Emocje zapisane w aktach. O posttotalitarnym poszukiwaniu pamięci w Magdalenie Jürgena Fuchsa

Ernest Kuczyński

doi:10.56583/fs.2643

Data publikacji : 2024-12-31

Tom 17 Nr 3 (2024)

Emocje zapisane w aktach. O posttotalitarnym poszukiwaniu pamięci w Magdalenie Jürgena Fuchsa

dr Ernest Kuczyński

https://orcid.org/0000-0003-3989-0242

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2643

Abstrakt

Jürgen Fuchs (1950-1999) był jednym z niewielu pisarzy urodzonych w NRD, którzy tak bezlitośnie zajmowali się tematami tabu i mechanizmami rządzonego w sposób totalitarny państwa. Jego nasycone doświadczeniem pisarstwo zabiera czytelnika we wstrząsającą podróż w czasy drugiej niemieckiej dyktatury i ukazuje konfrontację ze zbrodniczym systemem. W swojej ostatniej książce Magdalena (1998) Fuchs porusza szereg istotnych dla niemieckiej rzeczywistości pozjednoczeniowej kwestii: Jak rozliczyć spuściznę kolejnej dyktatury? Czy tym razem naród niemiecki stanie na wysokości zadania? Czy „otwierając teczki”, gotowi jesteśmy na konfrontację z prawdą i emocjami? Celem artykułu jest refleksja nad powyższymi pytaniami oraz zwrócenie uwagi na fakt, iż doświadczenie dyktatury wpływa tak na biografię, jak i estetykę dzieła literackiego. Autor, usiłując pozbyć się ciężaru przeszłości, decyduje się opisać, czym skutkuje poszukiwanie prawdy i w tym celu wkracza w „krajobrazy kłamstwa”, by zmierzyć się z posttotalitarną rzeczywistością.

Słowa kluczowe:

literatura niemiecka, emocje w literaturze, pamięć, opozycja w NRD, Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego NRD (MfS), Stasi

Inne teksty tego samego autora

dr Ernest Kuczyński, dr Adrian Madej, Wstęp , Facta Simonidis: Tom 17 Nr 3 (2024): Emocje w przestrzeni literackiej, społecznej i kulturowej

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kuczyński, E. (2024). Emocje zapisane w aktach. O posttotalitarnym poszukiwaniu pamięci w Magdalenie Jürgena Fuchsa . Facta Simonidis, 17(3), 17–36. https://doi.org/10.56583/fs.2643

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Assmann A., Między historią a pamięcią. Antologia, Warszawa 2013.

Bolecki W., Zamiast wstępu (doświadczenie i modernizm), w: Literackie reprezentacje doświadczenia, red. W. Bolecki, E. Nawrocka, Warszawa 2007, s. 6-11.

Corino K., „Hohes Verschleierungspotential”. Wurden Dissidenten von der DDR radioaktiv bestrahlt?, „Neue Züricher Zeitung”, 16.06.1999.

Dauksza A., Doświadczenie bez nazwy. „Oświęcim” ≠ Auschwitz, „Teksty Drugie”, nr 6/2016, nr 6, s. 233-249.

Dedecius K., Pochwała Tadeusza Różewicza, Laureata, tłum. E. Dappa, w: K. Dedecius, O Polsce, Europie i literaturze, red. J. Stolarczyk, Wrocław 1996, s. 138-143.

Drawert K., Eine Akte ist eine Akte ist eine Akte, „Neue Züricher Zeitung”, 2/3.05.1998.

Eisenfeld B., Auerbach T., Projektbericht »Strahlen«. Einsatz von Röntgenstrahlen und radioaktiven Stoffen durch das MfS gegen Oppositionelle – Fiktion oder Realität?, Berlin 2002.

Fuchs J., Der Abschied von der Diktatur, in: Aktenkundig, Hrsg. H.J. Schädlich, Berlin 1992, s. 11-37.

Fuchs J., Bearbeiten, dirigieren, zuspitzen. Die „leisen” Methoden des MfS, in: Zersetzung der Seele. Psychologie und Psychiatrie im Dienste der Stasi, Hrsg. K. Behnke, J. Fuchs, Hamburg 1995, s. 44-83.

Fuchs J., Das Ende einer Feigheit, Reinbek 1988.

Fuchs J., Das Erschrecken über die eigene Sprache, in: tenże, Einmischung in eigene Angelegenheiten. Gegen Krieg und verlogenen Frieden, Reinbek 1984, s. 95-103.

Fuchs J., Fassonschnitt, Reinbek 1984.

Fuchs J., Landschaften der Lüge, Jürgen Fuchs über Schriftsteller im Stasi-Netz, „Der Spiegel”, 1991, Nr. 47-51.

Fuchs J., Landschaften der Lüge, Jürgen Fuchs über Schriftsteller im Stasi-Netz (I), „Der Spiegel”, 1991, Nr. 47, s. 280-291.

Fuchs J., Magdalena. MfS, Memfisblues, Stasi, Die Firma, VEB Horch & Gauck – ein Roman, Reinbek 1998.

Fuchs J., Poesie und Zersetzung: Erste Vorlesung in der Reihe Literatur zur Beförderung der Humanität, Hrsg. E. Kratschmer, U. Zwiener, Jena 1993.

Fuchs J., Protokoły przesłuchań, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 1985.

Fuchs J., Schriftprobe. Frühe Gedichte, Weimar 2001.

Fuchs J., Tagesnotizen. Gedichte, Reinbek 1979.

Fuchs J., „…und wann kommt der Hammer?” Psychologie, Opposition und Staatssicherheit, Berlin 1990.

Fuchs J., Unter Nutzung der Angst. Die „leise” Form des Terrors – Zersetzungsmaßnahmen des MfS, Berlin 1994 (BF informiert, Heft 2).

Fuchs J., Vernehmungsprotokolle. November ’76 bis September ’77, Reinbek 1978.

Herzinger R., VEB Horch & Gauck, „Die Zeit”, 19.03.1998.

Jahn R., My konformiści. Przeżyć w NRD, tłum. G. Prawda, Warszawa 2016.

Kolbe U., Hineingeboren. Gedichte 1975-1979, Berlin-Weimar 1980.

Krajewski A., Numer z ręcznikiem, „Focus”, 6.02.2008.

Kuczyński E., Działalność Urzędu ds. Akt Służby Bezpieczeństwa byłej NRD (BStU). Historia i perspektywy, w: Niemcy, Austria, Szwajcaria. Wyzwania z przełomu XX/XXI w., red. E. Kuczyński, M. Tomczyk, Łódź 2012, s. 39-49.

Kuczyński E. (Hrsg.), Sagen, was ist! Jürgen Fuchs zwischen Interpretation, Forschung und Kritik, Dresden-Wrocław 2017.

Kundera M., Księga śmiechu i zapomnienia, tłum. P. Godlewski, A. Jagodziński, Warszawa 1993.

Kuś B., Magdalena, „Więź”, 2001, nr 7, s. 190.

Matkowska E., System. Obywatel NRD pod nadzorem tajnych służb, Kraków 2003.

Meuser M., Ludwig J., Literatur ohne Land? Schreibstrategien einer DDR-Literatur im vereinten Deutschland, Bd. 2, Eschborn 2014.

Müller H., Der Blick der kleinen Bahnstationen, in: Im Dialog mit der Wirklichkeit. Annäherungen an Leben und Werk von Jürgen Fuchs, Hrsg. E. Kuczyński, Halle 2014.

Nycz R., Literatura nowoczesna wobec doświadczenia, „Teksty Drugie”, 2006, nr 6, s. 55-69.

Orzechowski M., Zdarzyło się w Berlinie. Polak patrzy na mur, Warszawa 2012.

Pięciak W., Jak umarł Jürgen Fuchs?, „Tygodnik Powszechny”, 25.07.1999.

Reszka A., Recepcja prozy Herty Müller w Polsce, Kraków 2017.

Scheer U., Eintauchen in den Orkus der Diktatur, „Die Welt”, 21.03.1998.

Scheer U., Jürgen Fuchs. Ein literarischer Weg in die Opposition, Berlin 2007.

Scheer U., Jürgen Fuchs. Schriftsteller, Bürgerrechtler, Sozialpsychologe. Ein Porträt, Erfurt 2019.

Scheer U., Der letzte Gerechte. Ein Gespräch mit Jürgen Fuchs, „Die Tageszeitung”, 21.03.1998.

Schreiber J., Die Geschichte eines Verdachtes, „Der Tagesspiegel”, 21.06.1999.

Schumann S., Vernichten oder offenlegen? Zur Entstehung des Stasi-Unterlagen-Gesetzes. Eine Dokumentation der öffentlichen Debatte 1990/91, Berlin 2020.

Serke J., Wer sein Gewissen absterben lässt, stirbt an der Seele, „Die Welt”, 16/17.05.1998.

Siemons M., Dreht euch doch weg und lest das Feuilleton, „Frankfurter Allgemeine Zeitung”, 24.03.1998.

Smoleński P., Lekcja wyniesiona z teczek, „Gazeta Wyborcza”, 19.08.1994.

Szabłowska-Zaremba M., „Tragarz pamięci” – rzecz o Stanisławie Wygodzkim, w: Ślady obecności, red. S. Buryła, A. Molisak, Kraków 2010, s. 213-230.

Walther J., Wortkaskaden wie Gottesurteile, „Der Spiegel”, 30.03.1998.

Wegner B., Wenn meine Lieder nicht mehr stimmen, Reinbek 1979.

Wensierski P., In Kopfhöhe ausgerichtet, „Der Spiegel”, 1999, Nr. 20.

Winkler H.A., Długa droga na Zachód. Dzieje Niemiec, t. 1: 1933-1990, tłum. K. Huszcza, V. Grotowicz, Wrocław 2007.

Wirsing S., Der Angeklagte als Ankläger, „Frankfurter Allgemeine Zeitung”, 3.03.1977.

Zagajewski A., Przedmowa, w: U. Rachowski, Miss Zuki, czyli Ameryka jest całkiem blisko!, Wrocław 2015, s. 7-8.

Zybura M. (red.), Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN, Warszawa 1996.