Stan i perspektywy edukacyjnej turystyki przyrodniczej na Roztoczu w kontekście strategii aktywnego uczestnictwa

Teresa Brzezińska-Wójcik; Andrzej Świeca

doi:10.56583/br.990

Data publikacji : 2015-02-23

Tom 12 Nr 4 (2014)

Stan i perspektywy edukacyjnej turystyki przyrodniczej na Roztoczu w kontekście strategii aktywnego uczestnictwa

Teresa Brzezińska-Wójcik

Andrzej Świeca

DOI: https://doi.org/10.56583/br.990

Abstrakt

Poznawczy komponent turystyki przyrodniczej odzwierciedla więzi między turystyką i edukacją, niezależnie od motywu podróży, czy indywidualnych korzyści turysty. Na Roztoczu bardzo dobrą podstawę turystyki edukacyjnej stanowią jego unikatowe zasoby. W niniejszym opracowaniu podjęto próbę oceny aktualnej oferty w zakresie turystyki edukacyjnej, geoturystyki, sylwanoturystyki, birdwatchingu i apiturystyki na Roztoczu, a następnie pokazano możliwości zastosowania strategii aktywnego uczestnictwa (hands-on activity) w produktach turystyki przyrodniczej z myślą o ich rozbudowaniu lub dywersyfikacji. Cel ten zrealizowano stosując metody: desk research, odsiewu, analizy historycznej i analizy możliwości rozwoju, jak również inwentaryzacji terenowej oraz wywiadu środowiskowego z organizatorami produktów. Szczególne znaczenie dla rozwoju edukacyjnej turystyki przyrodniczej ma Roztoczański Park Narodowy, w którego ofercie łączy się kognitywizm z doświadczaniem wielozmysłowym i żywymi emocjami. Treści geoturystyczne odzwierciedlają produkty liniowe (szlaki i ścieżki edukacyjne), punktowe (muzea), a także produkty-rzeczy (mapy). Uprawianiu sylwanoturystyki służą ścieżki dydaktyczne na terenie roztoczańskich lasów państwowych. Najmłodszą formą turystyki jest na Roztoczu apiturystyka w gospodarstwach agroturystycznych. Zastosowanie strategii aktywnego uczestnictwa jest jednym z warunków niezbędnych w interpretacji dziedzictwa przyrodniczego w dobie nowych trendów 3 E, 4 H lub REAL travel. Uzyskane wyniki sugerują, że duże możliwości w tym zakresie ma obszar Roztoczańskiego Parku Narodowego oraz takie produkty, jak: Ścieżka Edukacyjna „DINOZAURY Krasnobród”, Szlak Geoturystyczny Roztocza Środkowego, gospodarstwo pszczelarskie Ulik. Wydaje się, że zastosowanie strategii aktywnego uczestnictwa w tworzeniu/uzupełnianiu produktów turystycznych na Roztoczu, umożliwi uczestnikom/odwiedzającym skorzystanie z nich w sposób efektywny i wartościowy. Może być także podstawą dalszej aktywizacji gospodarczej regionu.

Słowa kluczowe:

edukacja, turystyka przyrodnicza, strategia aktywnego uczestnictwa, Roztocze

Inne teksty tego samego autora

Andrzej Świeca, Recenzja książki: System obszarów chronionych Roztocza w Polsce i na Ukrainie a rozwój zrównoważony regionu , Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy : Tom 18 Nr 1 (2022)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Brzezińska-Wójcik, T., & Świeca, A. (2015). Stan i perspektywy edukacyjnej turystyki przyrodniczej na Roztoczu w kontekście strategii aktywnego uczestnictwa. Barometr Regionalny. Analizy I Prognozy, 12(4), 123–132. https://doi.org/10.56583/br.990

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Anderwald D. (2007): Turystyka ornitologiczna — co to takiego? [w:] Z. Wnuk i M. Ziaja (red.): Turystyka w obszarach Natura 2000, Rzeszów, Uniwersytet Rzeszowski w Rzeszowie.

Baczmański J. (2014): Pszczelarska ścieżka edukacyjna. pasieka24.pl, [dostęp: 2014.12.11], [@:] http://pasieka24.pl/wszystkie-nr-pasieki/112-pasieka-32014/1330-pszczelarska-cieka-edukacyjna.html.

Bell S. (1997): Design for Outdoor Recreation. London, Spon Press. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203362334

Bell S., Tyrväinen L., Sievänen T., Pröbstl U., Simpson M. (2007): Outdoor Recreation and Nature Tourism: A European Perspective. „Living Reviews in Landscape Research”, nr 1(2), s. 1–46. DOI: https://doi.org/10.12942/lrlr-2007-2

Boo E. (1990): Ecotourism. The Potentials and Pitfalls. Washington, D.C., World Wildlife Fund.

Brzezińska-Wójcik T. (2012): Produkty geoturystyczne w województwie lubelskim jako przykład działań innowacyjnych, poszerzających dotychczasową ofertę turystyczną regionu. [w:] D. Jegorow i A. Niedużak (red.): Wpływ sektora B+R na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki przez rozwój innowacji. T. 1, Chełm, Chełmskie Stowarzyszenie Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Civis.

Brzezińska-Wójcik T.: Strategia hands-on activity w kreowaniu geoproduktów w kontekście edukacji, interpretacji i promocji geodziedzictwa na Roztoczu (środkowowschodnia Polska). „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, [w druku].

Brzezińska-Wójcik T., Harasimiuk M. (2009): Dziedzictwo geologiczne Roztocza — problemy ochrony i udostępnienia turystycznego. [w:] R. Reszel i T. Grabowski (red.): Roztocze — region pogranicza przyrodniczo-kulturowego. Materiały polsko-ukraińskiej konferencji naukowej 35 lat ochrony dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego Roztocza — regionu pogranicza. Zwierzyniec, 9–10 września 2009 r., Zwierzyniec–Stare Babice, Roztoczański Park Narodowy; Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk.

Buckley R., Robinson J., Carmody J., King N. (2008): Monitoring for Management of Conservation and Recreation in Australian Protected Areas. „Biodiversity and Conservation”, nr 17(14), s. 3589–3606. DOI: https://doi.org/10.1007/s10531-008-9448-7

Caulton T. (1998): Hands-On Exhibitions. Managing Interactive Museums and Science Centres. London–New York, Routledge.

Cieszewska A. (2008): Zasady organizacji turystyki i wypoczynku na obszarach leśnych w krajach Unii Europejskiej. „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej”, nr 10(3), s. 179–192.

Connell J. (2009): Birdwatching, Twitching and Tourism. Towards an Australian Perspective. „Australian Geographer”, nr 40(2), s. 203–217. DOI: https://doi.org/10.1080/00049180902964942

Fijałkowski D. (2003): Ochrona przyrody i środowiska na Lubelszczyźnie. Lublin, Lubelskie Towarzystwo Naukowe.

Fijałkowski D., Izdebski K. (2008): Szata roślinna. [w:] S. Uziak i R. Turski (red.): Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny, Lublin, Lubelskie Towarzystwo Naukowe.

Font X., Tribe J. (2000): Forest Tourism and Recreation. Case Studies in Environmental Management. Wallingford, Oxon, UK–New York, CABI Pub. DOI: https://doi.org/10.1079/9780851994147.0000

Gossling S. (1999): Ecotourism. A Means to Safeguard Biodiversity and Ecosystem Functions? „Ecological Economics”, nr 29(2), s. 303–320. DOI: https://doi.org/10.1016/S0921-8009(99)00012-9

Graja-Zwolińska S., Spychała A. (2013): What is Nature Tourism? Case Study: University Students. „Turyzm”, nr 23(1), s. 37–45. DOI: https://doi.org/10.2478/tour-2013-0004

Halpenny E., Otte N.R. (1999): Not just nature. www.ourplanet.com, [dostęp: 2014.12.11], [@:] http://www.ourplanet.com/imgversn/101/otte.html.

Henningar-Shuh J. (1999): Teach Yourself to Teach with Objects. [w:] E. Hooper-Greenhill (red.): The Educational Role of the Museum, Leicester readers in museum studies, London–New York, Routledge.

Hose T.A. (2006): Geotourism and Interpretation. [w:] R.K. Dowling i D. Newsome (red.): Geotourism, Amsterdam–Boston, Elsevier Butterworth-Heinemann. DOI: https://doi.org/10.1016/B978-0-7506-6215-4.50020-8

Izdebski K. (2002): Szata roślinna. [w:] J. Buraczyński (red.): Roztocze. Środowisko przyrodnicze, Lublin, Wydawnictwo Lubelskie.

Izdebski K., Grądziel T. (1971): Roztocze. Przyroda Polska, Warszawa, „Wiedza Powszechna”.

Janeczko E., Anderwald D. (2011): Birdwatching jako nowa forma turystyki na obszarach leśnych i przyrodniczo cennych w Polsce. „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie”, nr 13(2), s. 307–314.

Kaszewski B. (2008): Klimat. [w:] S. Uziak i R. Turski (red.): Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny, Lublin, Lubelskie Towarzystwo Naukowe.

Kawałko D. (2001): Kamieniarstwo na Roztoczu — próba porównania ośrodków bruśnieńskiego i józefowskiego. [w:] A. Jarosz i A. Michałowski (red.): Problemy ochrony środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego na pograniczu polsko-ukraińskim. Region Roztocza. T. 2, Lubaczów–Jarosław, Wydaw. Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.

Kowalczyk A. (red.) (2010): Turystyka zrównoważona. Turystyka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kruczek Z., Kurek A., Nowacki M. (2003): Krajoznawstwo. Zarys teorii i metodyki. Kraków, Wydawnictwo „Proksenia”.

Krzymowska-Kostrowicka A. (1999): Geoekologia turystyki i wypoczynku. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Lane B. (1994): Sustainable Rural Tourism Strategies: A Tool for Development and Conservation. „Journal of Sustainable Tourism”, nr 2(1/2), s. 102–111. DOI: https://doi.org/10.1080/09669589409510687

Laurow Z. (2000): Rekreacja i turystyka w lesie wielofunkcyjnym. [w:] K. Pieńkos (red.): Problemy turystyki i rekreacji w lasach Polski. Krajowa konferencja naukowa, Warszawa, PTL.

Maćkowiak M., Jęczmyk A. (2013): Strategia hands-on activity w turystyce wiejskiej i jej wykorzystanie w tworzeniu edukacyjnych produktów turystycznych. „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”(304), s. 134–143.

Madras-Majewska B., Majewski J. (2013): Apiturystyka jako forma turystyki edukacyjnej. „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”(304), s. 144–152.

Mastny L. (2001): Treading Lightly. New Paths for International Tourism. Worldwatch Paper, t. 159, Washington, DC, Worldwatch Institute.

Michalczyk Z., Wilgat T. (2008): Wody. [w:] S. Uziak i R. Turski (red.): Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny, Lublin, Lubelskie Towarzystwo Naukowe.

Migoń P. (2012): Geoturystyka. Turystyka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mika M. (2007): Formy turystyki poznawczej. [w:] W. Kurek (red.): Turystyka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mileska M.I. (1963): Regiony turystyczne Polski. Stan obecny i potencjalne warunki rozwoju. „Prace Geograficzne”(43).

Millennium Ecosystem Assessment (2005): Ecosystems and Human Well-being: Biodiversity Synthesis. Washington, DC, World Resources Institute.

Newsome D., Dowling R.K. (2006): The Scope and Nature of Geoturism. [w:] R.K. Dowling i D. Newsome (red.): Geotourism, Amsterdam–Boston, Elsevier Butterworth-Heinemann. DOI: https://doi.org/10.4324/9780080455334

Newsome D., Dowling R.K. (red.) (2010): Geotourism: The Tourism of Geology and Landscape. Oxford, Goodfellow Publishers Limited. DOI: https://doi.org/10.23912/978-1-906884-09-3-21

Newsome D., Moore S.A., Dowling R.K. (2002): Natural Area Tourism. Ecology, Impacts, and Management. Aspects of tourism, Clevedon–Buffalo, Channel View Publications.

Osadczuk A., Osadczuk K. (2009): Szanse i perspektywy rozwoju geoturystyki jako nowej formy postrzegania obiektów przyrody nieożywionej i poznawania zjawisk naturalnych. [w:] M. Dutkowski (red.): Problemy turystyki i rekreacji. T. 1, Szczecin, Oficyna In Plus.

Referowska-Chodak E. (2012): Ochrona przyrody w edukacji leśnej społeczeństwa. „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie”, nr 14(3), s. 72–85.

Ritchie B.W., Carr N., Cooper C. (2003): Managing Educational Tourism. Aspects of tourism, t. 10, Clevedon England–Buffalo N.Y., Channel View Publications.

Słomka T., Kicińska-Świderska A. (2004): Geoturystyka — podstawowe pojęcia. „Geoturystyka”, nr 1(1), s. 5–8.

Smith V.L. (1996): Indigenous Tourism: The Four H’s. [w:] T. Hinch i R.W. Butler (red.): Tourism and Indigenous Peoples, Issues in tourism series, London, International Thomson Business Press.

Stachyra P. (2012): Roztocze (OSO ). [w:] M. Jujka-Radziewicz i E. Okołów (red.): Co kryje natura? Przewodnik po wybranych obszarach Natura 2000, Marki, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.

Steven R., Morrison C., Castley G. (2014): Birdwatching and Avitourism: a Global Review of Research into Its Participant Markets, Distribution and Impacts, Highlighting Future Research Priorities to Inform Sustainable Avitourism Management. „Journal of Sustainable Tourism”(12), s. 1–20.

Stueve A.M., Cock S.D., Drew D. (2002): The Geotourism Study: Phase 1 Executive Summary. Washington, DC, Travel Industry Association of America.

Szczepanowski A.E. (2012): Markowe produkty turystyczne. Warszawa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Świeca A., Brzezińska-Wójcik T., Grabowski T., Kałamucki K., Krukowska R., Tucki A. (2013): Turystyka i edukacja w Roztoczańskim Parku Narodowym i w jego otulinie. [w:] R. Reszel i T. Grądziel (red.): Roztoczański Park Narodowy. Przyroda i człowiek, Zwierzyniec, Roztoczański Park Narodowy.

„Tourism 2020”, Vol. 7. Vision Global Forecasts and Profiles of Market Segments. (2002), Madrid, United Nations World Tourism Organization.

Tucki A. (2009): Potencjal turystyczny regionu lubelskiego. „Annales UMCS. Sectio B. Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia”, nr 64(1), s. 15–35. DOI: https://doi.org/10.2478/v10066-008-0016-7

Tyrväinen L., Silvennoinen H., Nousiainen I., Tahvanainen L. (2001): Rural Tourism in Finland: Tourists’ Expectation of Landscape and Environment. „Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism Research”, nr 1(2), s. 133–149. DOI: https://doi.org/10.1080/150222501317244047

Wyrzykowski J. (1986): Geograficzne uwarunkowania rozwoju urlopowej turystyki wypoczynkowej w Polsce. Acta Universitatis Wratislaviensis Studia Geograficzne, t. 44, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Teresa Brzezińska-Wójcik

br@akademiazamojska.edu.pl

Afiliacja:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska

Andrzej Świeca

br@akademiazamojska.edu.pl

Afiliacja:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska