Kardynał Štěpán Trochta SDB – więzień  dwóch systemów totalitarnych

Jarosław Wąsowicz

doi:10.56583/frp.1565

Published : 2017-12-30

No. 7 (2017)

Cardinal Štěpán Trochta SDB - prisoner of two totalitarian systems

Jarosław Wąsowicz

DOI: https://doi.org/10.56583/frp.1565

Abstract

The Catholic Church in Czechoslovakia in 20th century has become a community of martyrs. During the World War II many Catholic priests and religious were imprisoned in the concentration camps, especially in KL Dachau. Czechoslovakia was one of the communist countries with the most severe persecutions of Catholic clergymen. In Czechoslovakia an eminent figure was cardinal Stephen Trochta, a salesian who was suffering because of his faith. He is an example of these clergymen who suffered from both totalitarian systems: national socialism of the Third Reich and the communism. The first Czech clergyman among the Salesian spent in German and Czechoslovakian prisons together thirteen years. The article presents his short biography and his way of martyrdom in German and Czechoslovakian prisons.

Keywords:

Cardinal Štěpán Trochta SDB, martyrdom of the Church in 20th century, communist repression, Church in Czechoslovakia, history of the Salesians

Most read articles by the same author(s)

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf. (Język Polski)

Citation rules

Wąsowicz, J. (2017). Cardinal Štěpán Trochta SDB - prisoner of two totalitarian systems. Fides, Ratio Et Patria. Studia Toruńskie, (7), 31–45. https://doi.org/10.56583/frp.1565

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

References

Materiały archiwalne

Archivio Salesiano Centrale (Centralne Archiwum Salezjańskie w Rzymie) sygn. B741, Trochtadocumenti

Archiwum Domu Salezjańskiego w Lądzie

Kronika Domu Lądzkiego, t. 3: 1945-1980, akta bez sygn.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

Kalisz 1965-1970, sygn. 0648/14

Publikacje

Beňo J.A., Rehabilitacja, tłum. Z. Zalewski, Radom 2001.

Boryszewski P., Kościół, którego nie było. Tajna działalność religijna w Czechosłowacji w latach 1949-1989, Warszawa 2002.

Buben M.M., Encyklopedie českých a moravských sídelních biskupů, Praha 2000.

Cameroni P.L., Come stelle nel cielo. Figure di Santità in compagnia di Don Bosco, Torino 2015.

Castano L., Ksiądz Rinaldi: żywy wizerunek ks. Bosko, tłum. A. Gryczyńska, Łódź 1983.

Cuhra J., Represje wobec duchownych i wiernych na ziemiach czeskich w latach 1948-1962, w: Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześcijańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego, pod red. J. Myszora, A. Dziuroka, Katowice 2004.

Čvančara J., Akce Atentat, Praha 1991.

Cywiński B., Ogniem próbowane. Z dziejów najnowszych Kościoła katolickiego w Europie Środkowo-Wschodniej, t. 2: „…i was prześladować będą”, Lublin 1990.

Czuk A.F., Kaliskie uroczystości wyzwolenia Dachau w 25. rocznicę, „Wiadomości Diecezjalne Lubelskie” 10 (1970).

Dębiński J., Historia stosunków państwo-Kościół w Republice Czeskiej, „Ateneum Kapłańskie” 165 (2015), z. 2.

Dobosiewicz S., Mauthausen-Gusen w obronie życia i ludzkiej godności, Warszawa 2000.

Domagała J. (wł. W. Jacewicz), Ci, którzy przeszli przez Dachau, Warszawa 1957.

b.a., Dzieje Kościoła rzymsko-katolickiego [!] w Czechach i na Morawach 1948-1978, Warszawa 1984.

Fitych T., Kościół milczenia dzisiaj, Praga–Nowa Ruda 1995.

Gołdyn P., Wkład Biskupa Franciszka Korszyńskiego w organizację pierwszego spotkania byłych więźniów Dachau w kaliskim sanktuarium św. Józefa, „Kaliskie Studia Teologiczne” 3 (2004).

Grajewski A., Chronologia i historyczne uwarunkowania represji wobec duchowieństwa katolickiego w krajach Europy Środkowej, w: Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześcijańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego, pod red. J. Myszora, A. Dziuroka, Katowice 2004.

Grajewski A., Kompleks Judasza. Kościół zraniony. Chrześcijanie w Europie Środkowo-Wschodniej między oporem a kolaboracją, Poznań 1999.

Hlinka A., Siła słabych i słabość silnych. Prześladowanie Kościoła na Słowacji 1945-1989, tłum. A. Sobótka, Kraków 2013.

Hlond A., List do dra Alfreda Fuchsa, redaktora „Lidove Listy” z okazji Zjazdu Katolickiego w Pradze, Poznań, dnia 19 czerwca 1935, w: „Miesięcznik Kościelny Archidiecezyj Gnieźnieńskiej i Poznańskiej”, nr 7/8(1935).

Hlond A., Przemówienie radiowe z okazji Zjazdu Katolickiego w Pradze, 27.VI.1935, w: „Miesięcznik Kościelny Archidiecezyj Gnieźnieńskiej i Poznańskiej” nr 7/8(1935).

Iwiński J.E., Walka o życie i godność ludzką w obozie koncentracyjnym Gusen w latach 1940-1942, Warszawa 1989.

Jakubčin P., Pastieri v osídlach moci. Komunistický režim a katolíckikňazi na Slovensku v rokoch 1948–1968, Bratislava 2012.

Janoušek J., Dr. Nosek mladým, Praha 1939.

Jędraszewski M., Teczki na Baraniaka, t. 2: Kalendarium działań SB, Poznań 2009.

Jędraszewski M., Teczki na Baraniaka. t. 1: Świadek, Poznań 2009.

Kardinál Trochta – mučedník: Terezín, Mauthausen, Dachau, Nové Město nad Metují 1991.

Katuniniec M., Represje wobec duchowieństwa katolickiego na Słowacji w latach 1945-1956, w: Represje wobec duchowieństwa Kościołów w chrześcijańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego, pod red. J. Myszora, A. Dziuroka, Katowice 2004.

Kessler L. [właśc. Ch. Whiting], Heydrich – posłaniec śmierci, tłum. S. Kędzierski, Warszawa 2000.

Korec J.Ch., Po barbarzyńskiej nocy…, tłum. L. Spyrka, Kraków 1994.

Korszyński F., Jasne promienie w Dachau, Poznań 1985.

Krawiec J., Jak Dante za życia przeszedłem przez piekło. Ks. Zygmunt Kuzak SDB – Kapłan Niezłomny. Opracowanie biograficzne, Kraków 2007.

Křížková M.R., Knihavíry, naděje a lásky. 70 let působení salesiánů v Čechách a na Moravě, Praha 1996.

Kuchaŕ L., Ominąć radar. Wspomnienia o dwóch tajnych święceniach kapłańskich w Kościele zza miedzy, tłum. Z. Klimczuk, Marki‒Struga 1993.

Małysz K., Litomierzyce, w: Encyklopedia Katolicka, t. 10, pod red. E. Ziemanna, Lublin 2004.

Med O., Czeski Ksiądz Bosko. Biografia ks. Ignacego Stuchlego, tł. M. Staniek, Kraków 2007.

Novosad J., Štěpán Trochta Svědek „T”, Praha 2001.

Ocaleni z Mauthausen. Relacje polskich więźniów obozów nazistowskich systemu Mauthausen–Gusen, Warszawa 2010.

Ogólnopolskie uroczystości w Kaliszu z racji 25-lecia wyzwolenia Księży polskich z obozu zagłady w Dachau, „Pismo Okólne” [Biuro Prasowe Sekretariatu Episkopatu Polski] 1970, 4-10 maja, nr 19.

Orski M., Ostatnie dni obozu Mauthausen-Gusen, Gdańsk 2005.

Pro memoria z okazji obecności biskupów czechosłowackich na Soborze, w: Więzy jedności Jana XXIII i kardynała Stefana Wyszyńskiego, oprac.: S. Wilk SDB, A.D. Wójcik, Lublin 2016.

Przemówienie ks. bpa Szczepana Trochty, „Ateneum Kapłańskie”, 76 (1971) z. 3/4.

Ramme A., Służba Bezpieczeństwa SS, Warszawa 1975.

Rocznica wyzwolenia, „Ateneum Kapłańskie” 76 (1971) z. 3/4.

Rusinek M., 25 rocznica wyzwolenia Księży polskich z Dachau, „Słowo Powszechne” 1970, 30 kwietnia, nr 102.

Rusinek M., Świadectwo wiary i patriotyzmu, „Słowo Powszechne” 1970, 6 maja, nr 107.

Russo S., I primi venticinque Capitoli Generali 1877-2002, Catania 2007.

Salezjanin biskupem w Czechosłowacji, „Pokłosie Salezjańskie” 1 (1948).

Strażnik sumienia. Ks. Georg Wache — proboszcz parafii św. Mikołaja w Nowej Rudzie w czasie drugiej wojny światowej, oprac. ks. J. Kos, Nowa Ruda 2008.

Svoboda B., Po stronie narodu. Kardynał František Tomášek w boju z reżimem komunistycznym (1989-1965), tłum. J. Nalepa, Kraków 2013.

Szczepanowicz M., Kurierzy Słowa Bożego, Kraków 2007.

Tasiemski S., Kolaboranci w sutannach, „Więź” 2 (1997).

Vevoda R., Stosunki państwo–Kościół w Czechosłowacji (1945-1990), w: Między integracją a komunizmem. Społeczeństwa i Kościoły Europy Środkowej. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej Szczecin 8-9 czerwca 2001 r., pod red. K. Kowalczyka, A. Kubaja, R. Wróblewskiego, Tuchów 2001.

Wąsowicz J., Akt oddania się w opiekę św. Józefowi kaliskiemu kapłanów więźniów KZ Dachau, „Kaliskie Studia Teologiczne” 4 (2005).

Wąsowicz J., Kardynał Trochta skazany jako szpieg Watykanu, „Don Bosco” nr 4 (2014).

Wąsowicz J., Relacja ks. Szczepana Trochty SDB o salezjanach w KL Dachau przesłana po wyzwoleniu obozu do ks. Piotra Ricardone SDB Przełożonego Generalnego Towarzystwa Salezjańskiego, „Seminare” 38 (2017) nr 1. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2017.1.13

Wąsowicz J., Salezjanie w Dachau, w: Da Mihi Animas Caetera Tolle. Księga Pamiątkowa dedykowana Ks. Profesorowi Stanisławowi Wilkowi SDB w 70. rocznicę urodzin, pod red. J. Pietrzykowskiego, J. Wąsowicza, Piła 2014.

Wąsowicz J., Troska salezjanów o bpa Antoniego Baraniaka SDB w okresie jego internowania w Marszałkach (29 grudnia 1955 r.–1 kwietnia 1956 r.), „Seminare” 35 (2014) nr 1. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2014.1.12

Wąsowicz J., Udział kardynała Szczepana Trochty SDB w uroczystościach dziękczynnych za 25. rocznicę wyzwolenia KL Dachau w sanktuarium św. Józefa w Kaliszu, „Polonia Maior Orientalis. Studia z dziejów Wielkopolski Wschodniej” 2 (2015). DOI: https://doi.org/10.4467/27204006PMO.15.010.16917

Wąsowicz J., Wspomnienia ks. Stefana Pawlaczyka SDB z niemieckiego obozu koncentracyjnego w Gusen [w druku].

Weigel G., Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II, tłum. D. Chylińska i in., Warszawa 2001.

Wilczyński L., Pielgrzymki księży byłych więźniów obozu koncentracyjnego w Dachau do sanktuarium świętego Józefa w Kaliszu (2005-1945), „Kaliskie Studia Teologiczne” 5 (2006).

Internet

(KAI/RV)/br, Karol Wojtyła: dzieciństwo – młodość – kapłaństwo – biskupstwo, w: eKAI, 19.04.2014, https://ekai.pl/karol-wojtyla-dziecinstwo-mlodosc-kaplanstwo-biskupstwo/.

Roszewski M., Obecność Kościoła katolickiego w Czeskiej Republice. Zarys problemu, w: Opoka.org.pl, https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TA/TAP/mr_200811_czechy.html#sdfootnote53sym.

Szmidt S., Nieugięty do końca, http://adonai.pl/swiadectwa/?id=90.

www.skaut.cz.

Relacje

Relacja ks. Augustyna Dziędziela SDB, Moskwa, grudzień 2016 (zbiory ks. J. Wąsowicza).

Relacja ks. Władysława Grochala SDB, Ląd 2001 (zbiory ks. J. Wąsowicza).