Komisja Edukacji Narodowej a wychowanie patriotyczne i moralne

Ryszard Polak

doi:10.56583/fs.2672

Data publikacji : 2024-12-31

Tom 17 Nr 2 (2024)

Komisja Edukacji Narodowej a wychowanie patriotyczne i moralne

dr hab. Ryszard Polak, prof. AWF

https://orcid.org/0000-0002-5617-2333

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2672

Abstrakt

W artykule opisano stosunek Komisji Edukacji Narodowej (1773-1794) do kwestii wychowania patriotycznego i moralnego w Polsce. Komisja przyczyniła się do wzrostu świadomości narodowej i religijnej narodu polskiego. Formułowała obowiązujące w całym kraju programy szkolne i zalecała do użytku szkolnego podręczniki. Dzięki jej zaleceniom w ramach nauczania języka polskiego zwrócono uwagę na konieczność prawidłowego posługiwania się nim w mowie i w piśmie, polecano lekturę dzieł wybitnych pisarzy; w dziedzinie nauki o moralności i prawie nauczano, że dobre prawo stanowione, oparte na prawie naturalnym, jest gwarancją ładu społecznego i pomyślności wszystkich warstw społecznych; w programach nauk przyrodniczych uwrażliwiano na piękno ojczystej przyrody, która daje ukojenie, spokój oraz jest źródłem utrzymania i dobrobytu mieszkańców Polski.

Słowa kluczowe:

Komisja Edukacji Narodowej, wychowanie patriotyczne, wychowanie moralne, wychowanie religijne, podręczniki szkolne, historia Polski

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Polak, R. (2024). Komisja Edukacji Narodowej a wychowanie patriotyczne i moralne. Facta Simonidis, 17(2), 259–275. https://doi.org/10.56583/fs.2672

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Asman M., Oświeceniowy podręcznik do historii jako projekt dydaktyczno-wychowawczy. Józefa Kajetana Skrzetuskiego „Historia powszechna dla szkół narodowych na klasę III” i wydane do niej „Przypisy”, w: Kajety Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej, t. 2: Ludzie – wartości – kultura materialna, red. E. Wichrowska, A. Wdowik, Warszawa 2019, s. 307-318. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323540106.pp.307-318

Badyna P., Obraz rodzimej przyrody dzikiej w kulturze staropolskiej. Wybrane zwierzęta łowne w dziełach ks. Krzysztofa Kluka i Jakuba K. Haura, Toruń 2013.

Bartnicka K., Wychowanie patriotyczne w szkołach Komisji Edukacji Narodowej, wyd. 2, Warszawa 1998.

Bieniek M., Aspekty dydaktyczne książek elementarnych z zakresu historii Józefa Kajetana i Wincentego Skrzetuskich w świetle zaleceń Komisji Edukacji Narodowej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie. Prace Historyczne”, 1997, z. 1, s. 165-178.

Blaszke M., Edukacja permanentna w perspektywie historycznej. Antoniego Popławskiego plan nauczania i wychowania dzieci chłopskich, „Zamojskie Studia i Materiały. Seria Pedagogika”, 13 (2011), nr 1, s. 47-53.

Blaszke M., Poglądy społeczno-polityczne Hieronima Stroynowskiego, „Zamojskie Studia i Materiały”, 7 (2005), z. 3, s. 329-341.

Blaszke M., Sylwetka człowieka i obywatela w podręcznikach Komisji Edukacji Narodowej. Antoniego Popławskiego „O rozporządzeniu i wydoskonaleniu edukacji obywatelskiej projekt…, „Zamojskie Studia i Materiały”, 11 (2009), z. 3, s. 69-81.

Bugajski M., Onufrego Kopczyńskiego koncepcja kultury języka, „Poradnik Językowy”, 2019, z. 8, s. 28-45. DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2019.10.4

Dąbkowski P., Nauka prawa w szkołach wydziałowych i podwydziałowych Komisji Edukacyjnej (1773-1794), Lwów 1915.

Dębowski J., Przyroda w programach Komisji Edukacji Narodowej i poglądach uczonych na Podlasiu w XVIII i XIX wieku, Olszyn 2000.

Janeczek S., Komisja Edukacji Narodowej. Studia i szkice z dziejów polskiej kultury intelektualnej, Lublin 2018.

Jarra E., Twórczość prawna duchowieństwa polskiego (966-1800), w: Sacrum Poloniae Millenium, t. 1, Rzym 1954, s. 353-390.

Jobert A., Komisja Edukacji Narodowej w Polsce (1773-1794), tłum. M. Chamcówna, Wrocław 1979.

Kresa M., „Gramatyka dla szkół narodowych” Onufrego Kopczyńskiego, „Poradnik Językowy”, 2016, z. 1, s. 86-93.

Lubieniecka J., Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, Warszawa 1960.

Łaskarzewska H., Książka z autografem króla Stanisława Augusta, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 37-38 (2006), s. 241-256.

Macheta S., Kołłątaj, Warszawa 1973.

Majorek C., Książki szkolne Komisji Edukacji narodowej, Warszawa 1975.

Mitera-Dobrowolska M., Komisja Edukacji Narodowej 1773-1794. Pierwszy urząd wychowania w Polsce, Warszawa 1966.

Mizia T., O Komisji Edukacji Narodowej, Warszawa 1972.

Morawski K.M., Ignacy Potocki a Komisja Edukacyjna (1773-1788), „Biblioteka Warszawska”, 4 (1909), s. 27-37.

Mrozowska K., Funkcjonowanie systemu szkolnego Komisji Edukacji Narodowej na terenie Korony w latach 1783-1793, Wrocław 1985.

Pędracki M., Wschód starożytny w podręcznikach Kajetana Józefa Skrzetuskiego do nauki historii dla klasy III, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 43 (1998), nr 3-4, s. 67-86.

Pohoska H., Wizytatorowie generalni Komisji Edukacji Narodowej, Lublin 1957.

Popiak W., Od Priscjana do Konarskiego. Dydaktyka składni łacińskiej w polskiej szkole, Siedlce 1996.

Stasiewicz-Jasiukowa I., Krzysztof Kluk – ciechanowiecki współpracownik Komisji Edukacji Narodowej, w: Krzysztof Kluk – przyrodnik i pisarz rolniczy, red. J. Babicz, W. Grębecka, S. Inglot, Wrocław 1976, s. 163-185.

Stasiewicz-Jasiukowa I., Onufry Kopczyński: współpracownik Komisji Edukacji Narodowej. Studium o społecznej roli uczonego w Polsce stanisławowskiej, Wrocław 1987.

Suchodolski B., Komisja Edukacji Narodowej na tle roli oświaty w dziejowym rozwoju Polski, wyd. 2, Warszawa 1973.

Śrutwa J., Prawo naturalne w programie naukowo – dydaktycznym Collegium Nobilium, „Roczniki Filozoficzne”, 22 (1974), z. 2, s. 111-122.

Tyburski W., Koncepcje wychowania moralnego w polskiej myśli wczesno oświeceniowej, „Ruch Filozoficzny”, 76 (2020), nr 3, s. 223-247, https://doi.org/10.12775/RF.2020.042. DOI: https://doi.org/10.12775/RF.2020.042

Tyburski W., Polska myśl etyczno-społeczna o wartości pracy (perspektywa historyczna), w: Primum philosophari. Opuscula Antonio Siemianowski dedicata, red. J. Grzeszczak, K. Stachewicz, Poznań 2016, s. 269-280.

Tync S., Nauka moralna w szkołach Komisji Edukacji Narodowej, Kraków 1922.

Wołyniec I., Populacjonistyczne i pedagogiczne postulaty Antoniego Popławskiego, w: Historia na źródłach oparta. Studia ofiarowane Profesorowi Tadeuszowi Strogoszowi w 65. rocznicę urodzin, red. A. Stroynowski, Częstochowa 2017, s. 925-945.