Ukraińcy w Piotrkowie Trybunalskim w okresie międzywojennym (1920-1939)

Daniel Warzocha

doi:10.56583/fs.1996

Data publikacji : 2022-06-30

Tom 15 Nr 1 (2022)

Ukraińcy w Piotrkowie Trybunalskim w okresie międzywojennym (1920-1939)

dr Daniel Warzocha

https://orcid.org/0000-0002-3853-8303

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.1996

Abstrakt

Nieliczni Ukraińcy przebywali w Piotrkowie Trybunalskim już w okresie panowania carskiego. Najczęściej byli żołnierzami armii rosyjskiej. Także w czasie I wojny światowej pojawili się w Piotrkowie uchodźcy pochodzący z Ukrainy. Większa grupa Ukraińców przybyła do Piotrkowa po 1920 roku. Wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej walczyły u boku Wojska Polskiego przeciwko sowieckiej Rosji. Ukraińcy nie zdołali jednak utworzyć niepodległego państwa, zaś wojska ukraińskie zostały internowane w Polsce. Obóz Internowanych nr 11 znajdował się w Piotrkowie, na terenie koszar Wojska Polskiego. Powstał na przełomie grudnia 1920 i stycznia 1921 roku, został zlikwidowany w listopadzie 1921 roku. Był to najmniejszy z podobnych obozów w Polsce. Przebywało w nim od 372 do 576 osób – żołnierzy i członków ich rodzin. Na tle innych podobnych placówek piotrkowski obóz dla internowanych wyróżniał się pod względem dobrej jakości warunków lokalowych. Faktycznie był miejscem stałego zakwaterowania, a nie izolacji. Żołnierze ukraińscy mieli w ciągu dnia możliwość opuszczania obozu i swobodnego poruszania się po mieście i jego okolicy. Mogli podejmować pracę zarobkową. Internowani mogli prowadzić działalność oświatową, kulturalną, religijną, sportową i wydawniczą, mogli tworzyć i prowadzić warsztaty rzemieślnicze. W obozie w Piotrkowie w 1921 roku funkcjonowało kółko kulturalno-oświatowe. Utworzono szkołę dla analfabetów. Organizowano kursy języków obcych oraz historii ukraińskiego piśmiennictwa. W obozie działał chór. Wydawano kilka czasopism. W Piotrkowie działał w 1921 roku Związek Internowanych Ukraińskich Studentów. Nie utworzono natomiast kaplicy, a internowani korzystali z piotrkowskiej cerkwi prawosławnej. Po rozwiązaniu obozu część byłych żołnierzy pozostała w Piotrkowie. W różnych latach przebywało ich w mieście około 140-170. Najlepiej wykształceni pracowali jako urzędnicy, inni jako robotnicy w fabrykach i rolnictwie. Część ożeniła się z Polkami, a ich potomkowie mieszkają w Piotrkowie do dziś.

Słowa kluczowe:

Ukraińcy, żołnierze, Ukraińska Republika Ludowa, Piotrków Trybunalski

Inne teksty tego samego autora

Daniel Warzocha, Obraz mniejszości żydowskiej na łamach „Gazety Piotrkowskiej” (1921-1923) , Facta Simonidis: Tom 14 Nr 1 (2021)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Warzocha, D. (2022). Ukraińcy w Piotrkowie Trybunalskim w okresie międzywojennym (1920-1939). Facta Simonidis, 15(1), 43–74. https://doi.org/10.56583/fs.1996

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Buchalska I., Gajda P., Ziemba Z., Spacerem po Piotrkowie. Przewodnik historyczny, Piotrków Trybunalski 2020.

Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989.

Flatt O., Opis Piotrkowa Trybunalskiego pod względem historycznym i statystycznym, Warszawa 1850, https://polona.pl/item/opis-piotrkowa-trybunalskiego-pod-wzgledem-historycznym-i-statystycznym,MTc3NTg0OQ/6/#info:metadata [dostęp: 10.06.2022].

Gajewski M., Zołotow Paweł, w: Słownik biograficzny miasta Lublina, red. T. Radzik, A.A. Witusik, J. Ziółek, t. 2, Lublin 1996, s. 315-317.

Gąsior M., Obalanie legend, „Spotkania z Zabytkami”, 2001, nr 9, s. 16-18.

Gąsior M., Suplement do Przewodnika po Piotrkowie Trybunalskim Michała Rawity-Witanowskiego, Piotrków Trybunalski 1999.

Głowacka M., Działalność Rosyjskiego Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego w Piotrkowie w latach 1945-1960, „Badania nad Dziejami Regionu Piotrkowskiego”, 2006, z. 5.

Gumeniuk O., Kulturalno-oświatowa działalność w obozach internowanych w Polsce w kontekście ukraińskiej studenckiej emigracji, „Historia i Polityka”, 2014, nr 11, s. 117-124. DOI: https://doi.org/10.12775/HiP.2014.010

Góral J., Ludność miasta w latach 1945-1981, w: Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 610-652.

Humeniuk O. (Гуменюк O.), Organizacje młodzieżowe w obozach dla internowanych z Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej w Polsce [Молодіжні організації в таборах інтернованої Армії Української Народної Республіки в Польщі = Youth Organizations in the interned Camps Army of Ukrainian National Republic in Poland], w: Polska i Ukraina: Problemy i perspektywy [Польща і Україна: Проблеми та перспективи = Poland and Ukraine: Problems and Prospects], red. M. Apollo, M. Krupska-Klimczak, Kraków 2019, s. 371-399.

Janczak J.K., Ludność, w: Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 239-263.

Jaroszewski J., Physical Activity of Ukrainian People Interned in Camps on the Territory of the Province of Łódź in the Years 1920-1938, „Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe”, 3 (2020), nr 3, s. 23-40. DOI: https://doi.org/10.16926/sit.2020.03.18

Kisson-Jaszczyński J., Sensacje z tej ziemi, Piotrków Trybunalski 1999.

Klimas A., Rosyjskie antroponimy mieszkańców XIX-wiecznego Piotrkowa Trybunalskiego, „Prace Językoznawcze”, 21 (2019), nr 3, s. 91-104. DOI: https://doi.org/10.31648/pj.4434

Kramar R., Folklor polityczny w czasopismach emigracji ukraińskiej wydawanych w międzywojennej Polsce, „Acta Polono-Ruthenica”, 4 (2017), nr 22, s. 47-56. DOI: https://doi.org/10.31648/apr.1237

Majewski M.Ł., Ukraińska emigracja polityczna w powiecie piotrkowskim w latach 1920-1939, „Історичний архів. Наукові студії”, 2015, nr 15, https://shron1.chtyvo.org.ua/Majewski_Marcin_Lukasz/Ukrainska_emigracja_polityczna_w_powiecie_Piotrkowskim_w_latach_1920_1939.pdf [dostęp: 23.05.2022].

Raszewska-Klimas A., Piotrowicz E., Pacan-Bonarek L., Słownik nazwisk mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego i okolic w XIX-XX wieku, t. 1-2, Łódź 2016; t. 4, Łódź 2017.

Rzepkowski A., Skład narodowościowy, wyznaniowy i językowy ludności województwa łódzkiego w II Rzeczypospolitej, „Przegląd Nauk Historycznych”, 10 (2011), nr 2, s. 133-153.

Słownik biograficzny miasta Lublina, red. T. Radzik, A.A. Witusik, J. Ziółek, t. 2, Lublin 1996.

Ukraińskie ślady na ziemi piotrkowskiej. Dokumenty z zasobu Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim. Katalog wystawy [Українські сліди на пйотрковській землі. Документи Державного архіву в Пйотркові Трибунальському], oprac. T. Matuszak, A. Piasta, M. Hubka, Piotrkow Trybunalski [2018], s. 7, https://www.piotrkow-tryb.ap.gov.pl/art,380,ukrainskie-slady-na-ziemi-piotrkowskiej-katalog-wystawy[dostęp: 26.06.2022].

Strawiński K., Piotrków Trybunalski jako ośrodek życia konspiracyjnego, w: Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 568-587.

Warchulińska A., Skrzydła nad Piotrkowem. Stulecie lotnictwa na ziemi piotrkowskiej, Łódź-Piotrków Trybunalski 2013.

Warzocha D., Chrześcijańskie mniejszości wyznaniowe w Piotrkowie Trybunalskim w dwudziestoleciu międzywojennym, „Almanach Historyczny”, 13 (2011), s. 75-95.

Warzocha D., Obraz mniejszości żydowskiej na łamach „Gazety Piotrkowskiej” (1921-1923), „Facta Simonidis”, 14 (2021), nr 1, s. 283-311. DOI: https://doi.org/10.56583/fs.26

Warzocha D., Prasa piotrkowska w latach 1915-1945, Piotrków Trybunalski 2022, https://www. academia.edu/73385919/Prasa_piotrkowska_w_latach_1915_1945.

Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920-1939, Toruń 2004.

Wiszka E., Prasa emigracji ukraińskiej w Polsce 1920-1939, Toruń 2001.

Wysocki R., Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów w Polsce w latach 1929-1939. Geneza, struktura, program, ideologia, Lublin 2003.

Yaruchyk O., Emigracja ukraińska w Rzeczypospolitej dwudziestolecia międzywojennego: w kierunku rozwoju własnej tożsamości, „Bibliotekarz Podlaski”, 51 (2021), nr 2, s. 187-205. DOI: https://doi.org/10.36770/bp.607

Eнциклопедія українознавства, ред. B. Кубійович, Paris-New York 1955-1957.

Дорошко М., Матвієнко В., Варшавська угода 1920 року України і Польщі: історія підписання й уроки для сьогодення, в: Спадщина Пілсудського та Петлюри. Минуле, сьогодення та майбутнє партнерства Польщі та України. Монографія, ред. В. Балюк, Ю. Макар, М. Дорошко, Київ-Люблін 2021, s. 43-59. DOI: https://doi.org/10.24919/2519-058X.19.233805

Животко A., Історія української преси, Київ 1999.

Павельчик-Дура К., Интернированные украинцы в Польше в 1920-х годах (по документам Государственного архива в Пётркове Трибунальском), „Історичний архів. Наукові студії”, 13 (2014), s. 148-156.

Срібняк I.B., Обеззброєна, але нескорена. Інтернована Армія УНР у таборах Польщі й Румунії (1921-1924 р.р.), Київ-Філядeльфія 1997.

Янiв С., Гумористична преса, в: Eнциклопедія українознавства, ред. B. Кубійович, Paris-New York 1955-1957.