Powojenne mapy i plany krakowskiego getta

Stanisław Szombara; Alicja Jarkowska

doi:10.56583/sz.2537

Data publikacji : 2024-12-31

Tom 14 (2024)

Powojenne mapy i plany krakowskiego getta

dr inż. Stanisław Szombara

https://orcid.org/0000-0002-0205-7823

dr Alicja Jarkowska

https://orcid.org/0000-0001-8104-407X

DOI: https://doi.org/10.56583/sz.2537

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest krytycznej analizie map getta krakowskiego powstałych po II wojnie światowej w latach 1946–2023. Dostępne mapy są bardzo zróżnicowane pod względem jakości, gdyż mapa zawierająca błędy może znacząco wpłynąć na wyobrażenie przestrzeni getta podczas badań i odtwarzania historii związanych z miejscami zamieszkania, pracy, ukrywania się i śmierci Żydów podczas okupacji. Dostępne mapy poddano analizie pod kątem kartograficznym i historycznym. W efekcie usystematyzowano wiedzę o dostępnych w literaturze mapach getta. W artykule, po wprowadzeniu, przedstawiono pokrótce historię krakowskiego getta, a następnie zaprezentowano analizę ilościową i jakościową 35 map. Opisano m.in. pojawiające się na mapach: ulice (nazwy i układ), budynki i inne obiekty (bramy, linie tramwajowe, granice).

Słowa kluczowe:

getto, Kraków, mapy getta, Holokaust, II wojna światowa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Szombara, S., & Jarkowska, A. (2024). Powojenne mapy i plany krakowskiego getta. Studia Żydowskie. Almanach, 14, 117–150. https://doi.org/10.56583/sz.2537

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bau J., Czas zbeszczeszczenia. Wspomnienia z czasów drugiej wojny światowej, Kraków 2006.

Bieberstein A., Zagłada Żydów w Krakowie, Kraków 1986.

Bieberstein A., Zagłada Żydów w Krakowie, wyd. 2, Kraków 2021.

Brethour M., Davidson F., Visualizing Intimate Geographies of Genocide. A Spatial Analysis of the Holocaust in Węgrów County, Poland (1942–1944), „Journal of Historical Geography”, 72 (2021), s. 40–52.

Chwalba A., Okupacyjny Kraków w latach 1939–1945, wyd. 2, Kraków 2011.

Cole T., Holocaust City. The Making of a Jewish Ghetto, New York 2003.

Franczak A., Grądzka-Rejak M., Tylko mur nas dzieli, tylko kilkadziesiąt kroków, a tu życie, tam śmierć. Mury wokół gett w Warszawie, Krakowie i Nowym Sączu, w: Ciemności kryją ziemię. Wybrane apsekty badań i nauczania o Holokauście, red. M. Grądzka-Rejak, P. Trojański, Dęblin 2019, s. 101–129.

Gaižutytė-Filipavičienė Ž., Jewish Heritage in the Creative Cities of Central and Eastern Europe. Tourism, Technologies and Prosthetic Memory, „Creativity Studies”, 13 (2020), no. 1, s. 41–52.

Hempel A., Pogrobowcy klęski. Rzecz o policji „granatowej” w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Warszawa 1990.

Kania A., Pamięć ludzi, pamięć miejsca. KL Plaszow a współcześni mieszkańcy Krakowa, w: 75 lat po „Aktion Reinhardt” — współczesna pamięć o zagładzie Żydów polskich, red. K. Odrzywek, Oświęcim 2018, s. 25–28.

Kazimierz, miasto żydowskie, mapa skala 1:5500, Kraków 2000.

Knoll R., Dziennik, wstęp, oprac. J. Kowalska-Leder, Warszawa 2012.

Kołodziejska K., Spacerowniki po terenie byłego getta krakowskiego jako metoda pracy z młodzieżą nad tematyką Zagłady, „Wiadomości Historyczne”, 63 (2021), nr 4, s. 44–46.

Kotarba R., Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Przewodnik historyczny, Kraków 2016.

Kotarba R., Żydzi Krakowa w dobie Zagłady (ZAL/KL Plaszow), Kraków–Warszawa 2022.

Kraków, mapa zabytków żydowskich, Skala 1:4 000 = Map Of Jewish Monuments = Karte der jüdische Sehenswürdigkeiten, Kraków 2014.

Kraków w latach wojny i okupacji 1939–1945, red. kartograf. T. Wojnar, C. Błasiak, M. Baran i in., oprac. graf. J. Zelech, A. Kłapyta, Warszawa 1979.

Krakowskie getto, red. K. Bilańska, Kraków 1983.

Kubiczek M., Poznaj Kraków. Szczegółowy plan miasta Krakowa z przyległymi gminami. Stan z 1947 roku, Warszawa 1947.

Kuźma M., Bauer H., Map Metadata. The Basis of the Retrieval System of Digital Collections, „ISPRS International Journal of Geo-Information”, 9 (2020), no. 7, s. 444.

Kuźma M., Mościcka A., Evaluation of Metadata Describing Topographic Maps in a National Library, „Heritage Science”, 8 (2020), article no. 113, https://doi.org/10.1186/s40494-020-00455-3.

Liu C., Mapping and Visualizing Testimonies of Spaces of Confinement. A Digital Analysis of the Kraków Ghetto, Master’s Thesis, Duke University 2019, https://hdl.handle.net/10161/20071 [dostęp: 27.11.2024].

Löw A., Roth M., Krakowscy Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945, tłum. E. Kowynia, Kraków 2014.

Nelken H., Pamiętnik z getta w Krakowie, przedm. G. Hausner, wstęp, oprac. S. Wcisło, Toronto 1987.

Nowakowski J., Fighting for Dignity. Jewish Resistance in Kraków. Exhibition Catalogue, Galicia Jewish Museum = Walka o godność. Żydowski ruch oporu w Krakowie. Katalog wystawy, koncep. Ch. Schwarz, transl. J. Nowakowski, K. Craddy, red. katal. T. Strug, Kraków 2008.

Offen B., Jacobs N., My Hometown Concentration Camp. A Survivor’s Account of Life in the Kraków Ghetto and Płaszów Concentration Camp, London 2008.

Owoc T., Ludzie z listy Schindlera. Józef Bau = People from Schindler’s List. Joseph Bau, tłum. M. Szymonik, Kraków 2012.

Pabis-Cisowska K., Józef Bau. A History of Life, a History of Remembrance, in: Korczakian Reminiscences. Selected Aspects of the Times & Legacy of Janusz Korczak, eds. A. Chłosta-Sikorska, H. Stępniewska-Gębik, P. Trojański, Kraków 2019, s. 169–177.

Pankiewicz T., Apteka w getcie krakowskim, posł. C. Brzoza, Kraków 2012.

Pióro A., The Cracow Ghetto 1941–1943. A Guide to the Area of the Former Ghetto, transl. M. Walczak, Kraków 2005.

Rączy E., Zagłada Żydów w dystrykcie krakowskim w latach 1939–1945, Rzeszów 2014.

Reader’s Guide, in: Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, vol. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, part A, eds. M. Dean, M. Hecker, G. Megargee, Bloomington 2012, s. XLIX–LI.

Samsonowska K., Pomoc dla Żydów krakowskich w okresie okupacji hitlerowskiej, w: Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. A. Żbikowski, Warszawa 2006.

Sandri O., City Heritage Tourism without Heirs, „Cybergeo. European Journal of Geography”, 2013, dokument 646, https://doi.org/10.4000/cybergeo.25934.

Sinnreich H., Phillips S., Dean M., Kraków, in: Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, vol. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, part A, eds. M. Dean, M. Hecker, G. Megargee, Bloomington 2012, s. 527–531.

Sokołowski J., Judischer Wohnbezirk Krakau. Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Krakowie: 3.03.1941 – 13–14.03.1943, mapa 1:2000, Kraków 2022.

Sokołowski J., Zajda M., Getto żydowskie w Krakowie, Kraków 2023.

Sondel-Podhorizer E., Zagłada Żydów w dystrykcie krakowskim, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 1959, nr 59, s. 87–109.

USHM, Historical Atlas of the Holocaust, New York 1996.

W 3-cią rocznicę zagłady ghetta w Krakowie (13.III.1943 – 13.III.1946), red. M. Borwicz, N. Rost, J. Wulf, Kraków 1946 (Książki Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie nr 6).

Wroński T., Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974.

Wrzyszcz A., Hierarchia aktów prawnych wprowadzonych przez okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, „Studia Iuridica Lublinensia”, 2014, nr 22, s. 695–708.

Zając M., Kalendarium ważniejszych wydarzeń Żydów w Krakowie 1939–1945, Kraków 1992.

Zimmerer K., Getto w Krakowie 1941–1943, [dokument elektroniczny] = Jewish Ghetto in Kraków 1941–1943, Kraków 2010.

Zimmerer K., Getto, w: Kraków — czas okupacji 1939–1945, red. M. Bednarek, E. Gawron, B. Zbroja i in., Kraków 2012, s. 288–331.

Zimmerer K., Kronika zamordowanego świata. Żydzi w Krakowie w czasie okupacji Niemieckiej, Kraków 2017.

Zimmerer K., Zamordowany świat. Losy Żydów w Krakowie 1939–1945, Kraków 2004.

Zimmerer K., Zamordowany świat. Losy Żydów w Krakowie 1939–1945, wyd. 2, Kraków 2008.