„Qui nescit orare, pergat ad mare”. Morze jako przestrzeń zagrożeń dla podróżników polskich w XVII i XVIII wieku – typologia niebezpieczeństw

Adam Kucharski

doi:10.56583/fs.2616

Published : 2024-06-30

Vol. 17 No. 1 (2024)

“Qui nescit orare, pergat ad mare”. The Sea as a Space of Peril for Polish Travellers in the 17th and 18th Centuries – A Typology of Danger

Adam Kucharski

https://orcid.org/0000-0003-4444-7704

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2616

Abstract

Accounts of sea voyages by inhabitants of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th and 18th centuries constitute a small fraction of the surviving accounts on foreign travels. They all exhibit similar characteristics in their descriptions of time spent at sea. The principal theme of these descriptions is the fear of death at sea or the successful completion of a voyage with an emphasis on escaping danger. The sea was perceived as a perilous space where various threats lay in wait: storms, pirates, seasickness, drowning, or shipwreck. This fear came from passengers’ unfamiliarity with the realities of sea voyages and the alien nature of the maritime environment, its difference from the terrestrial surroundings. This perception was reinforced in the symbolic and religious sphere of the early modern period, perpetuating the image of the sea as a mortal danger to humans.

Keywords:

sea, voyages, travellers, dangers, Polish-Lithuanian Commonwealth, 17th-18th centuries

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Kucharski, A. (2024). “Qui nescit orare, pergat ad mare”. The Sea as a Space of Peril for Polish Travellers in the 17th and 18th Centuries – A Typology of Danger. Facta Simonidis, 17(1), 43–63. https://doi.org/10.56583/fs.2616

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

References

Chachaj M., Tadeusz Bukaty autorem opisu podróży z Warszawy do Londynu odbytej w 1780 roku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 56 (2001), nr 3, s. 365-367.

Cieszyńska B., Literackie okruchy religijnych peregrynacji Brytyjczykow w Polsce do początków XVIII wieku, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”, 2005, seria XI, s. 81-95. DOI: https://doi.org/10.18318/napis.2005.1.7

Cieślak E., Trzoska J., Handel i żegluga gdańska w XVIII w., w: Historia Gdańska, red. E. Cieślak, t. 3, cz. 1, Gdańsk 1993, s. 357-444.

Danysz A., Jana Rybińskiego podróż naukowa za granicę w latach 1616-1623. Kartka z dziejów wychowania w Polsce, Lwów 1898.

Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu XIV-XVIII w. Oblężony gród, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 2011.

Kizik E., Odwiedziny twierdzy Wisłoujście w XVII i XVIII w., w: Fortyfikacje Gdańska, red. G. Bukal, Gdańsk 2009, s. 119-125.

Kotarski E., Morze Sarmatów, „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, 25 (1990), s. 25-37.

Kotarski E., Nad prozaicznymi relacjami z podróży morskich XVI-XVII wieku, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 23 (1978), s. 55-78.

Kotarski E., Poetyckie relacje z podroży morskich XVI-XVII wiek, Gdańsk 1987.

Kotarski E., Sarmaci i morze. Marynistyczne początki w literaturze polskiej XVI-XVII wieku, Warszawa 1995.

Kotarski E., U progu marynistyki polskiej. XVI-XVII wiek, Gdańsk 1978.

Kucharski A., Między lękiem i fascynacją. Bałtyckie impresje Jana Nepomucena Kossakowskiego (1772 r.), w: Mare, Pomerania et nos. Bałtyk, Pomorze, ludzie – dawniej i wspołcześnie, red. A. Teterycz-Puzio, P. Jędrzejewska, Słupsk 2023, s. 77-91.

Kucharski A., Żegluga przybrzeżna i środlądowa jako sposob komunikacji staropolskich podrożników w XVII wieku, w: Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podrożówania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, red. M. Saczyńska, E. Wółkiewicz, tłum. B. Kita, P. Kras, Warszawa 2012, s. 403-424.

Mączak A., Peregrynacje, wojaże, turystyka, Warszawa 2001.

Pertek J., Polacy na morzach i oceanach, t. 1: Do roku 1795, Poznań 1981.

Ryba R., Postać Marka Jakimowskiego w literaturze wieku dziewiętnastego, w: Między księgami, red. M. Jarczykowa, A. Sitkowa, Katowice 2012 (Sarmackie Theatrum, t. 6), s. 192-212.

Sajkowski A., Diariusz podróży Jana Kazimierza do Gdańska w roku 1651, „Rocznik Gdański”, 15/16 (1956/1957), s. 453-460.

Szerszeń M., Rejs Michała Kazimierza Radziwiłła rzekami Europy (30 lipca – 28 września 1722), „Przegląd Historyczny”, 97 (2006), nr 3, s. 367-384.

Śliwa J., Egipski sarkofag i mumia w zbiorach Uniwersytetu Jagiellońskiego (Tabl. XIV-XIX), w: Egipt, Grecja, Italia... Zabytki starożytne z dawnej kolekcji Gabinetu Archeologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. J. Śliwa, Kraków 2007.

Tazbir J., Ziemianin – żeglarz – podrożnik morski. Kształtowanie się stereotypu w kulturze staropolskiej, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 22 (1977), s. 123-142.

Trzoska J., Gdański handel i żegluga wobec zmian układu sił w Europie podczas wielkiej wojny połnocnej, „Słupskie Studia Historyczne”, 2010, nr 16, s. 51-67.