Język Polski
English
Finanse Dozoru Bóżniczego w Zamościu w latach 1844–1865
Andrzej Kędziora
Abstract
Nowym źródłem do historii zamojskich Żydów są rozliczenia roczne Dozoru Bożniczego, tym cenniejszym, że w zasobach Archiwum Państwowego w Zamościu nie ma akt instytucji żydowskich. Rozliczenia te, dostarczające wielu nieznanych wiadomości o gminie żydowskiej, odkryto w aktach miasta Zamościa z lat 1810–1915 (obowiązywała jeszcze kancelaria w języku polskim), dotyczących jego gospodarki finansowej. Rozliczenia Dozoru Bożniczego przeprowadzał dla naczelnika powiatu kasjer miejski, rzetelność danych potwierdzali przedstawiciele Dozoru. Zachowały się rachunki z około połowy lat z okresu 1844–1865; przez cały ten czas rabinem zamojskim był Moszko Wahl. Rachunki dzielą się na dwie części: przychody (tu m.in. zaległości, dochody stałe i niestałe) i rozchody (m.in. utrzymanie bóżnicy, podatki, pensje). Przynoszą one nie tylko informacje o stanie finansów gminy żydowskiej, ale też pośrednio o osobach zatrudnianych przez Dozór oraz budowlach będących w jego posiadaniu. Z rozliczeń wynika, że podstawę utrzymania gminy stanowiła dzierżawa łaźni, mniejsze dochody przynosiły obrzezania, śluby i pogrzeby, także ofiary. Największą pozycję w rozchodach zajmowały pensje. Na przykład w 1844 r. opłacano 6 osób, w tym rabina, potem więcej. Dozór uiszczał także różne podatki i czynsze (wymienione). Wykaz tzw. składek posiłkowych pozwala na rozeznanie się w statusie majątkowym zamojskich Żydów, natomiast wykaz etatów na ustalenie przybliżonej daty budowy pierwszej synagogi na Nowej Osadzie.
Most read articles by the same author(s)
- Andrzej Kędziora, Leśmianowie we wspomnieniach Janiny Bojarczukowej , The Archivist of Zamość: Vol. 10 (2011)
- Andrzej Kędziora, Zamojskie archiwalia w Archiwum Państwowym w Radomiu , The Archivist of Zamość: Vol. 8 (2009)
- Andrzej Kędziora, Sprawa honorowa z akt Zamojskiego… Gimnazjum , The Archivist of Zamość: Vol. 6 (2007)
- Andrzej Kędziora , Kilka dokumentów do dziejów Żydów w Zamościu po drugiej wojnie światowej , The Archivist of Zamość: Vol. 6 (2007)
- Andrzej Kędziora , Inwentarz zespołu Starostwo Powiatowe Zamojskie 1919-1939 w zbiorach Archiwum Państwowego w Lublinie , The Archivist of Zamość: Vol. 2 (2003)
- Andrzej Kędziora, Akta osobowe Bolesława Leśmiana w zbiorach Archiwum Państwowego w Zamościu , The Archivist of Zamość: Vol. 4 (2005)
- Andrzej Kędziora , „Ruchomości” Hotelu Centralnego , The Archivist of Zamość: Vol. 1 (2002)
- Agnieszka Szykuła-Żygawska , Andrzej Kędziora, Nieznany rękopis o Namysłowskich, Karolu Namysłowskim i Orkiestrze Włościańskiej , The Archivist of Zamość: Vol. 14 (2015)
- Andrzej Kędziora, List Mieczysława Kurzątkowskiego w sprawie odkrycia fundamentów kościoła Ormiańskiego , The Archivist of Zamość: Vol. 4 (2005)
- Andrzej Kędziora, 55 lat Archiwum Państwowego w Zamościu , The Archivist of Zamość: Vol. 4 (2005)
Details
References
Statistics
Authors
Citation rules
Licence
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.