Data publikacji : 2023-12-29 — zaktualizowane 2024-04-09

Wersje

Działacze Zjednoczenia Polskich Uchodźców w RFN w materiałach organów bezpieczeństwa PRL w latach 1945–1985 – uzupełnienie

Łukasz Wolak



Abstrakt

Celem artykułu jest próba przedstawienia charakterystyki działalności działaczy Zjednoczenia Polskich Uchodźców w Niemczech z perspektywy materiałów zgromadzonych przez cywilne i wojskowe organa bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zjednoczenie Polskich Uchodźców znajdowało się w orbicie zainteresowań nie tylko cywilnych struktur podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, lecz także struktur wojskowych podległych Ministerstwu Obrony Narodowej. Za początek tego zainteresowania należałoby uznać, z pewnymi wyjątkami, działalność wywiadowczą Stronnictwa Narodowego na terenie Republiki Federalnej Niemiec szerzej znaną jako tzw. afera „Bergu”. Przedstawiony artykuł wskazuje również na różne grupy uchodźców, którzy byli rozpracowywani przez organa bezpieczeństwa PRL. Pierwszą z nich tworzyli członkowie zaangażowani w powojenną działalność Polskich Sił Zbrojnych oraz ekspozytur wywiadu Stronnictwa Narodowego. Drugą – działacze zaangażowani we współpracę z instytucjami wywiadowczymi na terenie RFN oraz organizacjami finansowanymi przez Amerykanów, Brytyjczyków i Niemców. Trzecią – działacze zjednoczenia, którzy wstąpili do organizacji po kolejnych falach ucieczek z PRL. W tej grupie, zgoła innej od dwóch pierwszych, zainteresowanie organów bezpieczeństwa wynikało z kontaktów, w jakie wchodzili w obozach dla uchodźców z przedstawicielami instytucji wywiadowczych. Chociaż podział ten wydaje się nieco płynny i niejednolity, to odzwierciedla główne kierunki zainteresowania wywiadu i kontrwywiadu. Zaprezentowane w artykule przykłady zainteresowania instytucji wojskowych PRL działaczami ZPU pokazują nie tylko skalę, z jaką organa wojskowe interesowały się tamtym środowiskiem, ale sam fakt, że również intensywnie poszukiwały dróg do nawiązania kontaktów operacyjnych z różnymi środowiskami polskimi na terenie RFN. W orbicie zainteresowań służb było oczywiście Radio Wolna Europa w Monachium. Niniejszy tekst wskazuje na równoległe działania operacyjne wymierzone w „monachijskie radio” przez jednostki podległe MON. Wreszcie zasygnalizowane zostały powiązania z instytucjami wywiadowczymi tego środowiska na terenie RFN oraz zobrazowano skalę działalności konspiracyjnej polskich uchodźców. Przez długi czas działacze ZPU znajdowali się w centrum wydarzeń politycznych pomiędzy dwoma zwaśnionymi blokami, często ulegając ich wpływom oraz inspiracjom. Wreszcie powolny upadek oraz wymiana generacyjna wpłynęły bezpośrednio na spadek zainteresowania działaczami ze strony cywilnych i wojskowych instytucji wywiadowczych PRL. W tym samym okresie niemal równolegle – na stałym poziomie – realizowano zainteresowania polskimi uchodźcami przebywającymi w obozach dla uchodźców.

Słowa kluczowe:

Zjednoczenie Polskich Uchodźców, Republika Federalna Niemiec, Polska Rzeczpospolita Ludowa, wywiad, kontrwywiad, służby specjalne



Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wolak, Ł. (2024). Działacze Zjednoczenia Polskich Uchodźców w RFN w materiałach organów bezpieczeństwa PRL w latach 1945–1985 – uzupełnienie. Polonia Inter Gentes, (4), 15–140. https://doi.org/10.56583/pig.2475 (Original work published 29 grudzień 2023)

Wskaźniki altmetryczne


Cited by / Share


Wydawca
Wydawnictwo Akademii Zamojskiej
ul. Pereca 2, 22-400 Zamość
tel.: +48 84/638 34 44;
tel. kom. +48/ 790 331 087
fax: +48 84/ 638 35 00
Uczelnia
Akademia Zamojska
ul. Pereca 2, 22-400 Zamość
tel. 84 638 34 44
fax 84 638 35 00
e-mail: rektorat@akademiazamojska.edu.pl
O platformie:
Copyright 2021 by
OJS Support and Customization by LIBCOM
Platform & workfow by OJS/PKP