Powojenne mapy i plany krakowskiego getta

Stanisław Szombara; Alicja Jarkowska

doi:10.56583/sz.2537

Data publikacji : 2024-12-31

Tom 14 (2024)

Powojenne mapy i plany krakowskiego getta

dr inż. Stanisław Szombara

https://orcid.org/0000-0002-0205-7823

dr Alicja Jarkowska

https://orcid.org/0000-0001-8104-407X

DOI: https://doi.org/10.56583/sz.2537

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest krytycznej analizie map getta krakowskiego powstałych po II wojnie światowej w latach 1946–2023. Dostępne mapy są bardzo zróżnicowane pod względem jakości, gdyż mapa zawierająca błędy może znacząco wpłynąć na wyobrażenie przestrzeni getta podczas badań i odtwarzania historii związanych z miejscami zamieszkania, pracy, ukrywania się i śmierci Żydów podczas okupacji. Dostępne mapy poddano analizie pod kątem kartograficznym i historycznym. W efekcie usystematyzowano wiedzę o dostępnych w literaturze mapach getta. W artykule, po wprowadzeniu, przedstawiono pokrótce historię krakowskiego getta, a następnie zaprezentowano analizę ilościową i jakościową 35 map. Opisano m.in. pojawiające się na mapach: ulice (nazwy i układ), budynki i inne obiekty (bramy, linie tramwajowe, granice).

Słowa kluczowe:

getto, Kraków, mapy getta, Holokaust, II wojna światowa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Szombara, S., & Jarkowska, A. (2024). Powojenne mapy i plany krakowskiego getta. Studia Żydowskie. Almanach, 14, 117–150. https://doi.org/10.56583/sz.2537

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bau J., Czas zbeszczeszczenia. Wspomnienia z czasów drugiej wojny światowej, Kraków 2006.

Bieberstein A., Zagłada Żydów w Krakowie, Kraków 1986.

Bieberstein A., Zagłada Żydów w Krakowie, wyd. 2, Kraków 2021.

Brethour M., Davidson F., Visualizing Intimate Geographies of Genocide. A Spatial Analysis of the Holocaust in Węgrów County, Poland (1942–1944), „Journal of Historical Geography”, 72 (2021), s. 40–52. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jhg.2021.02.003

Chwalba A., Okupacyjny Kraków w latach 1939–1945, wyd. 2, Kraków 2011.

Cole T., Holocaust City. The Making of a Jewish Ghetto, New York 2003.

Franczak A., Grądzka-Rejak M., Tylko mur nas dzieli, tylko kilkadziesiąt kroków, a tu życie, tam śmierć. Mury wokół gett w Warszawie, Krakowie i Nowym Sączu, w: Ciemności kryją ziemię. Wybrane apsekty badań i nauczania o Holokauście, red. M. Grądzka-Rejak, P. Trojański, Dęblin 2019, s. 101–129.

Gaižutytė-Filipavičienė Ž., Jewish Heritage in the Creative Cities of Central and Eastern Europe. Tourism, Technologies and Prosthetic Memory, „Creativity Studies”, 13 (2020), no. 1, s. 41–52. DOI: https://doi.org/10.3846/cs.2020.6079

Hempel A., Pogrobowcy klęski. Rzecz o policji „granatowej” w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Warszawa 1990.

Kania A., Pamięć ludzi, pamięć miejsca. KL Plaszow a współcześni mieszkańcy Krakowa, w: 75 lat po „Aktion Reinhardt” — współczesna pamięć o zagładzie Żydów polskich, red. K. Odrzywek, Oświęcim 2018, s. 25–28.

Kazimierz, miasto żydowskie, mapa skala 1:5500, Kraków 2000.

Knoll R., Dziennik, wstęp, oprac. J. Kowalska-Leder, Warszawa 2012.

Kołodziejska K., Spacerowniki po terenie byłego getta krakowskiego jako metoda pracy z młodzieżą nad tematyką Zagłady, „Wiadomości Historyczne”, 63 (2021), nr 4, s. 44–46.

Kotarba R., Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Przewodnik historyczny, Kraków 2016.

Kotarba R., Żydzi Krakowa w dobie Zagłady (ZAL/KL Plaszow), Kraków–Warszawa 2022.

Kraków, mapa zabytków żydowskich, Skala 1:4 000 = Map Of Jewish Monuments = Karte der jüdische Sehenswürdigkeiten, Kraków 2014.

Kraków w latach wojny i okupacji 1939–1945, red. kartograf. T. Wojnar, C. Błasiak, M. Baran i in., oprac. graf. J. Zelech, A. Kłapyta, Warszawa 1979.

Krakowskie getto, red. K. Bilańska, Kraków 1983.

Kubiczek M., Poznaj Kraków. Szczegółowy plan miasta Krakowa z przyległymi gminami. Stan z 1947 roku, Warszawa 1947.

Kuźma M., Bauer H., Map Metadata. The Basis of the Retrieval System of Digital Collections, „ISPRS International Journal of Geo-Information”, 9 (2020), no. 7, s. 444. DOI: https://doi.org/10.3390/ijgi9070444

Kuźma M., Mościcka A., Evaluation of Metadata Describing Topographic Maps in a National Library, „Heritage Science”, 8 (2020), article no. 113, https://doi.org/10.1186/s40494-020-00455-3. DOI: https://doi.org/10.1186/s40494-020-00455-3

Liu C., Mapping and Visualizing Testimonies of Spaces of Confinement. A Digital Analysis of the Kraków Ghetto, Master’s Thesis, Duke University 2019, https://hdl.handle.net/10161/20071 [dostęp: 27.11.2024].

Löw A., Roth M., Krakowscy Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945, tłum. E. Kowynia, Kraków 2014.

Nelken H., Pamiętnik z getta w Krakowie, przedm. G. Hausner, wstęp, oprac. S. Wcisło, Toronto 1987.

Nowakowski J., Fighting for Dignity. Jewish Resistance in Kraków. Exhibition Catalogue, Galicia Jewish Museum = Walka o godność. Żydowski ruch oporu w Krakowie. Katalog wystawy, koncep. Ch. Schwarz, transl. J. Nowakowski, K. Craddy, red. katal. T. Strug, Kraków 2008.

Offen B., Jacobs N., My Hometown Concentration Camp. A Survivor’s Account of Life in the Kraków Ghetto and Płaszów Concentration Camp, London 2008.

Owoc T., Ludzie z listy Schindlera. Józef Bau = People from Schindler’s List. Joseph Bau, tłum. M. Szymonik, Kraków 2012.

Pabis-Cisowska K., Józef Bau. A History of Life, a History of Remembrance, in: Korczakian Reminiscences. Selected Aspects of the Times & Legacy of Janusz Korczak, eds. A. Chłosta-Sikorska, H. Stępniewska-Gębik, P. Trojański, Kraków 2019, s. 169–177.

Pankiewicz T., Apteka w getcie krakowskim, posł. C. Brzoza, Kraków 2012.

Pióro A., The Cracow Ghetto 1941–1943. A Guide to the Area of the Former Ghetto, transl. M. Walczak, Kraków 2005.

Rączy E., Zagłada Żydów w dystrykcie krakowskim w latach 1939–1945, Rzeszów 2014.

Reader’s Guide, in: Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, vol. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, part A, eds. M. Dean, M. Hecker, G. Megargee, Bloomington 2012, s. XLIX–LI.

Samsonowska K., Pomoc dla Żydów krakowskich w okresie okupacji hitlerowskiej, w: Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. A. Żbikowski, Warszawa 2006.

Sandri O., City Heritage Tourism without Heirs, „Cybergeo. European Journal of Geography”, 2013, dokument 646, https://doi.org/10.4000/cybergeo.25934. DOI: https://doi.org/10.4000/cybergeo.25934

Sinnreich H., Phillips S., Dean M., Kraków, in: Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, vol. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, part A, eds. M. Dean, M. Hecker, G. Megargee, Bloomington 2012, s. 527–531.

Sokołowski J., Judischer Wohnbezirk Krakau. Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Krakowie: 3.03.1941 – 13–14.03.1943, mapa 1:2000, Kraków 2022.

Sokołowski J., Zajda M., Getto żydowskie w Krakowie, Kraków 2023.

Sondel-Podhorizer E., Zagłada Żydów w dystrykcie krakowskim, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 1959, nr 59, s. 87–109.

USHM, Historical Atlas of the Holocaust, New York 1996.

W 3-cią rocznicę zagłady ghetta w Krakowie (13.III.1943 – 13.III.1946), red. M. Borwicz, N. Rost, J. Wulf, Kraków 1946 (Książki Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie nr 6).

Wroński T., Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974.

Wrzyszcz A., Hierarchia aktów prawnych wprowadzonych przez okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, „Studia Iuridica Lublinensia”, 2014, nr 22, s. 695–708. DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2014.22.695

Zając M., Kalendarium ważniejszych wydarzeń Żydów w Krakowie 1939–1945, Kraków 1992.

Zimmerer K., Getto w Krakowie 1941–1943, [dokument elektroniczny] = Jewish Ghetto in Kraków 1941–1943, Kraków 2010.

Zimmerer K., Getto, w: Kraków — czas okupacji 1939–1945, red. M. Bednarek, E. Gawron, B. Zbroja i in., Kraków 2012, s. 288–331.

Zimmerer K., Kronika zamordowanego świata. Żydzi w Krakowie w czasie okupacji Niemieckiej, Kraków 2017.

Zimmerer K., Zamordowany świat. Losy Żydów w Krakowie 1939–1945, Kraków 2004.

Zimmerer K., Zamordowany świat. Losy Żydów w Krakowie 1939–1945, wyd. 2, Kraków 2008.