Hiszpański samotnik. Tadeusz Wojnarski – artysta Andersa

Jan Sienkiewicz

doi:10.56583/frp.2528

Published : 2023-06-30

No. 18 (2023)

SPANISH HERMIT. TADEUSZ WOJNARSKI - ANDERS' ARTIST

Jan Sienkiewicz

https://orcid.org/0000-0003-3047-6192

DOI: https://doi.org/10.56583/frp.2528

Abstract

The artistic work of Tadeusz Wojnarski, an artist rescued from the "inhumane land" by General Władysław Anders, is still absent from the history of Polish art in the 20th century. Research on visual arts within the 2nd Corps (painting, graphic art, sculpture), conducted by the author of the article since the 1990s, published, among others, in the book Artists of Anders. Continuità e novità (1st edition, Warsaw-Toruń 2013, 2nd edition, Warsaw 2014, 3rd edition, Warsaw 2016), still brings new discoveries and conclusions. Tadeusz Wojnarski remained among the group of artists fully unrecognized until the first decade of the 21st century. At the end of 1946, he left the 2nd Corps stationed in Italy and went to study in Spain. In the 1950s, from the Iberian Peninsula, Tadeusz Wojnarski and his family moved to Switzerland, where he continued creating until 1999. The preserved artistic legacy and extensive archive of the artist, located outside Poland, came to light after the publication of the book Artists of Anders. Continuità e novità. Thanks to the surviving paintings, drawings, and objects in the field of papier-mâché, both from the period of the Second World War and post-war creations by Wojnarski, it is possible to reconstruct the artistic journey of this unknown artist in Poland and enhance knowledge about Polish art in emigration with many new aspects related to the Polish artistic life along the route of the 2nd Corps.

Keywords:

Polish art in emigration, Tadeusz Wojnarski, 2nd Corps of General Władysław Anders, trail of hope, painting

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Sienkiewicz, J. (2023). SPANISH HERMIT. TADEUSZ WOJNARSKI - ANDERS’ ARTIST. Fides, Ratio Et Patria. Studia Toruńskie, (18), 354–372. https://doi.org/10.56583/frp.2528

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

References

Anders Wł., Bez ostatniego rozdziału, wyd. 3, Londyn 1959.

Artyści wyklęci. O polskiej sztuce imigracyjnej, „Artystach Wyklętych” oraz Chicago, jako białej plamie na mapie polskiej sztuki na emigracji, z historykiem sztuki, prof. Janem Wiktorem Sienkiewiczem rozmawia Grzegorz Dziedzic, „Dziennik Związkowy” (Chicago) 2018, z 15-17 czerwca, s. 6.

Czernik O.S., W drodze do utraconej Itaki. Prasa, książka i czytelnictwo na szlaku Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich (1941-1946), Warszawa 2012.

Jaworska J., Polska walcząca 1939-1945, Warszawa 1985.

Lanckorońska K., O powstaniu i organizacji studiów wyższych dla żołnierzy 2. Korpusu, w: „Świadectwa/Testimonianze”, t. 5: Czas wojny i czas pokoju w „polskim Rzymie”, red. E. Prządka, Rzym 2009, s. 411-420.

Morkowski J.S., Tadeusz Wojnarski (12.09.1922-7.08.1999). Z żałobnej karty, „Nasza Gazetka“ ,Zurych, 1999, nr 5.

Pył J. (T. Wojnarski), Opowiadania z wczesnej młodości, „Nasza Gazetka” 1998, nr 7 (200), s. 73-74.

Sienkiewicz J.W., Andrzejewski B., Polscy artyści w Egipcie 1941-1946; w: „Polscy artyści malarze żołnierze w Egipcie 1941-1942/Polish artists painters soldiers in Egipt 1941-1946”, Warszawa 2022.

Sienkiewicz J.W., Artyści Andersa. Continuità e novità, wyd. I, Warszawa-Toruń 2013, wyd. II, Warszawa 2014, wyd. III, Warszawa 2016.

Sienkiewicz J.W., Artyści Andersa. Uratowani z „nieludzkiej ziemi”, Warszawa 2017

Sienkiewicz J.W., Artyści Andersa. Z sowieckich łagrów, przez Monte Cassino, do Rzymu i Londynu, w: „Za naszą i waszą wolność. Bitwa o Monte Cassino z perspektywy polskiej i włoskiej”, red. C. Salmieri, Katowice 2017, s. 89-111.

Sienkiewicz J.W., Czas walki, czas tworzenia. Edukacja żołnierzy-artystów 2 Korpusu generała Władysława Andersa, w: „Słowa, obrazy dźwięki w wychowaniu”, red. Sz. Kawalla, E. Lewandowska-Tarasiuk i J.W. Sienkiewicz, Warszawa 2011, s. 208-245.

Sienkiewicz J.W., Gli artisti polacchi intorno al. Generale Władysław Anders. 1941-1949, w: „Ricordare il 2o Corpo d’Armata polacco in Italia (1943-1946). Inter arma non silent Musae. Atti del Convegno del 23-24 aprile 2013 promosso dell’Accademia Polacca delle Scienze, Biblioteca e Centro si Studi a Roma e della Fondazione Romana Marchesa J.S. Umiastowska”, red. P. Morawski, Rzym 2019, s. 115-124.

Sienkiewicz J.W., Marian Bohusz-Szyszko. Życie i twórczość, Lublin 1995.

Sienkiewicz J.W., Ryszard Demel. W drodze do tajemnicy światła/exploring the mysteries of light, Toruń 2010.

Sienkiewicz J.W., Tadeusz Wojnarski. Artysta 2 Korpusu generała Władysława Andersa, w: „Z nieludzkiej ziemi do Włoch. Żołnierz i artysta. Malarstwo Tadeusza Wojnarskiego (1922-1999)”, katalog wystawy pod red. A. Tomczak i T. Wojnarskiego Jr., Muzeum Polskie w Rapperswilu, Rapperswil 2019, s. 7-17.

Sienkiewicz J.W., Twarze i pejzaże. Tadeusz Wojnarski – z „nieludzkiej ziemi” do Szwajcarii, „Niepodległość i Pamięć” 2020, nr 3 (71), s. 79-100.

Sienkiewicz J.W., W drodze do Italii, w: „Świadectwa/Testimonianze”, t. 7: W poszukiwaniu piękna. Polscy artyści plastycy we Włoszech (II poł. XIX w. i I poł. XX w.), wybór tekstów i opracowanie red. E. Prządka, Rzym 2014, s. 219-224.

Sienkiewicz J.W., Wyprowadzeni z nieludzkiej ziemi. Artyści wokół Andersa, w: „Polska-Rosja. Sztuka polska, sztuka rosyjska i polsko-rosyjskie kontakty artystyczne XX-XXI wieku”, t. II, red. J. Malinowski, I. Gavrash i Z. Krasnopolska-Wesner, Warszawa-Toruń 2014, s. 409-416.

Wańkowicz M., Bitwa o Monte Cassino, t. 1-3, Rzym-Mediolan 1945-1947.

Netografia:

http://www.antyki.autogielda.pl [dostęp: 7.12.2023].

http://www.bu.umk.pl/cymelia/polscy_malarze.html [dostęp: 3.12.2023].

http://www.filmpolski.pl [dostęp: 8.12.2023].

http://www.kulturaparyska.com/pl/ludzie/pokaz/g/stanislaw-gliwa [dostęp: 2.12.2023].

http://www.muzeum.umk.pl/sztuka_polska/aleksander-werner [dostęp: 7.12.2023].

http://www.muzeum.umk.pl/sztuka_polska/marian-koscialkowski [dostęp: 8.12.2023].

http://www.muzeum.umk.pl/sztuka_polska/zygmunt-turkiewicz [dostęp: 4.12.2023].

http://www.nasza-gazetka.com/Menu_NG/ng1999/ng1999_5/woj-3.htm [dostęp: 8.12.2023].

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_W%C4%85s [dostęp: 8.12.2023].

https://www.bu.umk.pl/sztuka-polska-na-swiecie-w-xx-w.-kolekcja [dostęp: 6.12.2023].

Jan Sienkiewicz

wydawnictwo@aksim.edu.pl
https://orcid.org/0000-0003-3047-6192

Affiliation:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Jan Wiktor Sienkiewicz – prof. dr hab., historyk sztuki, krytyk sztuki i kurator. Pionier i specjalista w zakresie sztuki i kultury polskiej na emigracji po 1939 roku. Kieruje jedyną w świecie w strukturach uniwersyteckich Katedrą Historii Sztuki XX wieku w Europie Środkowej i na Emigracji w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (wcześniej jako Zakład Historii Sztuki i Kultury Polskiej na Emigracji w Katedrze Historii Sztuki i Kultury UMK). Jest autorem, współautorem i współredaktorem ponad 200 publikacji, w tym 50 książek dotyczących kultury artystycznej w obrębie polskiej i europejskiej sztuki nowoczesnej a szczególnie polskiej plastyki i polskiego życia artystycznego poza Polską w XX i XXI wieku – w tym szczególnie artystów z 2 Korpusu generała Władysława Andersa, m.in: Marian Bohusz-Szyszko 1901-1995. Życie i twórczość, Lublin 1995; Attilio Alfieri a malarstwo włoskie XX wieku, Lublin 1997; Ryszard Demel. W drodze do tajemnicy światła/exploring the mysteries of light, Toruń 2010; Sztuka w poczekalni. Studia z dziejów plastyki polskiej na emigracji 1939-1989, Toruń 2012, Artyści Andersa. Continuità e novità, Warszawa-Toruń 2013 (II wyd. 2014, III wyd. 2016); Art of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland & Republic of Ireland in 20th–21st Centuries and Polish–British & Irish Art Relation, Toruń 2015; Polish art in exile in the Matthew Bateson collection in London, Warszawa 2020. Celem większości opracowań autorstwa Jan Wiktora Sienkiewicza jest przywrócenie polskiej XX-wiecznej historii sztuki dokonań artystycznych (szczególnie w zakresie plastyki) polskich artystów tworzących na emigracji, a także określenie ich roli i udziału we współtworzeniu dziejów plastyki w krajach, które stały się ich nowymi ojczyznami. Pomysłodawca, współtwórca oraz współprowadzący 77 odcinków (spośród 158) cyklu felietonów pt. „Historia jednego obrazu” zrealizowanych i emitowanych w TVP Polonia w latach 2019-2020 oraz cyklu reportaży „Wilno nad Tamizą” - zrealizowanego przez portal „Niebywałe Suwałki”. W 2017 roku, na podstawie książek prof. J.W. Sienkiewicza zrealizowany został film pt. "Artyści Andersa" w reżyserii Rafała Brylla. W 2014 roku odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a 2022 roku Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za zasługi w upowszechnianiu polskiej sztuki i kultury na emigracji. W 2023 roku Prezydent RP Andrzej Duda nadał prof. J.W. Sienkiewiczowi Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi na rzecz popularyzowania polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą, za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej”.