Interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych

Uliana Hirniak

Data publikacji : 2020-12-29

Nr 1 (2020)

Interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych

Uliana Hirniak

Abstrakt

W artykule zostało przedstawione zjawisko polsko-ukraińskiej interferencji językowej, do którego dochodziło najczęściej na ziemiach Kresów Wschodnich bądź terytoriach przygranicznych obu krajów. O interferencji językowej mówimy wtedy, gdy mamy do czynienia z procesami zachodzącymi w komunikacji co najmniej dwujęzycznej. Jest to długotrwały, wielostronnie skomplikowany oraz niejednolity proces przenikania się elementów z jednego języka do drugiego. Proces interferencji dotyczy przede wszystkim leksyki i fonetyki, ale obejmuje również fonologię, morfologię, składnię i stylistykę. W przypadku zapożyczeń z dwóch różnych języków mówimy o tak zwanej interferencji zewnętrznej widocznej najczęściej na płaszczyźnie leksykalnej i fonetycznej. Liczne badania dowodzą, że dość częstym zjawiskiem są interferencje zachodzące w imiennictwie osobowym ludności polskiej zamieszkałej na dawnych obszarach ZSRR. Ponadto udowodniono, że ludność polskojęzyczna mieszkająca na terytorium Ukrainy uległa silnemu wpływowi języka ukraińskiego i z czasem utworzyła „dialekt kresowy”, który z biegiem czasu wpłynął również na język ogólnonarodowy. Z drugiej strony badania językowe wykazują silny wpływ języka polskiego na gwary zachodnioukraińskie, zwłaszcza na dialekt łemkowski oraz nadsański. Polonizmy w języku ukraińskim oraz rutenizmy w języku polskim przeszły i czasem nawet nadal przechodzą semantyczno-stylistyczną ewolucję, czego świadectwem są liczne badania naukowe i przedstawione w nich przykłady językowe.

Słowa kluczowe:

Interferencja językowa, dwujęzyczność, bilingwizm, Kresy Wschodnie, zapożyczenia językowe, polonizmy, rutenizmy

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Hirniak, U. (2020). Interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych. Polonia Inter Gentes, (1), 165–182. Pobrano z https://czaz.akademiazamojska.edu.pl/index.php/pig/article/view/518

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Buttler D., Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa 1976.

Czyżewski F., Elementy polskie w ukraińskiej gwarze wsi Wyryki pod Włodawą, „Z Polskich Studiów Slawistycznych” Seria IV: Językoznawstwo, 1983, s. 87-90.

Dejna K., Elementy polskie w gwarach zachodnioukraińskich, „Język Polski” 27 (1948), z. 3, s. 78-79.

Dejna K., Z metodologii badań gwar peryferyjnych i wyspowych, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 25 (1979), s. 36-37.

Горбач O., Агро на Україні, Мюнхен 1993.

Hrabec S., Elementy kresowe w języku niektórych pisarzy polskich XVI i XVII wieku, Toruń 1949.

Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1955.

Кононенко I., Семантичні модифікації взаємних запозичень в українській і польській мовах, w: Słowo u Słowian. Wpływ języków sąsiadujących na rozwój języka ukraińskiego. Studia leksykalne, red. A. Budziak, W. Hojsak, Kraków 2016, s. 447-463.

Kuryłowicz J., O jedności językowej bałto-słowiańskiej, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 16 (1957), s. 70-115.

Łesiów M., Historia wzajemnych kontaktów i wpływów języka polskiego i ukraińskiego, w: Z badań nad polsko-ukraińskimi powiązaniami językowymi, red. D. Buczko, M. Łesiów, Lublin 2003, s. 11-23.

Łesiów M., Wzajemne oddziaływanie polsko-ukraińskie w średniowieczu, w: Między Wschodem a Zachodem, cz. 1: Kultura umysłowa, red. J. Kłoczowski, Warszawa 1989, s. 41-52.

Łesiów M., Wzajemozwjazky miż ukrajińśkymy ta polśkymy howoramy, w: Ukrajinśkyj Kalendar 1966, Warszawa 1965, s. 277-279.

Obara J., Kalki jako jeden z przejawów interferencji językowej, w: Interferencje językowe na różnych obszarach Słowiańszczyzny, red. S. Warchoł, Lublin 1989, s. 185-210.

Problematyka polsko-ukraińskich powiązań językowych, w: Między Wschodem a Zachodem, cz. 4: Zjawiska językowe na pograniczu polsko-ruskim, red. J. Bartmiński, M. Łesiów, Lublin 1992, s. 85.

Przepiorka M., Nadsianśkyj howir, Warszawa 1938.

Siatkowski J., Słowiańskie interferencje w zakresie morfologii, „Z Polskich Studiów Slawistycznych” 1983, s. 357-367.

Skubalanka T., Ze studiów nad dawną i współczesną polszczyzną, Lublin 1997.

Sobierajski Z., Geolingwistyczna analiza związków międzysłowiańskich na Spiszu, „Z Polskich Studiów Slawistycznych”, Seria IV: Językoznawstwo, 1983, s. 401-403.

Warchoł S., Interferencje językowe jako zjawisko systemowe, w: Interferencje językowe na różnych obszarach Słowiańszczyzny, red. S. Warchoł, Lublin 1989, s. 1-54.

Weinreich U., Languages in contact, Paris 1974.

Werenicz W., Procesy interferencyjne w imiennictwie osobowym ludności polskiej w ZSRR. Cz. I. Nazwiska, w: Interferencje językowe na różnych obszarach słowiańszczyzny, red. S. Warchoł, Lublin 1989, s. 297-307.

Witkowska A., Dziko – pięknie – groźnie czyli Ukraina romantyków, „Teksty Drugie” 1995, z. 2, s. 20-30.

Zwoliński P., Rozwój języka ukraińskiego od XIV do XVIII wieku, w: T. Lehr-Spławiński, P. Zwoliński, S. Hrabec, Dzieje języka ukraińskiego w zarysie, Warszawa 1956, s. 34-35.