Gdy politolog i antropolog obserwują pamięć i jej emocje: o sprawczości, polszczyźnie i rozpamiętanej współczesności

Joanna Pietraszczyk-Sękowska; Kamil Jański

doi:10.56583/fs.2660

Published : 2024-12-31

Vol. 17 No. 3 (2024)

When a Political Scientist and an Anthropologist Observe Memory and Its Emotions: About Agency, the Polish Language and Contemporary Pondering over the Past

Joanna Pietraszczyk-Sękowska

https://orcid.org/0000-0001-6603-1756

Kamil Jański

https://orcid.org/0000-0002-1950-1898

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2660

Abstract

This article reflects on the relationship between Polish linguistics and indigenous memorialist thought, examining the historical and emotional significance of memory in Poland as contained within both. Through a transdisciplinary dialogue between linguistics, cultural anthropology, and political science, the text constructs an expansive field of analysis. Within this field, the interplay between Polish memory(ies) and history(ies) is observed, with particular attention to the significance of this relationship for emotion, language, and identity. A psychological perspective underpins these considerations, through which memory and its associated emotions are viewed not only as exhibitors of historical meanings and tools of political discourse, but also as mechanisms for adapting to and interpreting challenging historical experiences.

Keywords:

memory, emotions, agency, the memory-science boom, Polish language

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Pietraszczyk-Sękowska, J., & Jański, K. (2024). When a Political Scientist and an Anthropologist Observe Memory and Its Emotions: About Agency, the Polish Language and Contemporary Pondering over the Past. Facta Simonidis, 17(3), 139–158. https://doi.org/10.56583/fs.2660

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

References

Anstett É., Dreyfus J.-C., Human Remains and Identification: Mass Violence, Genocide, and the ‘Forensic Turn’, Manchester 2015. DOI: https://doi.org/10.7228/manchester/9780719097560.001.0001

Bielik-Robson A., Bojarska K., Piszczatowski P., Meandry postpamięci. O koncepcji Marianne Hirsch dyskutują – z udziałem publiczności – Agata Bielik-Robson, Katarzyna Bojarska i Paweł Piszczatowski, w: Języki milczenia. Literatura o traumie i postpamięci Zagłady, red. P. Piszczatowski, Warszawa 2020, s. 64-84. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323541721.pp.64-84

Bilewicz M., (Nie)pamięć zbiorowa Polaków jako skuteczna regulacja emocji, „Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja”, 6 (2016), s. 52-67. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.6.4

Bukowiecki Ł., Wspólnoty interpretacyjne, negatywne dziedzictwo i niedoszłe muzea: przypadek Pałacu Kultury i Nauki po 1989 roku, w: Historie afektywne i polityki pamięci, red. E. Wichrowska i in., Warszawa 2015, s. 328-345. DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.5300

Burszta W. i in., Etnografia pamięci PRL-u. Kultura codzienności Polski powojennej 1956-1989, Warszawa 2021.

Chlebda W., Jak historia odkłada się w pamięci, jak pamięć odkłada się w języku, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”, 31 (2019), s. 55-72, https://doi.org/10.17951/et.2019.31.55. DOI: https://doi.org/10.17951/et.2019.31.55

Chlebda W., Pamięć ujęzykowiona, w: Pamięć – tożsamość – kategorie językowo-kulturowe, red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, P. Łozowski, Lublin 2022, s. 19-36.

Chlebda W., Szkice do językowego obrazu pamięci. Pamięć jako wartość, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”, 23 (2011), s. 83-98.

Gawinecka M., Łucka I., Cebella A., Pamięć zdarzeń traumatycznych, „Psychiatria”, 5 (2008), nr 2, s. 65-69.

Herman J.L., Trauma. Od przemocy domowej do terroru politycznego, tłum. M. Reimann, Warszawa 2020.

Hirsch M., Pokolenie postpamięci. Piśmiennictwo i kultura wizualna po Zagładzie (fragmenty), tłum. M. Rychter, w: Kultury i języki pamięci. Języki milczenia. Literatura o traumie i postpamięci Zagłady, red. P. Piszczatowski, Warszawa 2020, s. 16-66. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323541721.pp.14-63

Kaniowska K., Postpamięć, w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa 2014, s. 389-392.

Kaźmierska K., Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady, Kraków 2008.

Keszei A., Memory and the Contemporary Relevance of the Past, „The Hungarian Historical Review”, 6 (2017), no. 4, s. 804-824.

Kończal K., Wawrzyniak J., Polskie badania pamięcioznawcze: Tradycje, koncepcje (nie)ciągłości, „Kultura i Społeczeństwo”, 55 (2011), nr 4, s. 11-63, https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.2. DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.2

Korzeniewski B., Demokratyzacja pamięci wobec przewartościowań w pamięci Polaków po 1989 r., „Pamięć i Sprawiedliwość”, 12 (2013), nr 2, s. 55-75.

Kubiszyn M., Niepamięć – postpamięć – współpamięć. Zagłada lubelskich Żydów jako przedmiot kultury pamięci, Lublin 2019.

Kuchta A., Wobec postpamięci. Tożsamość drugiego pokolenia po Holokauście w świetle zjawiska postpamięci na podstawie wybranych przykładów współczesnej polskiej literatury wspomnieniowej, Kraków 2020.

Kwiatkowski P.T., Czy lata III Rzeczypospolitej były „czasem pamięci”?, w: Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, red. A. Szpociński, Warszawa 2009, s. 125-166.

Kwiatkowski P.T., Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Warszawa 2008.

Lomsky-Feder E., Life Stories, War, and Veterans: On the Social Distribution of Memories, „Ethos”, 32 (2004), no. 1, s. 82-109, https://doi.org/10.1525/eth.2004.32.1.82. DOI: https://doi.org/10.1525/eth.2004.32.1.82

Lummis T., Listening to History: The Authenticity of Oral Evidence, Totowa, NJ 1988.

Michlic J.B., „Pamiętanie dla upamiętnienia”, „pamiętanie dla korzyści” i „pamiętanie, żeby zapomnieć”: różne modele pamięci o Żydach i Zagładzie w postkomunistycznej Polsce, „Kultura i Społeczeństwo”, 55 (2011), nr 4, s. 225-245, https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.11. DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.11

Napiórkowski M., Epidemia pamięci, w: Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów, red. P. Majewski, M. Napiórkowski, Warszawa 2018, s. 15-37. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323533627.pp.15-40

Nijakowski L., Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa 2008.

Nora P., Czas pamięci, tłum. W. Dłuski, „Res Publica Nova”, 2001, nr 7, s. 37-43.

Nowak J., Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Kraków 2011.

Pajdzińska A., Polszczyzna o pamięci, w: Pamięć – tożsamość – kategorie językowo-kulturowe, red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, P. Łozowski, Lublin 2022, s. 37-50.

Saryusz-Wolska M., Memory boom, w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa 2014, s. 224-225.

Saryusz-Wolska M., Zwrot pamięciowy, w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa 2014, s. 557-558.

Siek S., Bielecki J., Marcysiak I., Wpływ pozytywnych emocji na niektóre procesy pamięci i uwagi, „Studia Philosophiae Christianae”, 29 (1993), nr 2, s. 103-115.

Szacka B., „Białe plamy” jako problem socjologiczny, w: Historia i wyobraźnia. Studia ofiarowane Bronisławowi Baczce, red. S. Amsterdamski, Warszawa 1992, s. 199-210.

Szacka B., Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.

Szacka B., Sawisz A., Czas przeszły i pamięć społeczna: przemiany świadomości historycznej inteligencji polskiej 1965-1988, Warszawa 1990.

Szpociński A. (red.), Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, Warszawa 2009.

Szymborska W., Rehabilitacja, w: Wołanie do Yeti, Kraków 2017, s. 29.

Traba R., „Druga strona pamięci”. Doświadczenia historyczne i ich pamiętanie w Europie Środkowo-Wschodniej, „Kultura Współczesna”, 2010, nr 1, s. 50-59.

Wójcicka M., Język jako miejsce pamięci i pamiętania wspólnoty, w: Pamięć – tożsamość – kategorie językowo-kulturowe, red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, P. Łozowski, Lublin 2022, s. 9-18.

Żakowski J., Rewanż pamięci, Warszawa 2002.