Pomiędzy Mentorellą a Paryżem. Artystyczna wizja krakowskiego kościoła Zmartwychwstańców ojca Leona Zbyszewskiego (1832-1907)

Dagny Nestorow; Rafał Nesterow

doi:10.56583/fs.2376

Data publikacji : 2023-12-31

Tom 16 Nr 3 (2023)

Pomiędzy Mentorellą a Paryżem. Artystyczna wizja krakowskiego kościoła Zmartwychwstańców ojca Leona Zbyszewskiego (1832-1907)

dr Dagny Nestorow

https://orcid.org/0000-0002-4266-8258

dr Rafał Nesterow

https://orcid.org/0000-0002-8626-2356

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2376

Abstrakt

W tekście omówiono architekturę i wyposażenie kościoła Zmartwychwstańców w Krakowie, który został zbudowany w latach 1886-1887 przy krakowskim domu zgromadzenia, ufundowanym w 1885 roku. Była to druga świątynia zmartwychwstańców na ziemiach polskich, po kościele we Lwowie. Fundamentalny wpływ na świątynię miała artystyczna wizja o. Leona Zbyszewskiego (1832-1907) CR. Przy pomocy o. Władysława Orpiszewskiego opracował artystyczną wizję kościoła, w której odwołał się do wzorów antycznych i wczesnośredniowiecznych, a także współczesnej neostylowej świątyni Saint Pierre de Montrouge w Paryżu (1863-1872), wzniesionej według projektu Émile’a Vaudremera. Leon Zbyszewski, współpracujący z krakowskim architektem i budowniczym Wandalinem Beringerem, opracował całościowy artystyczno-ideowy program wyposażenia i dekoracji kościoła, który obejmował zarówno otwartą więźbę dachową, dekorację malarsko-rzeźbiarską, projekt przegrody ołtarzowej, ołtarzy, chóru muzycznego, ambony, a nawet ławek i konfesjonałów. W wyniku syntezy artystycznych doświadczeń o. Zbyszewskiego powstała unikatowa, choć skromna, świątynia, w udany sposób łącząca wzory sztuki antycznej i średniowiecznej, o programie ideowym, który wpisywał się w charyzmat zgromadzenia.

Słowa kluczowe:

Leon Zbyszewski, 10 kwietnia 1580 r., krakowska architektura, kościół Zmartwychwstańców w Krakowie, zmartwychwstańcy, sztuka sakralna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF
PDF (English)

Zasady cytowania

Nestorow, D., & Nesterow, R. (2023). Pomiędzy Mentorellą a Paryżem. Artystyczna wizja krakowskiego kościoła Zmartwychwstańców ojca Leona Zbyszewskiego (1832-1907). Facta Simonidis, 16(3), 117–144. https://doi.org/10.56583/fs.2376

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bałus W., Architektura sakralna w Krakowie i Podgórzu, w: Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX, cz. 1, red. W. Bałus, E. Mikołajska, ks. J. Urban i in., Kraków 2004, s. 89-140 (Ars Vetus et Nova, t. 12).

Betlej A., Kościół p.w. Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa oraz klasztor, seminarium i “Internat Ruski” ks. Zmartwychwstańców, w: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, cz. 1: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, t. 12: Kościoły i klasztory Lwowa z wieków XIX i XX, red. J. K. Ostrowski, Kraków 2004, s. 103-116.

Demetrykiewicz W., O stylach zabytków Krakowa. Rzecz objaśniona rycinami, Kraków 1891

Dryja S., Sławiński S., Prebenda i cmentarz przy kościele świętych Piotra i Pawła na przedmieściu Garbary w Krakowie – ustalenia obszaru i przemiany przestrzenne, „Krzysztofory”, 2014, z. 32, s. 185-200.

German F., Orpiszewski Władysław (1856-1942), w: Polski słownik biograficzny, t. 24, red. E. Rostworowski, Kraków 1979, s. 243-254.

Hoszowski K., Jan Wels – medyk krakowski z XV wieku, jego zasługi i fundacja ubyłego kościoła św. Piotra na Garbarzach w Krakowie, Kraków 1882.

Hylla B., Mentorella. Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej. Przewodnik, Mentorella 2007.

Iwicki J., Charyzmat zmartwychwstańców. Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, t. 1: 1836-1886, tłum. J. Zagórski, współpr. J. Wahl, Katowice 1990.

Józefa Czecha Kalendarz Krakowski na rok 1885, Kraków 1884.

Kościoły i klasztory, Garbary, Łobzów, Nowa Wieś, oprac. autorskie P. Dettloff, D. Nestorow, R. Nestorow i in., Warszawa 2022 (Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 4; Miasto Kraków, t. 14).

Krakowski P., Styl arkadowy w architekturze dziewiętnastowiecznego Krakowa, w: Symbolae historiae artium. Studia z historii sztuki Lechowi Kalinowskiemu dedykowane, red. J. Gadomski, Warszawa 1986, s. 457-466.

Kwiatkowski W., Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego na stuletnią rocznicę jego założenia 1842-1942, Albano 1942.

Leon Zbyszewski [nekrolog], „Czas”, 1907, nr 190, s. 3.

Leszczyńska U., Orlecki Karol, w: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 6, red. K. Mikocka-Rachubowa, M. Biernacka, Warszawa 1998, s. 296-297.

Micewski B., Bogdan Jański. Założyciel Zmartwychwstańców 1807-1840, Warszawa 1983, s. 210-242.

Micewski B., Orpiszewski CR Władysław, w: Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, t. 6, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 534.

Micewski B., Osobliwy i terytorialny rozwój Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, w: Zmartwychwstańcy w dziejach Kościoła i narodu, red. Z. Zieliński, Katowice 1990, s. 28-91.

Micewski B., Zbyszewski Leon, [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 4, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1983, s.534-536

Micewski B., Zmartwychwstańcy w diecezji krakowskiej, „Analecta Cracoviensia”, 24 (1992), s. 321-348.

Mrówczyński J., Ks. Walerian Kalinka. Życie i działalność, Poznań-Warszawa-Lublin 1972, Poznań 1972.

Mrówczyński J., Osiedlenie zmartwychwstańców w Polsce, „Vexillium Ressurrectionis”, 76 (1980), s. 1-51.

Nibby A., Analisi storico-topografico-antiquaria della carta de’ Dintorni di Roma, vol. 3, Roma 1837.

Osadczy W., Działalność Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego na rzecz unii Kościoła grekokatolickiego, „Roczniki Teologiczne”, 44 (1997), z. 4, s. 103-113.

Perzyński M., Zmartwychwstańcy w Polsce, w: Zmartwychwstańcy w dziejach Kościoła i narodu, red. Z. Zieliński, Katowice 1990, s. 92-108.

Pieradzka K., Garbary przedmieście Krakowa (1363-1587), Kraków 1931.

Rożek M., Nie istniejące kościoły Krakowa, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 33 (1983), s. 95-120.

Semenenko P., Listy, t. 5: Listy dotyczące fundacji na ziemiach polskich, Rzym 1988 (Studia Zmartwychwstańcze).

Thomine A., Émile Vaudremer (1829-1914). La rigueur de l’architecture publique, Paris 2004.

Zdybał P., Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Krakowie. Historia i zarys problematyki artystycznej, Kraków 2012, mps pracy magisterskiej w archiwum UPJPII w Krakowie.

Zdybał P., Wątki wschodnie w architekturze i dekoracji wnętrza kościołów Zmartwychwstańców we Lwowie i Krakowie, w: Misja bułgarska zmartwychwstańców. 150 lat w służbie Kościołowi i społeczeństwu, red. W. Misztal, W. Mleczko, Kraków 2013, s. 163-184.

Zgórniak M., Beringer Wandalin, in: Allgemeines Künstlerlexikon, Bd. 9, Hrsg. K.G. Saur, Leipzig 1994, s. 439.