Poverty and Personal Health in the EU.” International Journal of Environmental Research and Public Health 19 (18):11459. doi: 10.3390/ijerph191811459. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph191811459

Price, C.W., K. Brazier, K. Pham, L. Mathieu, and W. Wang. 2006. “Identifying Fuel Poverty Using Objective and Subjective Measures.” CCP Working Paper (07-11). doi: 10.2139/ssrn.911597. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.911597

Primc, K., M. Dominko, and R. Slabe-Erker. 2021. “30 Years of Energy and Fuel Poverty Research: a Retrospective Analysis and Future Trends.” Journal of Cleaner Production 301:127003. doi: 10.1016/j.jclepro.2021.127003. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.127003

Recalde, M., A. Peralta, L. Oliveras, S. Tirado-Herrero, C. Borrell, L. Palència, M. Gotsens, L. Artazcoz, and M. Marí-Dell’Olmo. 2019. “Structural Energy Poverty Vulnerability and Excess Winter Mortality in the European Union: Exploring the Association between Structural Determinants and Health.” Energy Policy 133:110869. doi: 10.1016/j.enpol.2019.07.005. DOI: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2019.07.005

Roberts, D., E. Vera-Toscano, and E. Phimister. 2015. “Fuel Poverty in the UK: Is There a Difference between Rural and Urban Areas?” Energy Policy 87:216–223. doi: 10.1016/j.enpol.2015.08.034. DOI: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2015.08.034

Rutkowski, J., K. Sałach, A. Szpor, and K. Ziółkowska. 2018. “Jak ograniczyć skalę ubóstwa energetycznego w Polsce?” IBS Policy Paper (1).

Sefton, T. 2002. “Targeting Fuel Poverty in England: Is the Government Getting Warm?” Fiscal Studies 23 (3):369–399. doi: 10.1111/j.1475-5890.2002.tb00065.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1475-5890.2002.tb00065.x

Sokołowski, J., and J. Frankowski. 2020. Ubóstwo energetyczne w województwie łódzkim. Raport z badania. Łódź: Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi; Regionalne Obserwatorium Integracji Społecznej.

Sokołowski, J., P. Lewandowski, A. Kiełczewska, and S. Bouzarovski. 2020. “A Multidimensional Index to Measure Energy Poverty: the Polish Case.” Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy 15 (2):92–112. doi: 10.1080/15567249.2020.1742817. DOI: https://doi.org/10.1080/15567249.2020.1742817

Szeszko, A., ed. 2019. Podlaskie Voivodship 2019. Subregions, Powiats and Gminas. Białystok: Urząd Statystyczny w Białymstoku.

Thomson, H., S. Bouzarovski, and C. Snell. 2017. “Rethinking the Measurement of Energy Poverty in Europe: a Critical Analysis of Indicators and Data.” Indoor and Built Environment 26 (7):879–901. doi: 10.1177/1420326x17699260. DOI: https://doi.org/10.1177/1420326X17699260

Thomson, H., C. Snell, and S. Bouzarovski. 2017. “Health, Well-Being and Energy Poverty in Europe: a Comparative Study of 32 European Countries.” International Journal of Environmental Research and Public Health 14 (6):584. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph14060584