Diaspora żydowska w Bośni i Hercegowinie. Zarys historyczno-kulturowy

Anetta Buras-Marciniak

doi:10.56583/sz.2560

Data publikacji : 2024-12-31

Tom 14 (2024)

Diaspora żydowska w Bośni i Hercegowinie. Zarys historyczno-kulturowy

dr Anetta Buras-Marciniak

https://orcid.org/0000-0003-2963-9265

DOI: https://doi.org/10.56583/sz.2560

Abstrakt

Słowo ‘Sefard’ wywodzi się z języka hebrajskiego i odnosi się do Hiszpanii. Nazwa ‘sefardyjczycy’ oznacza żydowskich emigrantów, którzy osiedlili się na Półwyspie Iberyjskim po zburzeniu Drugiej Świątyni Jerozolimskiej. Żydzi sefardyjscy żyli tam do momentu ogłoszenia edyktów królewskich w 1492 roku, które nakazywały im opuścić Hiszpanię lub poddać się konwersji. W wyniku tego wydarzenia Hiszpania straciła, ale inni zyskali. Sefardyjczycy stopniowo docierali do Bośni i Hercegowiny, zatrzymując się głównie w miastach. Pierwsi Żydzi sefardyjscy pojawili się w Sarajewie około 1566 roku. Natomiast Żydzi aszkenazyjscy osiedlali się na terenie Bośni od 1878 roku, przybywając z różnych obszarów monarchii austro-węgierskiej. Celem artykułu jest przedstawienie zarysu historyczno-kulturowego społeczności żydowskiej w Bośni i Hercegowinie od ich przybycia do czasów współczesnych. Ze względu na obszerność i złożoność tematyczną artykułu należy go traktować jako inspirację do dalszych badań nad tym tematem.

Słowa kluczowe:

Sefardyjczycy, Aszkenazyjczycy, Żydzi, Bośnia i Hercegowina, historia, kultura

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Buras-Marciniak, A. (2024). Diaspora żydowska w Bośni i Hercegowinie. Zarys historyczno-kulturowy. Studia Żydowskie. Almanach, 14, 9–29. https://doi.org/10.56583/sz.2560

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Andrić I., Most na Drinie, tłum. H. Kalita, Warszawa 1985.

Andrić I., Panna, tłum. H. Kalita, Warszawa 1962.

Bernadzikowska-Belović J., Die südslavische Frau in der Politik, „Bosnische Post”, 1916, nr 284, 10 grudnia, s. 10–12.

Buras-Marciniak A., Bośniaccy Sefardyjczycy w świecie Słowian, w: Historyczna i ponowoczesna tożsamość Słowian, red. T. Ciesielski, J. Zatorska, A. Skoczylas, Łodź 2012. s. 51–61.

Buras-Marciniak A., Sytuacja społeczna-kulturowa Żydów w Bośni i Hercegowinie, „Południowosłowiańskie Zeszyty Naukowe. Język-Literatura-Kultura”, 2011, nr 11, s. 111–123.

Cywiński B., Ogniem próbowane korzenie tożsamości, Rzym 1982.

Dubnov S., Kratka Istorija Jevrejskog Naroda, Beograd 1988.

Dukanović A., Słowo wstępne, w: I. Andrić, Omer-Pasza Latas, tłum., wstęp, oprac. A. Dukanović, Warszawa 198, s. 8–12.

Elezar S., Isak Samokovlija — susreti i sjećanja, w: S. Tutnjević, Zbornik radova o Isaku Samokovliji, Sarajevo 1986, s. 71–112.

Finci M., Jevreji Bosne i Hercegovine, w: Vjerske zajednice i politička zbivanja u Bosni Hercegovini od austro-ugarske okupacije 1878. do 1945. godine, Sarajevo 1978, s. 73–102.

Johnson P., Historia Żydów, tłum. M. Godyń, M. Wójcik, A. Nelicki, Kraków 1993.

Klaić V., Bosna. Podatci o zemljopisu i poviesti Bosne i Hercegovine (1878), Montana 2010.

Lange N. de, Świat żydowski, tłum. M. Stopa, Warszawa 1996 (Wielkie Kultury Świata).

Lara M.T. de, Baruque J.V., Ortiz A.D., Historia Hiszpanii, tłum. S. Jędrusiak, Kraków 1997.

Levy J.J., Cohen Y., Żydzi sefardyjscy. Odyseja sefadryjskich Żydów od czasów inkwizycji do naszych dni: 1492–1992, tłum. K. Pruski, Warszawa 2005.

Levy M., Sefardi u Bosni, Sarajevo 1998.

Loker C., Sarajevski spor i sefardski pokret u Jugoslaviji, „Zbornik. Jevrejskog istorijskog muzeja”, 7 (1997), s. 72–79.

Mihailović M., Judaica u Jugoslaviji, Beograd 1990.

Nezirović M., Jevrejsko-španjolska književnost, Sarajewo 1997.

Osti J., Żydzi w Bośni i Hercegowinie, tłum. J. Pomorska, „Krasnogruda”, 1997, nr 7, s. 45–66.

Papo Bohoreta L., Sefardska žena u Bosni, Sarajevo 2005.

Papo E., Sarajevska Megila, Beograd 2001.

Pantić M., Jevreji u dubrovačkoj književnosti, „Zbornik. Jevrejskog istorijskog muzeja”, 1 (1971), s. 211–238.

Pinto A., Jevreji Sarajeva i Bosne i Hercegovine, Sarajevo 1987.

Prado D., Svakodnevni govorni bosanski đudeoespaniol, w: Jevrejski Almanah 1971–1996, Beograd 1996, s. 37–51. DOI: https://doi.org/10.1111/an.1996.37.1.51.2

Rot S., Sarajevska Hagada, Beograd 1962.

Samokovlija I., Kadisz, modlitwa za umarłych i inne opowiadania, wybór, tłum., wstęp A. Dukanović, Warszawa 1991.

Tadić J., Jevreji u Dubrovniku, Sarajevo 1973.

Twardowska A., The Status of Judeo-Spanish in Yugoslavia until 1941, in: The Balkan Jews and the Minority Issue in South-Eastern Europe, ed. J. Sujecka, Warsaw 2021 (Colloquia Balkanica, 7), s. 205–218.

Unterman A., Żydzi. Wiara i życie, tłum. J. Zabierowski, Łódź 1989.

Vidaković-Petrov K., Kultura španskih jevreja na jugoslovenskom tlu, Sarajevo 1986.

Wasilewski T., Felczak W., Historia Jugosławii, Wrocław 1985.

Wierzbicki J., Ivo Andrić, Warszawa 1965.

Zgodić E., Bošnjačko iskustvo politike — osmansko doba, Sarajevo 1998.