Niebezpieczny czy przyjazny peregrynującym? Śląsk w drugiej połowie XVIII i początkach XIX wieku w opisach, dziennikach i listach z podróży

Lucyna Harc

doi:10.56583/fs.2617

Published : 2024-06-30

Vol. 17 No. 1 (2024)

Dangerous or Friendly to Travellers? Silesia in the Second Half of the 18th and Early 19th Centuries in Travel Writings, Diaries, and Letters

Lucyna Harc

https://orcid.org/0000-0003-0839-6954

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2617

Abstract

Following the three Silesian Wars and the signing of the Treaty of Hubertusburg in 1763, Frederick II’s rule over Silesia was consolidated. From that time onwards, officials, pastors, writers, and scholars began arriving from various parts of Germany. In their descriptions, accounts, and letters, they shared their impressions of their stay and travels through Silesia, including observations on the local people. Foreigners, mainly Poles but also inhabitants of more distant countries, such as France, frequently travelled through Silesia. John Quincy Adams, the future president of the United States, who was then serving as the US ambassador in Berlin, also depicted Silesia in his correspondence. Silesians themselves began to undertake journeys as well. In their accounts, they generally considered Silesia to be safe and welcoming to travellers, rarely pointing out any dangers. They did, however, emphasize the differences between Upper and Lower Silesia.

Keywords:

Silesia, travel, description, diary, letter

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Harc, L. (2024). Dangerous or Friendly to Travellers? Silesia in the Second Half of the 18th and Early 19th Centuries in Travel Writings, Diaries, and Letters. Facta Simonidis, 17(1), 101–114. https://doi.org/10.56583/fs.2617

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

References

Barner W. i in., Lessing. Epoche-Werk-Wirkung, München 1998.

Bretschneider P., Aus dem Leben des schlesischen Zeichners Friedrich Bernhard Werner, „Schlesische Monatshefte”, 2 (1925), Nr. 2, s. 70-78.

Bretschneider P., Der Zeichner, Stecher und Chronist Friedrich Bernhard Werner und seine Arbeiten, Neustadt 1921.

Bretschneider P., Friedrich Bernhard Wernher, in: Schlesische Lebensbilder, Bd. 3: Schlesier des 17. bis 19. Jahrhunderts, Breslau 1928, s. 154-160.

Dębicki J., Nie będzie niemiecki Ślązak Polakowi bratem? Śląskie pogranicze z Polską w piśmiennictwie okresu fryderycjańskiego (do końca XVIII wieku), w: Staropolski ogląd świata. Materiały z konferencji. Wrocław 23-24 października 2004 r., red. B. Rok, F. Wolański, Wrocław 2004 (Prace Historyczne 36), s. 333-350.

Dynak W., Wstęp, w: J.Q. Adams, Listy o Śląsku, wstęp W. Dynak, tłum. i objaśn. M. Kolbuszewska, Wrocław-Warszawa 1992, s. 5-15.

Gerber M.R., Die Schlesische Provinzialblätter 1785-1849, Sigmaringen 1995 (Quellen und Darstellungen zur schlesischen Geschichte, Bd. 27).

Friedrich Bernhard Werner (1690-1776). Życie i twórczość – Leben und Werk. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Miedzi w Legnicy w dniach 21-23 listopada 2002 r. Protokollband der internationalen Fachtagung veranstaltet am 21.-23. November 2002 im Kupfermuseum zu Liegnitz, red. J. Harasimowicz, A. Marsch, Legnica 2004.

Harc L., Pasja, kpina, złośliwość i... uwielbienie. Karla Ludwiga von Klöber und Hellscheborn widzenie historii Śląska, w: Cor hominis. Wielkie namiętności w dziejach, źródłach i studiach nad przeszłością, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2007 (Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia 176), s. 117-127.

Harc L., Portret Ślązaków własnym i obcym piórem skreślony w drugiej połowie XVIII wieku, w: Ślązacy w oczach własnych i obcych, red. A. Barciak, Katowice-Zabrze 2010, s. 187-198.

Harc L., Samuel Beniamin Klose (1730-1798). Studium historiograficzno-źródłoznawcze, Wrocław 2002 (Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia 157).

Harc L., Scenograf i rysownik historykiem. O przyczynach powstania Topografii Śląska F.B. Wernera, w: Causa creandi. O pragmatyce źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2005 (Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia 171), s. 227-236.

Hippe M., Schummel, Johann Gottlieb, in: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 33, Leipzig 1891, s. 59-61.

Itinerar Friedrich Bernhard Werner (1690-1776). Itinerarium Friedricha Bernharda Wernera (1690-1776), zest. A. Marsch, w: Friedrich Bernhard Werner (1690-1776). Życie i twórczość – Leben und Werk. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Miedzi w Legnicy w dniach 21-23 listopada 2002 r. = Protokollband der internationalen Fachtagung veranstaltet am 21.-23. November 2002 im Kupfermuseum zu Liegnitz, red. J. Harasimowicz, A. Marsch, Legnica 2004, s. 373-396.

Kalinowski W., Trawkowski S., Materiały ikonograficzne do urbanistyki i architektury w zachowanych tomach Topografii F.B. Wernhera, Warszawa 1953.

Kononowicz W., Osiemnastowieczne panoramowe widoki Wrocławia sztychowane według rysunków Wernera jako źródło ikonograficzne, Wrocław 1989.

Kulak T., Historia Wrocławia, t. 2: Od twierdzy fryderycjańskiej do twierdzy hitlerowskiej, Wrocław 2001.

Kunicki W., Śląsk. Rzeczywistości wyobrażone, w: Śląsk. Rzeczywistości wyobrażone, red. W. Kunicki, Poznań 2009 (Poznańska Biblioteka Niemiecka, t. 29), s. 7-76.

Len R., Fryderyka Bernarda Wernera Topografia Wrocławia, Wrocław 1997.

Len R., Friedrich Bernhard Werner – śląski Europejczyk doby baroku, w: Friedrich Bernhard Werner (1690-1776). Życie i twórczość – Leben und Werk. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Miedzi w Legnicy w dniach 21-23 listopada 2002 r. = Protokollband der internationalen Fachtagung veranstaltet am 21.-23. November 2002 im Kupfermuseum zu Liegnitz, red. J. Harasimowicz, A. Marsch, Legnica 2004, s. 69-89.

Marsch A., Anmerkungen, Korrekturen und Ergänzungen zur Autobiographie von Friedrich Bernhard Werner, w: Friedrich Bernhard Werner (1690-1776). Życie i twórczość – Leben und Werk. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Miedzi w Legnicy w dniach 21-23 listopada 2002 r. = Protokollband der internationalen Fachtagung veranstaltet am 21.-23. November 2002 im Kupfermuseum zu Liegnitz, red. J. Harasimowicz, A. Marsch, Legnica 2004, s. 39-67.

Marsch A., Friedrich Bernhard Werner (1690-1776). Śląski rysownik europejskich widoków, tłum. A. Bok, Głogów 1998.

Marsch A., Friedrich Bernhard Werner und seine Klosteransichten von Schlesien, „Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau”, 32 (1991), s. 69-152.

Rolnik D., Obraz Niemiec i Niemców w dzienniku podróży Adama Logi (1800-1831) z Leszna do Bonn odbytej w 1820 roku, w: „Trzeba dyscypliny – bez niej nie da się pasji składnie wyrazić...”. Studia z dziejów nowożytnych (XVI-XVIII w.), red. M. Forycki, A. Perłakowski, F. Wolański, Poznań 2012, s. 169-183.

Rolnik D., Refleksje Adama Logi o Ślązakach, Polakach, Prusakach, Niemcach i innych nacjach w świetle jego nieznanego dziennika z podróży odbytej z Leszna do Bonn w 1820 r., „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 68 (2013), nr 3, s. 103-120.

Rybka-Ceglecka I., Topografia Śląska F.B. Wernera, koncepcja działa i jego realizacja, w: Friedrich Bernhard Werner (1690-1776). Życie i twórczość – Leben und Werk. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Miedzi w Legnicy w dniach 21-23 listopada 2002 r. = Protokollband der internationalen Fachtagung veranstaltet am 21.-23. November 2002 im Kupfermuseum zu Liegnitz, red. J. Harasimowicz, A. Marsch, Legnica 2004, s. 91-109.

Ziober A., Opis podróży po Śląsku i Czechach starosty Wiłkomirskiego Benedykta Tyzenhauza z połowy XVIII wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 70 (2015), nr 2, s. 91-98.

Zlat M., Peregrynacje czyli chrześcijańska wędrówka – nieznany rękopis z rysunkami F.B. Wernera, „Rocznik Sztuki Śląskiej”, 11 (1977), s. 103-125.