Język Polski
English
Funkcja paratekstu w prozie retorycznej (na przykładzie pism Jana Śniadeckiego)
Magdalena Smoleń-Wawrzusiszyn
Abstrakt
Paratekstualność jest jednym z typów relacji transtekstualnych wyróżnionych w typologii Gerarda Genette’a. Jest to relacja uważana za jedno z najbardziej uprzywilejowanych obszarów pragmatycznego wymiaru dzieła, to jest jego oddziaływania na czytelnika. Zgodnie z koncepcją Genette’a za paratekst uważane są składniki okalające tekst właściwy, a więc tytuły, podtytuły, śródtytuły, wstępy, przedmowy, posłowia, uwagi od wydawcy itd. W artykule podjęta została problematyka funkcji elementów paratekstowych w prozie retorycznej, ukierunkowanej na oddziaływanie perswazyjne. Materiał badawczy stanowią pisma publicystyczne i oracje (czyli retoryczna proza użytkowa) jednego z najwybitniejszych przedstawicieli życia umysłowego i kulturalnego przełomu XVIII i XIX wieku – Jana Śniadeckiego. Poddane analizie jednostki paratekstowe tekstów tego autora (tytuły, podtytuły, śródtytuły oraz przedmowy) pozwoliły na obserwację, że jednostki te są znaczącą przestrzenią w konstrukcji wypowiedzi retorycznej – wprowadzają odbiorcę w atmosferę retorycznego perswadowania, zapowiadają ton i jakość dyskursu (polemiczność, dyrektywność, emocjonalność i sugestywność) oraz sygnalizują strategie (mechanizmy) perswazyjne obrane przez autora do realizacji celów swoich wystąpień (np. autokreację nadawcy poprzez topos skromności, argumenty odwołujące się do doświadczenia i postawy troski).
Słowa kluczowe:
paratekst, proza retoryczna, funkcja perswazyjnaSzczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Zasady cytowania
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.