Język Polski
English
Русский
Slovenčina
Hrvatski
Nr 18 (2023)
DZIENNIKARSTWO I MEDIA W OBLICZU WOJNY
Wojna zmienia wszystko. Praca dziennikarzy, a także kodeks etyki dziennikarskiej nie są pisane na czas działań zbrojnych czy konfliktów wewnętrznych. Nie zawierają one wytycznych dotyczących sposobu postępowania dziennikarza w konkretnych przypadkach i sytuacjach relacjonowania konfliktów militarnych. Takie wskazówki, o ile w ogóle się pojawiają, mają bardzo ogólny, niewiele wnoszący charakter. Nie odpowiadają one na pytania, czy etyczne jest pokazywanie scen śmierci lub osób ginących w działaniach zbrojnych czy nawet w egzekucjach? Czy ciała leżące na ulicach Buczy, niedaleko Kijowa, po wyzwoleniu jej z rąk Rosjan można opublikować bez jakiejkolwiek cenzury? Czy należy nawoływać do przemocy i zabijania wrogich żołnierzy w imię obrony niepodległości i suwerenności państwa napadniętego? Jak reagować na manipulacje i przekłamania propagandy wrogiego państwa wobec własnego kraju czy też państwa, które staje się ofiarą zmasowanej propagandy? Konflikty zbrojne wymuszają zawieszenie wielu zasad, które w innym wypadku byłyby nienaruszalne. Także w sieci. Atak Rosji na Ukrainę to być może pierwsze starcie, w którym media, zwłaszcza te społecznościowe mogą odegrać fundamentalną rolę – nie tylko jako płaszczyzna działań wojennych, ale też ich instrument. Stają się one – teraz obok amerykańskich sankcji, polskich czołgów, francuskich armat i unijnej ofensywy dyplomatycznej – kolejnym orężem przeciw putinowskiej Rosji. Największe i najpopularniejsze portale społecznościowe nie będą już usuwać komentarzy użytkowników z Europy Środkowo-Wschodniej zawierających nawoływania do przemocy, a nawet groźby śmierci pod adresem rosyjskich żołnierzy. Czy to jest z zasady zgodne z etyką mediów? Sposób działania, który sprawdza się w warunkach pokoju, w warunkach wojny nie zdaje egzaminu. Potrzebne są nowe rozwiązania dostosowane do dziejowego momentu. Dla dziennikarzy sytuacja wojny oznacza powstanie licznych dylematów o charakterze moralnym. Gdy kodeksy etyki dziennikarskiej nie przynoszą odpowiedzi, konieczna staje się refleksja nad kluczowymi wartościami, wyznawanymi zasadami etycznymi, ich znaczeniem i hierarchią w pracy dziennikarza.