Roztoczańskie cmentarze – sacrum i pomniki przeszłości regionu w kontekście ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej

Waldemar Martyn

doi:10.56583/fs.218

Data publikacji : 2014-12-31

Tom 7 Nr 1 (2014)

Roztoczańskie cmentarze – sacrum i pomniki przeszłości regionu w kontekście ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej

Waldemar Martyn

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.218

Abstrakt

W artykule scharakteryzowano i oceniono stan sacrum na wybranych cmentarzach roztoczańskich traktowanych jako pomniki przeszłości regionu. Analizę przeprowadzono w kontekście możliwości ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej. Oceniono charakterystyczne dla regionu nekropolie należące do wyznawców religii: grekokatolickiej, prawosławnej, rzymskokatolickiej, żydowskiej i ewangelickiej. Uwzględniono w analizie również nekropolie wojenne oraz symboliczne. Stwierdzono, że najbardziej obecne jest sacrum na cmentarzach wojennych i symbolicznych. Wynika to z faktu, że są objęte mecenatem państwa i w dzisiejszych czasach zamknięte dla pochówków. Aktualny wyraz architektoniczny uzyskały one najczęściej w wyniku konkursów. W ich przypadkach wygląd podporządkowany jest specjalnym przepisom np. decydującym o wyglądzie cmentarza wojennego. W analizach stwierdzono, że sacrum najbardziej zagrożone jest na cmentarzu rzymskokatolickim. Wynika to z racji jego otwartości i ograniczonej interwencji administratora cmentarza w stan jego współczesnej architektury i zieleni. Zdecydowanie najgorzej oceniono sacrum w odniesieniu do cmentarzy innych wyznań niż katolickie. Znaczna część cmentarzy szczególnie grekokatolickich, oraz żydowskich zatracają sacrum przy bierności miejscowych władz administracyjnych i gmin wyznaniowych.

Słowa kluczowe:

polityka historyczna, cmentarze, Roztocze, turystyka

Inne teksty tego samego autora

Waldemar Martyn , Iwan Szuwar, Jarosław Martyn , Antin Szuwar, Bezpieczeństwo ekologiczne Polski i Zachodniej Ukrainy w świetle współczesnych procesów inwazyjnych obcych gatunków roślin (na przykładzie barszczu Sosnowskiego) , Facta Simonidis: Tom 9 Nr 1 (2016)
Waldemar Martyn, Słowo wstępne , Facta Simonidis: Tom 1 Nr 1 (2008)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Martyn , W. (2014). Roztoczańskie cmentarze – sacrum i pomniki przeszłości regionu w kontekście ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej. Facta Simonidis, 7(1), 195–214. https://doi.org/10.56583/fs.218

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Affek-Bujalska B., Podstawy prawne ochrony cmentarzy, w: Ochrona cmentarzy zabytkowych, Warszawa 1994 [Studia i Materiały – Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, Narodowa Instytucja Kultury. Cmentarze, 1 (4)].

Bogusławska M., Ogrody pamięci, „Działkowiec”, 2005, nr 11.

Ellade M., Sacrum i profanum. O istocie religijności, tłum. R. Reszke, Kraków 1999.

Gawrysiakowa J., Grupy wyznaniowe ludności w Lubelskiem w XIX i pocz. XX w świetle rejestracji ruchu naturalnego, w: Prawosławni i mniejszości na Zamojszczyźnie XIX i XX wiek, Lublin 1992.

Grzeszkiewicz-Somoter R., Prawosławni i unici na Zamojszczyźnie (XIX i XX w) w świetle zachowanych inskrypcji na niektórych cmentarzach; http://scebreshianum.republika.pl [dostęp: 5.05.2013].

Kawałko D., Cmentarze woj. zamojskiego, Zamość 1994.

Kierkuty – obrazy życia wiecznego, oprac. K. Bielawski, „Żydzi polscy” [dodatek do „Rzeczpospolitej”, 23.12.2008, nr 37].

Kolbuk W., Kościoły wschodnie w Rzeczpospolitej ok. 1772 roku. Struktury administracyjne, Przemyśl 1998.

Koper M., Gmina Lubycza Królewska – Pogranicze geograficzno-kulturowe, Lubycza Królewska-Jakubów 2010.

Kuwałek R., Obóz zagłady w Bełżcu, Lublin 2010.

Lipiec M., Refleksje o ewangelickich nekropoliach. Spotkania z zabytkami, Warszawa 2001.

Młynarczyk K., Przyrodnicze uwarunkowania animacji turystyki alternatywnej, „Nauka. Przyroda. Technologia”, 2 (2008).

Niedźwiedź J., Leksykon historyczny miejscowości dawnego woj. zamojskiego, Zamość 2003.

Przybytek J., Wypominki o zmarłych na betonowej pustyni, „Katowice Nasze Miasto”, 31.10.2010.

Schubert J., Pochówki żołnierskie w tradycji historycznej do czasów I wojny światowej. Powstawanie cmentarzy wojskowych, „Architektura. Czasopismo Techniczne”, 2011, http://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i5/i3/i9/i5/r5395/SchubertJ_PochowkiZolnierskie.pdf [dostęp: 22.09.2014].

Słownik historii Polski, red. T. Łepkowski Warszawa 1969.

Sobczak A., Poradnik cmentarny: kościelne i cywilne normy prawne o cmentarzach, chowaniu zmarłych normy z rozwinięciem, Warszawa 2003.

Spiss A., Cmentarz jako element pejzażu kulturowego, „Roczniki Muzeum Etnograficznego w Krakowie”, 1994, nr 11.

Stępień S., Nowa rodzaj kościoła obrządku bizantyjsko-słowiański, w: Polska-Ukraina 1000-letnie sąsiedztwo, red. S. Stępień, t. 2: Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu kulturowym i etnicznym, Przemyśl 1994.

Stępień S., Represje wobec kościoła grekokatolickiego w Europie Środkowo-Wschodniej po II wojnie światowej, w: Polska-Ukraina 1000-letnie sąsiedztwo, red. S. Stępień, t. 2: Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu kulturowym i etnicznym, Przemyśl 1994.

Uliasz B., Cmentarze, kwatery i mogiły wojenne na Podkarpaciu, t. 1, Rzeszów 2006.

Worończuk J. P., Specyfika kulturowa cmentarzy żydowskich, Katowice 2006.