Niemiecki obóz przejściowy w Zamościu (UWZ-Lager Zamosc) podczas akcji wysiedleńczo-kolonizacyjnej na Zamojszczyźnie w latach 1942-1943 (wybrane aspekty)

Beata Kozaczyńska

doi:10.56583/fs.2606

Data publikacji : 2024-12-31

Tom 17 Nr 2 (2024)

Niemiecki obóz przejściowy w Zamościu (UWZ-Lager Zamosc) podczas akcji wysiedleńczo-kolonizacyjnej na Zamojszczyźnie w latach 1942-1943 (wybrane aspekty)

dr Beata Kozaczyńska

https://orcid.org/0000-0002-1653-3472

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2606

Abstrakt

Obóz przejściowy w Zamościu został utworzony przez Niemców 18 listopada 1942 roku, tuż przed masowymi wysiedleniami Polaków na Zamojszczyźnie. Działał do 18 stycznia 1944 roku. Od 27 listopada 1942 roku Niemcy w obozie umieszczali ludność polską wysiedlaną w ramach „Aktion Zamość”. W artykule podjęto problem śmiertelności dzieci uwięzionych w obozie, które podczas selekcji uznano za „bezwartościowe rasowo”. Umieszczano je w skrajnych warunkach sanitarno-bytowych, co prowadziło do ich śmierci z głodu, chorób, wycieńczenia itp. Od pierwszych dni akcji wysiedleńczej zamojska agenda Rady Głównej Opiekuńczej w Krakowie próbowała uzyskać zgodę Niemców na dożywianie dzieci w obozie. Badania objęły także ruch transportów kolejowych z więźniami wywożonymi z obozu, w tym ich liczebność i daty wyjazdów. Niemcy po 23 czerwca 1943 roku, w ramach akcji „Werwolf I”, kierowali więźniów do innych obozów przejściowych, koncentracyjnych lub na roboty przymusowe do Rzeszy. Niektórych zakwalifikowano do dalszego etapu procesu germanizacyjnego, jeszcze inni byli zwalniani z obozu lub transportowani do dystryktów warszawskiego lub lubelskiego, gdzie odzyskiwali wolność.

Słowa kluczowe:

niemiecki obóz przejściowy w Zamościu, Aktion Zamość, Dzieci Zamojszczyzny, KL Auschwitz, wysiedlenie, Zamojszczyzna, II wojna światowa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kozaczyńska, B. (2024). Niemiecki obóz przejściowy w Zamościu (UWZ-Lager Zamosc) podczas akcji wysiedleńczo-kolonizacyjnej na Zamojszczyźnie w latach 1942-1943 (wybrane aspekty). Facta Simonidis, 17(2), 107–126. https://doi.org/10.56583/fs.2606

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Kajtel H., Hitlerowski obóz przesiedleńczy w Zamościu, Biłgoraj 2003.

Kiełboń J., Migracje ludności w dystrykcie lubelskim w latach 1939-1944, Lublin 1995.

Kiełboń J., Wysiedleńcy z Zamojszczyzny w obozie koncentracyjnym na Majdanku 1943, Lublin 2006.

Klukowski Z., Zbrodnie niemieckie w Zamojszczyźnie, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce”, 2 (1947), s. 45-120.

Kozaczyńska B. (oprac.), Byliśmy w transportach Dzieci Zamojszczyzny, Warszawa 2017.

Kozaczyńska B., Dostać dziecko z Zamojszczyzny. O ratowaniu dzieci zrabowanych Polakom na Zamojszczyźnie w czasie drugiej wojny światowej, Siedlce 2022.

Kozaczyńska B., Losy dzieci z Zamojszczyzny wysiedlonych do powiatu siedleckiego w latach 1943-1945, Siedlce 2006.

Kozaczyńska B., Niemiecki rabunek dzieci polskich podczas akcji wysiedleńczo-kolonizacyjnej na Zamojszczyźnie w latach 1942-1943. Zarys problematyki, w: Niemcy i ich ideowe oraz polityczne działania wobec Polski, red. taż, G. Kucharczyk, Zamość 2024 (Polityka Niemiecka w XX i XXI Wieku a Tożsamość Kulturowa i Cywilizacyjna Polski, t. 2), s. 42-46.

Kozaczyńska B., Obraz kobiety matki w obozie przejściowym w Zamościu (1942-1943), w: Historia kobiet czy historie kobiet, red. E. Chabros, A. Klarman, Wrocław-Warszawa 2019, s. 29-38.

Kozaczyńska B., Ocalone z transportów Dzieci Zamojszczyzny. Losy dzieci wysiedlonych z Zamojszczyzny do dystryktu warszawskiego 1942-1945 / Saved from the Transports: The Children of Zamojszczyzna Region, Siedlce 2011.

Kozaczyńska B., Postawy mieszkańców dystryktu warszawskiego ratujących polskie dzieci – byłych więźniów obozu przejściowego w Zamościu w latach 1942-1943, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 2021, nr 148, s. 397-410, https://doi.org/10.4467/20844069PH.21.029.13866. DOI: https://doi.org/10.4467/20844069PH.21.029.13866

Kozaczyńska B., The Value of Bread in the German Transit Camp in Zamość in the Light of Memories, Testimonies and Oral History Accounts of Former Prisoners – Poles Displaced from the Zamość Region, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 16 (2019), nr 4, s. 203-214.

Kozaczyńska B., Wstęp, w: Byliśmy w transportach Dzieci Zamojszczyzny, oprac. taż, Warszawa 2017, s. 7-15.

Kozaczyńska B., Życie codzienne więźniów obozu przejściowego w Zamościu (UWZ-Lager Zamosc) w latach 1942-1943 (wybrane aspekty), w: Warmińsko-mazurskie studia z historii najnowszej, t. 4, Olsztyn 2021, s. 125-142.

Kroll B., Rada Główna Opiekuńcza 1939-1945, Warszawa 1985.

Kubica H., Deportacja i zagłada Polaków z Zamojszczyzny w KL Auschwitz, w: Księga pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Lublina i innych miejscowości Lubelszczyzny 1940--1944, t. 2, Oświęcim 2009, s. 944-1165.

Kubica H., Zagłada w KL Auschwitz Polaków wysiedlonych z Zamojszczyzny w latach 1942-1943, Oświęcim-Warszawa 2004.

Leszczyńska Z., Kronika obozu na Majdanku, Lublin 1980.

Madajczyk C. (red.), Zamojszczyzna-Sonderlaboratorium SS. Zbiór dokumentów polskich i niemieckich z okresu okupacji hitlerowskiej, t. 1, Warszawa 1979.

Madajczyk C., Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia, Warszawa 1961.

Pilewicz L., Moje wojenne dzieciństwo…, w: Byliśmy w transportach Dzieci Zamojszczyzny, oprac. B. Kozaczyńska, Warszawa 2017, s. 85-97.

Węcławik Z., Wysiedlenie Skierbieszowa, w: Nie było kiedy płakać. Losy rodzin polskich wysiedlonych z Zamojszczyzny 1942-1943, t. 1, wstęp, wybór i oprac. B. Kozaczyńska, Siedlce 2014, s. 27-46.

Wnuk J., Losy dzieci polskich w okresie okupacji hitlerowskiej, Warszawa 1980.

Zielińska J., Cztery siostry. Echa najdalszych wspomnień, w: Nie było kiedy płakać. Losy rodzin polskich wysiedlonych z Zamojszczyzny 1942-1943, t. 1, wstęp, wybór i oprac. B. Kozaczyńska, Siedlce 2014, s. 51-80.

Zyśko W., Realizacja akcji wysiedleń na Zamojszczyźnie w świetle rozkazów hitlerowskiej Centrali Przesiedleńczej (UWZ Zamość), „Zeszyty Majdanka”, 9 (1977), s. 128-171.