Wykorzystywanie sztucznej inteligencji w stosowaniu prawa – aspekty etyczne

Wojciech Ryba

doi:10.56583/frp.2966

Data publikacji : 2024-12-31

Nr 21 (2024)

Wykorzystywanie sztucznej inteligencji w stosowaniu prawa – aspekty etyczne

Wojciech Ryba

DOI: https://doi.org/10.56583/frp.2966

Abstrakt

Rozwój nowoczesnych technologii spenetrował każdy wymiar życia społecznego, zarówno w ujęciu prywatnym jak i publicznym. Jest to wynikiem znacznego postępu dziedziny naukowej oraz zjawiska zwanego sztuczną inteligencją, której udział jest obserwowany również w wymiarze sprawiedliwości. Rodzi to szereg wyzwań, które wymagają podjęcia debaty w celu zapewnienia obywatelom wszystkich państw prawidłowej ochrony praw człowieka. Kluczowym z punktu widzenia omawianej problematyki będzie więc zestawienie sztucznej inteligencji z reprezentatywnymi zasadami moralnymi, które się do niej odnoszą, co pozwoli na umiejscowienie całego kontekstu rozważań we właściwych ramach etycznych. Przyjęcie takiej metody, pozwoli w końcowych wnioskach odpowiedzieć na pytanie jakie są szanse i zagrożenia związane z wykorzystywaniem sztucznej inteligencji w stosowaniu prawa.

Słowa kluczowe:

sztuczna inteligencja, etyka, prawo, stosowanie prawa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Ryba, W. (2024). Wykorzystywanie sztucznej inteligencji w stosowaniu prawa – aspekty etyczne. Fides, Ratio Et Patria. Studia Toruńskie, (21), 64–89. https://doi.org/10.56583/frp.2966

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bar G., Przejrzystość, w tym wyjaśnialność jako wymóg prawny dla systemów Sztucznej Inteligencji, dodatek „Monitor Prawniczy” 2020, nr 20.

Carabantes M., Black Box artificial intelligence: an epistemological and critical analysis, “AI & Society” 2020, nr 35, s. 309-317. DOI: https://doi.org/10.1007/s00146-019-00888-w

Coppin B., Artificial Intelligence Illuminated, Boston 2004.

Dignum V., Responsible Artificial Intelligence: How to Develop and Use AI in a Responsible Way, Umeå 2019 [dostęp: 05.12.2024]. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-30371-6

Fabian A., Artificial Intelligence as a Mediator?, w: Law in the Digital age, Ankara, Budapest, Mauritius, Novi Sad, Szeged, Skopje 2023.

Grupa ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej, Wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji, 10 kwietnia 2019 r., https://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=60436 [dostęp: 03.12.2024].

Guo G., Ray A., Izydorczak M., Goldfeder J., Lipson H., Xu W., Unveiling intra-person fingerprint similarity via deep contrastive learning, “Science Advances” 2024, nr 10, 2, https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adi0329?adobe_ [dostęp: 30.12.2024]. DOI: https://doi.org/10.1126/sciadv.adi0329

Héder M., A Criticism of AI Ethics Guidelines, “Információs Társadalom” 2020, t. 20, nr 4, http://doi.org/10.22503/inftars.XX.2020.4.5 [dostęp: 05.12.2024]. DOI: https://doi.org/10.22503/inftars.XX.2020.4.5

Kosiak P., Etyczne aspekty rozwoju i wykorzystywania sztucznej inteligencji, “International Journal of New Economics and Social Sciences” 2023, nr 21,https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.8421 [dostęp: 05.12.2024]. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.8421

LeCun Y., Bengio Y., Hinton G., Deep learning, “Nature” 2015, nr 521. DOI: https://doi.org/10.1038/nature14539

Lipińska I., Etyka sztucznej inteligencji w dokumentach Unii Europejskiej w latach 2017-2020, „Edukacja Filozoficzna” 2022, http://dx.doi.org/10.14394/edufil.2022.0001 [dostęp: 05.12.2024]. DOI: https://doi.org/10.14394/edufil.2022.0001

Loyola-González O., Black-Box vs. White-Box: Understanding Their Advantages and Weaknesses From a Practical Point of View, “IEEE Access” 2019, nr 7, 10.1109/ACCESS.2019.2949286 [dostęp: 05.12.2024]. DOI: https://doi.org/10.1109/ACCESS.2019.2949286

Łagoda P., Wykorzystanie sztucznej inteligencji w mediacji i arbitrażu: nowe możliwości i wyzwania, „RK Legal” 2024, https://www.rklegal.pl/wiedza/wykorzystanie-sztucznej-inteligencji--wmediacji-i-arbitrazu-nowe-mozliwosci-i-wyzwania/ [dostęp: 30.12.2024].

Nowik P., Rola systemów eksperckich opartych na SI w interpretacji przepisów prawa pracy, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2024, t. 31, nr 3, https://doi.org/10.4467/25444654SPP.24.013.19927 [dostęp: 05.12.2024]. DOI: https://doi.org/10.4467/25444654SPP.24.013.19927

Opracowanie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Nowe technologie, nowa sprawiedliwość, nowe pytania. Wdrażanie nowych technologii w wymiarze sprawiedliwości, Warszawa 2021.

Paisley K., Sussman E., Artificial Intelligence Challenges and Opportunities for International Arbitration, “NYSBA New York Dispute Resolution Lawyer” 2018, nr 11, 1, https://sussmanadr.com/wp-content/uploads/2018/12/artificial-intelligence-in-arbitration-NYSBA-spring-2018-Sussman.pdf [dostęp: 09.12.2024].

Pasquale F., The Black Box Society: The Secret Algorithms that Control Money and Information, Cambridge 2015. DOI: https://doi.org/10.4159/harvard.9780674736061

Pięta K., Sztuczna inteligencja w mediacji i arbitrażu, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2023, nr 16, 2, DOI: 10.17951/adr.2023.16.2.87-103, https://journals.umcs.pl/adr/article/view/19013/12345 [dostęp: 09.12.2024].

Przybyłowicz P., Wykorzystanie sztucznej inteligencji w kryminalistyce, „Młoda Palestra – Czasopismo Aplikantów Adwokackich” 2024, nr 1.

Rębisz K., Podmiotowość prawna sztucznej inteligencji. Aspekty cywilnoprawne, Rzeszów 2024.

Rhim Y., Park K., The Applicability of Artificial Intelligence in International Law, “Journal of East Asia and International Law” 2019, nr 12. DOI: https://doi.org/10.14330/jeail.2019.12.1.01

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1689 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji oraz zmiany rozporządzeń (WE) nr 300/2008, (UE) nr 167/2013, (UE) nr 168/2013, (UE) 2018/858, (UE) 2018/1139 i (UE) 2019/2144 oraz dyrektyw 2014/90/UE, (UE) 2016/797 i (UE) 2020/1828 (akt w sprawie sztucznej inteligencji) (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.Urz. L, 2024/1689 z 12 lipca 2024 r.), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32024R1689 [dostęp: 03.12.2024].

Sartor G., Branting L., Judicial Applications of Artificial Intelligence, “Artificial Intelligence and Law” 1998, nr 6. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-015-9010-5_1

Searle J. R., Minds, Brains, and Programs, “Behavioral and Brain Sciences” 1980, nr 3. DOI: https://doi.org/10.1017/S0140525X00005756

Stein A., Assuming the Risk of Artificial Intelligence, “Boston University Law Review” 2022, nr 102.

Suskind R., Tomorrow’s Lawyers, Oxford 2013.

Szyłkowska M., Sztuczna Inteligencja – strategiczne wyzwania i ryzyka w obszarze prewencji kryminalnej – zarys problemu, „Law. Education. Security, Special Issue” 2004, nr 3, https://doi.org/10.52694/thpsr.2024.3.14 [dostęp: 08.06.2025]. DOI: https://doi.org/10.52694/ThPSR.2024.3.14

Świerczyński M., Więckowski Z., Sztuczna inteligencja w wymiarze sprawiedliwości. Wytyczne Rady Europy dotyczące spraw cywilnych, Warszawa 2023.

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2024 r. poz. 1568).

Więzowska-Czepiel B., Sztuczna inteligencja w arbitrażu – wsparcie dla arbitrów w procesie podejmowania decyzji, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały” 2019, t. 2, nr 25.