Udział Kościoła w odbudowie niepodległej Polski

Józef Dębiński

doi:10.56583/frp.1804

Data publikacji : 2018-06-30

Nr 8 (2018)

Udział Kościoła w odbudowie niepodległej Polski

Józef Dębiński

DOI: https://doi.org/10.56583/frp.1804

Abstrakt

During the partitions of Poland, the Catholic Church took care of Polish history and tradition. Moreover, during the First World War, the clergy asked themselves what ways should be followed to regain freedom and what the new state would look like. The Church was closest to the program of the National League (later National Democracy) of Roman Dmowski. The priests not only served as moral and charitable help, but also served as chaplains in the newly-formed army, including Pilsudski’s legions, the army of General Józef Haller and the Polish Rifle Division. They also undertook political activities, eg the Primate of the Kingdom of Poland, Archbishop Aleksander Kakowski, became a member of the Regency Council, and a number of clergymen became members of the Legislative Sejm. The church also played an important role during the struggle for the unification of Polish lands and the borders of the reborn homeland, which lasted for six years. The priests got primarily involved in propaganda activities, supporting the Wielkopolska Uprising and plebiscite activity in Warmia and Mazury (East Prussian plebiscite) as well as in Upper Silesia and Cieszyn Silesia. The entire nation was involved in regaining independence, but the Catholic Church was a part that played a special role in that process.

Słowa kluczowe:

Kościół katolicki, niepodległość, I wojna światowa

Inne teksty tego samego autora

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf.

Zasady cytowania

Dębiński, J. (2018). Udział Kościoła w odbudowie niepodległej Polski. Fides, Ratio Et Patria. Studia Toruńskie, (8), 22–42. https://doi.org/10.56583/frp.1804

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bagiński Henryk, Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, Warszawa 1921.

Bańka Józef, Dekret ks. kard. Adolfa Bertrama z 21 XI 1920 roku a ks. Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI, „Nasza Przeszłość” 1971, nr 36.

Bender Ryszard, Kościół katolicki w Polsce odrodzonej wobec problemów narodowych i społecznych (1918–1939), w: Życie polityczne w Polsce 1918–1939, red. J. Żarnowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1985.

Cygan Wiktor Krzysztof, Kępa Zbigniew, Wysocki Wiesław Jan, Duchowni na drogach ku Niepodległości 1914–1918, Mińsk Mazowiecki–Warszawa 2014.

Dębiński Józef, Kościół katolicki wobec wojny polsko-bolszewickiej i traktatu ryskiego, „Ateneum Kapłańskie” 2011, t. 157.

Gajownik Michał, Arcybiskup Aleksander Kakowski wobec niepodległości Polski (1914–1918), „Saeculum Christianum” 1999, R. 6, nr 2.

Gieysztor Irena, Research into the Demographic History of Poland. A provisional summing-up, „Acta Poloniae Historica”, t. 18, 1968.

Głąbiński Stanisław, Wspomnienia polityczne, Pelplin 1939.

Jabłoński Zachariasz S., Jasna Góra w odradzającej się Polsce 1918–1921, Częstochowa 1998.

Kowalski Jan, Życie i działalność ks. dra Ferdynanda Machaya, archiprezbitera bazyliki mariackiej w Krakowie, „Życie i Myśl” 1967, nr 9. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.3095

Kumor Bolesław, Historia Kościoła, t. VIII, Lublin 2001.

Lenczowski Kosma, Pamiętnik kapelana Legionów, Kraków–Krosno 1989.

Lipiński Wacław, Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905–1918, Warszawa 1990.

Makiłła Dariusz, Moc prawna aktu 5 listopada 1916 r., „Przegląd Sejmowy” 2017, nr 1(138).

Malej Witold, Kardynał Aleksander Kakowski w świetle własnych wspomnień, „Nasza Przeszłość” 1958, t. 8.

Mandziuk Józef, Biskupi metropolii warszawskiej wobec spraw niepodległości Polski 1916–1918, „Resoria Sacra”, 2002/2003, R. 9/10.

Odziemkowski Janusz, Służba duszpasterska Wojska Polskiego, Warszawa 1998.

Olszar Henryk, Kościół w Polsce w okresie międzywojennym: 1918–1939, „Sympozjum” 2004, nr 8/1(12).

Orłowski Marek, Generał Józef Haller 1873–1960, Kraków 2007.

Panaś Józef, Pamiętniki kapelana Legionów Polskich, Lwów 1920.

Piela Michał, Udział duchowieństwa w polskim życiu politycznym w latach 1914–1924, Lublin 1994.

Pietrzak Jarosław, Nuncjatura Achillesa Ratti w Polsce w latach 1918–1921 w świetle wspomnień o niej, w: Vade Nobiscum, red. Z. Brzozowska i in., Łódź 2009.

Romer Eugeniusz, Pamiętnik paryski 1918–1919, t. 1, Wrocław 2001.

Roszkowski Wojciech, Historia Polski 1914–2000, Warszawa 2001.

Sierociński Józef, Armia Polska we Francji. Dzieje wojsk generała Hallera na obczyźnie, Warszawa 1929.

Sozańska Dominika, Chrześcijańska demokracja w Polsce. Przyczyny słabości i szanse rozwoju, Kraków 2011.

Śmierzchalski-Wachorz Dariusz, Udział Kościoła katolickiego w powstaniu wielkopolskim i utrzymaniu polskości w latach 1794–1918, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2010, nr 17.

Walkusz Jan, Duchowieństwo katolickie diecezji chełmińskiej 1918–1939, Pelplin 1992.

Winnicki Zdzisław Julian, Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917–1918), Wrocław 2017.

Związek Jan, Patriotyczna działalność duchowieństwa katolickiego w Częstochowie w latach 1865–1945, w: Częstochowy drogi ku niepodległości, red. R. Szwed, W. Paulus, Częstochowa.