Wkład Władysława Semkowicza (1878-1949) w rozwój polskiej dziedziny archiwalnej

Anna Radziejewska

doi:10.56583/fs.798

Data publikacji : 2022-12-31

Tom 15 Nr 2 (2022)

Wkład Władysława Semkowicza (1878-1949) w rozwój polskiej dziedziny archiwalnej

Anna Radziejewska

https://orcid.org/0000-0002-6641-3233

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.798

Abstrakt

W artykule została przedstawiona postać Władysława Semkowicza (1878-1949), wybitnego historyka i zagorzałego społecznika, który wiele wniósł do rozwoju polskiej dziedziny archiwalnej. Z archiwistyką związał się już w czasie studiów w Uniwersytecie Lwowskim, gdy przyjęto go na stanowisko zastępcy aplikanta w Krajowym Archiwum Aktów Grodzkich i Ziemskich we Lwowie. Od tego czasu W. Semkowicz spędzał większość wolnego czasu w archiwach. Był uczestnikiem tzw. Ekspedycji Rzymskiej oraz badał zasoby archiwalne we Lwowie, Wilnie, Wiedniu, Wrocławiu, Berlinie oraz Królewcu. W czasie I wojny światowej ewakuował się z rodziną do Wiednia, gdzie wraz z innymi polskimi historykami założył Polskie Archiwum Wojenne, które dziś można uznać za jedno z pierwszych polskich archiwów społecznych. Po wojnie rozpoczął pracę w Uniwersytecie Jagiellońskim, z którym był związany aż od swej śmierci. Władysław Semkowicz brał czynny udział w tworzeniu się Państwa Polskiego po 123 latach zaborów. Został mianowany członkiem nowo utworzonej Rady Archiwalnej przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz opiniował projekt Dekretu z dnia 7 lutego 1919 roku o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami. W latach 1921-1933 jako członek Mieszanej Komisji Specjalnej brał udział w negocjacjach dotyczących rewindykacji polskich materiałów archiwalnych z Rosji (ZSRR). W czasie II wojny światowej W. Semkowicz był zatrudniony w Archiwum Państwowym w Krakowie. W 1941 roku w wyniku decyzji Dyrektora Archiwów Generalnej Guberni w Krakowie, Ericha Randta, został zatrudniony w Instytucie Niemieckiej Pracy Wschodniej. W tym okresie uratował wiele polskich dóbr kultury, wykorzystując do tego celu sabotaż. Artykuł ten stanowi analizę działalności W. Semkowicza w zakresie archiwistyki i jest próbą udowodnienia jego osiągnieć w tej dziedzinie.

Słowa kluczowe:

Władysław Semkowicz, dziedzina archiwalna, Polskie Archiwum Wojenne, rewindykacja materiałów archiwalnych, Rada Archiwalna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Radziejewska, A. (2022). Wkład Władysława Semkowicza (1878-1949) w rozwój polskiej dziedziny archiwalnej. Facta Simonidis, 15(2), 85–103. https://doi.org/10.56583/fs.798

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Chorążyczewski W., Archiwistyka dla początkujących, Toruń 2014.

Chorążyczewski W., Archiwistyka lokalna, archiwistyka uniwersalna. Wprowadzenie do problemu, w: Archiwistyka lokalna, archiwistyka uniwersalna, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2017 (Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 5), s. 7-13.

Chorążyczewski W., Polska myśl archiwalna okresu międzywojennego w powszechnym dyskursie archiwalnym, w: Archiwa w Niepodległej 1919-2019: stulecie Archiwów Państwowych, red. E. Rosowska, Warszawa 2019, s. 36-58.

Czarnota T., Archiwa społeczne w badaniach i dydaktyce uniwersyteckiej w Polsce, w: Archiwistyka społeczna, red. K. Ziętal, Warszawa 2012, s. 40-46.

Dąbrowski J., Wspomnienie o prof. Wł. Semkowiczu, „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności”, 1953, s. 125-126.

Friedberg M., Władysław Semkowicz (9 V 1878-19 II 1949), „Kwartalnik Historyczny”, 57 (1949), z. 1-4, s. 330-332.

Gieysztor A., Władysław Semkowicz (1878-1949), „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”, 42 (1949), s. 214-215.

Krochmal A., Rozproszone dziedzictwo. Kwestia rewindykacji polskich zasobów archiwalnych, „Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL”, 18 (2021), nr 3, s. 113-158. DOI: https://doi.org/10.18290/teka21.5

Kumaniecki J., Pokój polsko-radziecki 1921. Geneza, rokowania, traktat, komisje mieszane, Warszawa 1985.

Mamczak-Gadkowska I., Archiwa państwowe w II Rzeczypospolitej, Poznań 2006.

Mamczak-Gadkowska I., Józef Paczkowski i jego wkład w budowę polskiej służby archiwalnej, Warszawa 1990.

Mamczak-Gadkowska I., Powstanie i rozwój sieci archiwów państwowych i naczelnych organów archiwalnych w niepodległej Polsce, w: Archiwa w Niepodległej 1919-2019: stulecie Archiwów Państwowych, red. E. Rosowska, Warszawa 2019, s. 13-35.

Mikucki S., Władysław Semkowicz (9 V 1878-19 II 1949), „Kwartalnik Historyczny”, 57 (1949), z. 1-4, s. 325-330.

Motas M., O przepisach archiwalnych w Polsce Międzywojennej (1918-1939), „Archeion”, 48 (1968), s. 111-136.

Plezia M., Życie i prace śp. Prof. Władysława Semkowicza (9 V 1878-19 II 1949), „Roczniki Humanistyczne”, 2-3 (1953), s. 367-379.

Polskie Archiwum Wojenne, „Nauka Polska”, 2 (1919), s. 584-585.

Polskie Archiwum Wojenne, „Nowości Illustrowane”, 1915, nr 39, s. 6.

Pomnażajmy zbiory Polskiego Archiwum Wojennego, „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, 1934, nr 216, s. 9.

Rybarski A., Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej, „Archeion”, 1 (1927), s. 1-14.

Ryszewski B., O badaniach i dorobku archiwistyki polskiej z lat 1918-1939, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia”, 19 (1984), s. 173-203.

Semkowicz W., Polskie Archiwum Wojenne, „Pion”, 1935, nr 23, s. 12.

Semkowicz W., Przewodnik po zbiorze rękopisów wilanowskich, uzup. i przygot. do druku P. Bańskowski, Warszawa 1961.

Semkowicz W., Sprawa rewindykacji archiwów i zabytków, „Głos Narodu”, 1921, nr 221, s. 2.

Semkowiczowa J., Polskie Archiwum Wojenne, „Archeion”, 45 (1966), s. 63-74.

Semkowiczowa J., Władysław Semkowicz w Sachsenhausen 1939-1940, „Studia Historyczne”, 12 (1969), nr 4, s. 561-602.

Siemieński J., Rewindykacja archiwów koronnych, „Archeion”, 1 (1927), s. 33-60.

Sochaniewicz K., Sprawa rewindykacji archiwów i mienia kulturalnego Polski od Rosji, Warszawa 1921 (Biblioteczka „Wschodu Polski” nr 5).

Stachoń B., Kronika Naukowa, „Kwartalnik Historyczny”, 42 (1928), z. 2, s. 463-479.

Stępniak W., Archiwa polskie w latach 1918-1939 we współpracy międzynarodowej – problemy rewindykacji i nie tylko, w: Archiwa w Niepodległej 1919-2019: stulecie Archiwów Państwowych, red. E. Rosowska, Warszawa 2019, s. 59-78.

Szaflarski J., Władysław Semkowicz (1878-1949). Wspomnienie pośmiertne, „Przegląd Geograficzny”, 23 (1950-1951), s. 178-179.

Ś.P. Władysław Semkowicz, „Teki Historyczne”, 1949, nr 1-2, s. 89-90.

Śp. Prof. Dr Władysław Semkowicz, „Przegląd Historyczny”, 39 (1949), nr 2, s. 225.

Tymieniecki K., Śp. Prof. Władysław Semkowicz (9 maj 1878-19 luty 1949), „Roczniki Historyczne”, 18 (1949), s. 449-457.

Witwicki W., Polskie Archiwum Wojenne, „Ilustrowany Tygodnik Polski”, 1915, nr 6, s. 98-99.

Ziętal K., Wstęp, w: Archiwistyka społeczna, red. K. Ziętal, Warszawa 2012, s. 7-13.

Ziółek E. M., „Sprawa Ussasa”. Przyczynek do dziejów Mieszanych Komisji Reewakuacyjnej i Komisji Specjalnej 1922-1924, „Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL”, 18 (2021), nr 3, s. 159-175. DOI: https://doi.org/10.18290/teka21.6