Wojsko niemieckie w Zamościu 1939–1944

Zbigniew Stankiewicz

doi:10.56583/az.811

Data publikacji : 2021-12-31

Tom 19 (2021)

Wojsko niemieckie w Zamościu 1939–1944

Zbigniew Stankiewicz

DOI: https://doi.org/10.56583/az.811

Abstrakt

Opierając się na literaturze źródłowej, w tym nietłumaczonej na jęz. polski, meldunkach NKWD USRR, niemieckich zdjęciach lotniczych i planach lotnisk na Zamojszczyźnie sporządzonych przez Archiwum Państwowe w Zamościu, autor stworzył bardzo obszerny artykuł omawiający strukturę wojsk niemieckich: sił powietrznych, także jednostek lądowych i policyjnych, stacjonujących podczas wojny w Zamościu i regionie zamojskim. Najwięcej informacji dotyczy 1941 r., gdy w Zamościu ulokowały się na krótko dowództwa niemieckich dystryktów lotniczych, a także dywizje 6. Armii, powstał węzeł lotniskowy ze zbudowanymi i rozbudowanymi przez Niemców lotniskami w Klemensowie i Łabuniach (dwa najważniejsze), Dubie, Mokrem (jako jedyne funkcjonowało przed wojną jako cywilne), Żdanowie, Sitańcu, Hostynnem, Zamościu i lądowiskami w Zamościu, Kadłubiskach, Komarowie-Osadzie, Krasnymstawie i Tarnawatce. W Żdanowie działał magazyn Luftwaffe. Przy lotniskach tworzono obozy pracy przymusowej dla Żydów. Podano dane techniczne lotnisk, w tym pasów startowych. Omówiono ich wykorzystanie przez Niemców oraz plany przejęcia przez AK. Informacje dla roku 1939 dotyczą stacjonujących wówczas w Zamościu niemieckich dywizji i ich dowódców. Omówiono szczegółowo strukturę garnizonu SS i policji bezpieczeństwa w Zamościu, łącznie z obsadą komisariatów policji granicznej i kryminalnej, placówek służby bezpieczeństwa, posterunków batalionów policyjnych i in.

Słowa kluczowe:

zamojski węzeł lotniskowy, lotnisko Klemensów, lotnisko Łabunie, obozy pracy przymusowej dla Żydów, garnizon SS i policji bezpieczeństwa w Zamościu

Inne teksty tego samego autora

Zbigniew Stankiewicz, Dzieciobójstwo , Archiwariusz Zamojski: Tom 18 (2020)
Zbigniew Stankiewicz, Garnizon zamojski 1918–1939. Jednostki i instytucje wojskowe w Zamościu , Archiwariusz Zamojski: Tom 14 (2015)
Zbigniew Stankiewicz, Mosty zwodzone twierdzy zamojskiej , Archiwariusz Zamojski: Tom 20 (2022)
Zbigniew Stankiewicz, Okupacyjny garnizon austriacki w Zamościu 1915–1918 , Archiwariusz Zamojski: Tom 19 (2021)
Zbigniew Stankiewicz, Zamość pod okupacją austriacką w latach 1772–1809 , Archiwariusz Zamojski: Tom 18 (2020)
Zbigniew Stankiewicz, Oblężenie twierdzy zamojskiej w 1813 roku , Archiwariusz Zamojski: Tom 20 (2022)
Zbigniew Stankiewicz, Blokhauzy Twierdzy Zamość , Archiwariusz Zamojski: Tom 15 (2017)
Zbigniew Stankiewicz, Garnizon Twierdzy Zamość w XVII–XVIII w. , Archiwariusz Zamojski: Tom 16 (2018)
Zbigniew Stankiewicz, Gdzie są chłopcy z tamtych lat? Pobór do Legionów w świetle materiałów źródłowych z lat 1915–1917 , Archiwariusz Zamojski: Tom 16 (2018)
Zbigniew Stankiewicz, Twierdza Zamość w latach 1815–1831 , Archiwariusz Zamojski: Tom 15 (2017)

1 2 > >>

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Stankiewicz, Z. (2021). Wojsko niemieckie w Zamościu 1939–1944. Archiwariusz Zamojski, 19, 81–203. https://doi.org/10.56583/az.811

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Chodakiewicz M.J., Niemieckie siły policyjne w dystrykcie Lublin i powiecie Janów Lubelski, cz.1 i 2, „Janowskie Korzenie” nr 14 i 15.

Deichmann P., German Air Force Operations in Support of the Army, New York 1968.

Dierich W., Die Verbande der Luftwaffe 1939–1945. Giederungen und Kurzchroniken-Eine Dokumentation, Stutgart: Motorbuch Verlag 1976.

Gemeindeverzeichnis Distrikt Lublin, Lublin ok. 1941/1942.

German military symbols, Washington, kwiecień 1944.

Hempel A., Pogrobowcy klęski, rzecz o policji „granatowej” w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Warszawa 1990.

Henry L. de Zeng, IV. Luftwaffe Airfields 1935–45 Poland, wrzesień 2014.

Henry L. de Zeng, IV. Luftwaffe Airfields 1935–45 Germany (1937Boders), czerwiec 2014.

Henry L. de Zeng, IV. Lufdwaffe Airfields 1935–45, czerwiec 2014.

Huss R., Garnizon zamojski wczoraj i dziś, Zamość 2003.

Jabłoński E., Kania J., Karmański J., Zielona młodość, Warszawa 1979.

Kesselring K. M., The Making of the Luftwaffe, New York 1978.

Kopciowski A., Zagłada Żydów w Zamościu, Lublin 2005.

Ledwoch J., Trojca H. i W., Panzerzuge, cz. 1 i 2, Warszawa 1995,

Mała encyklopedia wojskowa, t. 1–3, Warszawa 1967–1971.

Niehorster L.W.G., German Word War II Organizational series Volume 3–III, printed by The Military Press in 2008.

Niehorster L.W.G., German Word War II Organizational series Volume 3–V, printed by The Military Press in 2010.

Niehorster L.W.G., The Royal Hungarian Army 1920–1945. Volume 1. Organization and History, 1998 and 2010.

Nr 466 – szczegółowy meldunek NKWD USRR (Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej) dla KC KP(b)Ukrainy (Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii bolszewików Ukrainy) o położeniu i budowie przez władze niemieckie lotnisk i lądowisk w przygranicznym rejonie ZSRR z 14 maja 1941 r.

Nr 379 – meldunek rozpoznawczy NKWD USRR do naczelnika 1 Zarządu NKWD ZSRR Fitina o ruchach niemieckich wojsk na dzień 11 kwiecień 1941 r. (nr 1292/ CH z dnia 12 kwietnia 1941 r.).

Plany lotnisk Mokre, Łabunie, Klemensów sporządzone przez AK. Archiwum Państwowe w Zamościu.

Radziejewski K., Osiem nieznanych dokumentów z kancelarii komendy Obwodu Zamość Armii Krajowej, „Archiwariusz Zamojski” 2008.

Ramme A., Służba bezpieczeństwa SS, Warszawa 1984.

Siemion L., Czas kowpakowców, Lublin 1981.

Sudoł T., Organizacja i działalność Służby Budowlanej (Baudienst) w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa 1941–1944. Polska pod okupacją 1939–1945, t. 2, War- szawa 2019.

Tessin G., Zur Geschichte der Ordungspolizei 1936–1945. Teil II: Die Stabe und Truppene- inheiten der Ordnungspolizei, Koblenz 1957.

Tessin G., Verbande und Truppen der deutschen Wehrmacht und Waffen SS im Zweiten Weltkrieg 1939–1945. Frankfurt/ Main.

Tessin G., Verbande und Truppen der deutschen Wehrmacht und Waffen SS in Zweiten Weltkrieg 1939–1945, Osnabruck 1980.

Tuszyński W., Policyjny i wojskowy aparat okupacyjny na Lubelszczyźnie (Organizacja, siły i niektóre elementy działania), „Zeszyty Majdanka” t. III, Lublin 1969.

The National Archives and Records Administration (NARA), niemieckie zdjęcia lotnicze z sierpnia – października 1944 r. przedstawiające obszary Polski wyzwolone spod okupacji niemieckiej (m.in. tereny Zamojszczyzny).

Wardzyńska M., Był sobie rok 1939. Operacja niemieckiej Policji bezpieczeństwa w Polsce, Warszawa 2009,

Zyśko W., Organizacja władz policyjnych w dystrykcie lubelskim (1939–1944), „Studia i Materiały Lubelskie” t. X, Lublin 1985.