Komisja Edukacji Narodowej a wychowanie patriotyczne i moralne

Ryszard Polak

doi:10.56583/fs.2672

Published : 2024-12-31

Vol. 17 No. 2 (2024)

The Commission of National Education and Patriotic and Moral Upbringing

Ryszard Polak

https://orcid.org/0000-0002-5617-2333

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2672

Abstract

This article examines the approach of the Commission of National Education (1773-1794) to patriotic and moral upbringing in Poland. The Commission played a significant role in developing the national and religious consciousness of the Polish nation. It established nationwide school curricula and recommended textbooks. Its guidelines for Polish language instruction emphasised correct usage in speech and writing, and promoted the reading of works by eminent authors. In the areas of moral and legal studies, it taught that just laws, grounded in natural law, guarantee social order and the well-being of all social classes. In the natural sciences, it fostered an appreciation for the beauty of the Polish landscape, presenting it as a source of solace and peace, as well as sustenance and prosperity for the nation.

Keywords:

Commission of National Education, patriotic upbringing, moral upbringing, religious upbringing, school textbooks, Polish history

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Polak, R. (2024). The Commission of National Education and Patriotic and Moral Upbringing. Facta Simonidis, 17(2), 259–275. https://doi.org/10.56583/fs.2672

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

References

Asman M., Oświeceniowy podręcznik do historii jako projekt dydaktyczno-wychowawczy. Józefa Kajetana Skrzetuskiego „Historia powszechna dla szkół narodowych na klasę III” i wydane do niej „Przypisy”, w: Kajety Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej, t. 2: Ludzie – wartości – kultura materialna, red. E. Wichrowska, A. Wdowik, Warszawa 2019, s. 307-318. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323540106.pp.307-318

Badyna P., Obraz rodzimej przyrody dzikiej w kulturze staropolskiej. Wybrane zwierzęta łowne w dziełach ks. Krzysztofa Kluka i Jakuba K. Haura, Toruń 2013.

Bartnicka K., Wychowanie patriotyczne w szkołach Komisji Edukacji Narodowej, wyd. 2, Warszawa 1998.

Bieniek M., Aspekty dydaktyczne książek elementarnych z zakresu historii Józefa Kajetana i Wincentego Skrzetuskich w świetle zaleceń Komisji Edukacji Narodowej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie. Prace Historyczne”, 1997, z. 1, s. 165-178.

Blaszke M., Edukacja permanentna w perspektywie historycznej. Antoniego Popławskiego plan nauczania i wychowania dzieci chłopskich, „Zamojskie Studia i Materiały. Seria Pedagogika”, 13 (2011), nr 1, s. 47-53.

Blaszke M., Poglądy społeczno-polityczne Hieronima Stroynowskiego, „Zamojskie Studia i Materiały”, 7 (2005), z. 3, s. 329-341.

Blaszke M., Sylwetka człowieka i obywatela w podręcznikach Komisji Edukacji Narodowej. Antoniego Popławskiego „O rozporządzeniu i wydoskonaleniu edukacji obywatelskiej projekt…, „Zamojskie Studia i Materiały”, 11 (2009), z. 3, s. 69-81.

Bugajski M., Onufrego Kopczyńskiego koncepcja kultury języka, „Poradnik Językowy”, 2019, z. 8, s. 28-45. DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2019.10.4

Dąbkowski P., Nauka prawa w szkołach wydziałowych i podwydziałowych Komisji Edukacyjnej (1773-1794), Lwów 1915.

Dębowski J., Przyroda w programach Komisji Edukacji Narodowej i poglądach uczonych na Podlasiu w XVIII i XIX wieku, Olszyn 2000.

Janeczek S., Komisja Edukacji Narodowej. Studia i szkice z dziejów polskiej kultury intelektualnej, Lublin 2018.

Jarra E., Twórczość prawna duchowieństwa polskiego (966-1800), w: Sacrum Poloniae Millenium, t. 1, Rzym 1954, s. 353-390.

Jobert A., Komisja Edukacji Narodowej w Polsce (1773-1794), tłum. M. Chamcówna, Wrocław 1979.

Kresa M., „Gramatyka dla szkół narodowych” Onufrego Kopczyńskiego, „Poradnik Językowy”, 2016, z. 1, s. 86-93.

Lubieniecka J., Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, Warszawa 1960.

Łaskarzewska H., Książka z autografem króla Stanisława Augusta, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 37-38 (2006), s. 241-256.

Macheta S., Kołłątaj, Warszawa 1973.

Majorek C., Książki szkolne Komisji Edukacji narodowej, Warszawa 1975.

Mitera-Dobrowolska M., Komisja Edukacji Narodowej 1773-1794. Pierwszy urząd wychowania w Polsce, Warszawa 1966.

Mizia T., O Komisji Edukacji Narodowej, Warszawa 1972.

Morawski K.M., Ignacy Potocki a Komisja Edukacyjna (1773-1788), „Biblioteka Warszawska”, 4 (1909), s. 27-37.

Mrozowska K., Funkcjonowanie systemu szkolnego Komisji Edukacji Narodowej na terenie Korony w latach 1783-1793, Wrocław 1985.

Pędracki M., Wschód starożytny w podręcznikach Kajetana Józefa Skrzetuskiego do nauki historii dla klasy III, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 43 (1998), nr 3-4, s. 67-86.

Pohoska H., Wizytatorowie generalni Komisji Edukacji Narodowej, Lublin 1957.

Popiak W., Od Priscjana do Konarskiego. Dydaktyka składni łacińskiej w polskiej szkole, Siedlce 1996.

Stasiewicz-Jasiukowa I., Krzysztof Kluk – ciechanowiecki współpracownik Komisji Edukacji Narodowej, w: Krzysztof Kluk – przyrodnik i pisarz rolniczy, red. J. Babicz, W. Grębecka, S. Inglot, Wrocław 1976, s. 163-185.

Stasiewicz-Jasiukowa I., Onufry Kopczyński: współpracownik Komisji Edukacji Narodowej. Studium o społecznej roli uczonego w Polsce stanisławowskiej, Wrocław 1987.

Suchodolski B., Komisja Edukacji Narodowej na tle roli oświaty w dziejowym rozwoju Polski, wyd. 2, Warszawa 1973.

Śrutwa J., Prawo naturalne w programie naukowo – dydaktycznym Collegium Nobilium, „Roczniki Filozoficzne”, 22 (1974), z. 2, s. 111-122.

Tyburski W., Koncepcje wychowania moralnego w polskiej myśli wczesno oświeceniowej, „Ruch Filozoficzny”, 76 (2020), nr 3, s. 223-247, https://doi.org/10.12775/RF.2020.042. DOI: https://doi.org/10.12775/RF.2020.042

Tyburski W., Polska myśl etyczno-społeczna o wartości pracy (perspektywa historyczna), w: Primum philosophari. Opuscula Antonio Siemianowski dedicata, red. J. Grzeszczak, K. Stachewicz, Poznań 2016, s. 269-280.

Tync S., Nauka moralna w szkołach Komisji Edukacji Narodowej, Kraków 1922.

Wołyniec I., Populacjonistyczne i pedagogiczne postulaty Antoniego Popławskiego, w: Historia na źródłach oparta. Studia ofiarowane Profesorowi Tadeuszowi Strogoszowi w 65. rocznicę urodzin, red. A. Stroynowski, Częstochowa 2017, s. 925-945.