Gdy politolog i antropolog obserwują pamięć i jej emocje: o sprawczości, polszczyźnie i rozpamiętanej współczesności

Joanna Pietraszczyk-Sękowska; Kamil Jański

doi:10.56583/fs.2660

Data publikacji : 2024-12-31

Tom 17 Nr 3 (2024)

Gdy politolog i antropolog obserwują pamięć i jej emocje: o sprawczości, polszczyźnie i rozpamiętanej współczesności

dr Joanna Pietraszczyk-Sękowska

https://orcid.org/0000-0001-6603-1756

mgr Kamil Jański

https://orcid.org/0000-0002-1950-1898

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2660

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest refleksja nad charakterem związków między polszczyzną i rodzimą myślą pamięcioznawczą oraz zawartą w obu historyczną i emocjonalną ważnością pamięci w Polsce. Podejmując próbę transdyscyplinarnego dialogu pomiędzy lingwistyką, antropologią kulturową i naukami politycznymi, w tekście konstruujemy stosunkowo rozbudowane i niekiedy nieoczywiste pole analizy, w ramach którego obserwujemy przykłady wzajemnego oddziaływania na siebie polskiej (ich) pamięci i historii oraz znaczenia ich relacji dla emocji, języka i tożsamości. Nieodłączne tło naszych rozważań stanowi perspektywa psychologiczna, dzięki której pamięć i jej emocje stanowią dla nas nie tylko eksponenty znaczeń historii i narzędzia polityki, ale też mechanizmy adaptacji do trudnych dziejów i ich interpretacji.

Słowa kluczowe:

pamięć, emocje, sprawczość, boom pamięcioznawczy, polszczyzna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Pietraszczyk-Sękowska, J., & Jański, K. (2024). Gdy politolog i antropolog obserwują pamięć i jej emocje: o sprawczości, polszczyźnie i rozpamiętanej współczesności. Facta Simonidis, 17(3), 139–158. https://doi.org/10.56583/fs.2660

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Anstett É., Dreyfus J.-C., Human Remains and Identification: Mass Violence, Genocide, and the ‘Forensic Turn’, Manchester 2015.

Bielik-Robson A., Bojarska K., Piszczatowski P., Meandry postpamięci. O koncepcji Marianne Hirsch dyskutują – z udziałem publiczności – Agata Bielik-Robson, Katarzyna Bojarska i Paweł Piszczatowski, w: Języki milczenia. Literatura o traumie i postpamięci Zagłady, red. P. Piszczatowski, Warszawa 2020, s. 64-84.

Bilewicz M., (Nie)pamięć zbiorowa Polaków jako skuteczna regulacja emocji, „Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja”, 6 (2016), s. 52-67.

Bukowiecki Ł., Wspólnoty interpretacyjne, negatywne dziedzictwo i niedoszłe muzea: przypadek Pałacu Kultury i Nauki po 1989 roku, w: Historie afektywne i polityki pamięci, red. E. Wichrowska i in., Warszawa 2015, s. 328-345.

Burszta W. i in., Etnografia pamięci PRL-u. Kultura codzienności Polski powojennej 1956-1989, Warszawa 2021.

Chlebda W., Jak historia odkłada się w pamięci, jak pamięć odkłada się w języku, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”, 31 (2019), s. 55-72, https://doi.org/10.17951/et.2019.31.55.

Chlebda W., Pamięć ujęzykowiona, w: Pamięć – tożsamość – kategorie językowo-kulturowe, red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, P. Łozowski, Lublin 2022, s. 19-36.

Chlebda W., Szkice do językowego obrazu pamięci. Pamięć jako wartość, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”, 23 (2011), s. 83-98.

Gawinecka M., Łucka I., Cebella A., Pamięć zdarzeń traumatycznych, „Psychiatria”, 5 (2008), nr 2, s. 65-69.

Herman J.L., Trauma. Od przemocy domowej do terroru politycznego, tłum. M. Reimann, Warszawa 2020.

Hirsch M., Pokolenie postpamięci. Piśmiennictwo i kultura wizualna po Zagładzie (fragmenty), tłum. M. Rychter, w: Kultury i języki pamięci. Języki milczenia. Literatura o traumie i postpamięci Zagłady, red. P. Piszczatowski, Warszawa 2020, s. 16-66.

Kaniowska K., Postpamięć, w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa 2014, s. 389-392.

Kaźmierska K., Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady, Kraków 2008.

Keszei A., Memory and the Contemporary Relevance of the Past, „The Hungarian Historical Review”, 6 (2017), no. 4, s. 804-824.

Kończal K., Wawrzyniak J., Polskie badania pamięcioznawcze: Tradycje, koncepcje (nie)ciągłości, „Kultura i Społeczeństwo”, 55 (2011), nr 4, s. 11-63, https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.2.

Korzeniewski B., Demokratyzacja pamięci wobec przewartościowań w pamięci Polaków po 1989 r., „Pamięć i Sprawiedliwość”, 12 (2013), nr 2, s. 55-75.

Kubiszyn M., Niepamięć – postpamięć – współpamięć. Zagłada lubelskich Żydów jako przedmiot kultury pamięci, Lublin 2019.

Kuchta A., Wobec postpamięci. Tożsamość drugiego pokolenia po Holokauście w świetle zjawiska postpamięci na podstawie wybranych przykładów współczesnej polskiej literatury wspomnieniowej, Kraków 2020.

Kwiatkowski P.T., Czy lata III Rzeczypospolitej były „czasem pamięci”?, w: Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, red. A. Szpociński, Warszawa 2009, s. 125-166.

Kwiatkowski P.T., Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Warszawa 2008.

Lomsky-Feder E., Life Stories, War, and Veterans: On the Social Distribution of Memories, „Ethos”, 32 (2004), no. 1, s. 82-109, https://doi.org/10.1525/eth.2004.32.1.82.

Lummis T., Listening to History: The Authenticity of Oral Evidence, Totowa, NJ 1988.

Michlic J.B., „Pamiętanie dla upamiętnienia”, „pamiętanie dla korzyści” i „pamiętanie, żeby zapomnieć”: różne modele pamięci o Żydach i Zagładzie w postkomunistycznej Polsce, „Kultura i Społeczeństwo”, 55 (2011), nr 4, s. 225-245, https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.11.

Napiórkowski M., Epidemia pamięci, w: Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów, red. P. Majewski, M. Napiórkowski, Warszawa 2018, s. 15-37.

Nijakowski L., Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa 2008.

Nora P., Czas pamięci, tłum. W. Dłuski, „Res Publica Nova”, 2001, nr 7, s. 37-43.

Nowak J., Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Kraków 2011.

Pajdzińska A., Polszczyzna o pamięci, w: Pamięć – tożsamość – kategorie językowo-kulturowe, red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, P. Łozowski, Lublin 2022, s. 37-50.

Saryusz-Wolska M., Memory boom, w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa 2014, s. 224-225.

Saryusz-Wolska M., Zwrot pamięciowy, w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa 2014, s. 557-558.

Siek S., Bielecki J., Marcysiak I., Wpływ pozytywnych emocji na niektóre procesy pamięci i uwagi, „Studia Philosophiae Christianae”, 29 (1993), nr 2, s. 103-115.

Szacka B., „Białe plamy” jako problem socjologiczny, w: Historia i wyobraźnia. Studia ofiarowane Bronisławowi Baczce, red. S. Amsterdamski, Warszawa 1992, s. 199-210.

Szacka B., Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.

Szacka B., Sawisz A., Czas przeszły i pamięć społeczna: przemiany świadomości historycznej inteligencji polskiej 1965-1988, Warszawa 1990.

Szpociński A. (red.), Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, Warszawa 2009.

Szymborska W., Rehabilitacja, w: Wołanie do Yeti, Kraków 2017, s. 29.

Traba R., „Druga strona pamięci”. Doświadczenia historyczne i ich pamiętanie w Europie Środkowo-Wschodniej, „Kultura Współczesna”, 2010, nr 1, s. 50-59.

Wójcicka M., Język jako miejsce pamięci i pamiętania wspólnoty, w: Pamięć – tożsamość – kategorie językowo-kulturowe, red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, P. Łozowski, Lublin 2022, s. 9-18.

Żakowski J., Rewanż pamięci, Warszawa 2002.