Uprzedzenia i stereotypy, jako narzędzia manipulacji w europejskich mediach

Robert Grochowski

doi:10.56583/frp.2694

Published : 2024-06-30

№ 20 (2024)

Uprzedzenia i stereotypy, jako narzędzia manipulacji w europejskich mediach

Robert Grochowski

DOI: https://doi.org/10.56583/frp.2694

Аннотация

Słowo stereotyp pochodzi z języka greckiego. Tłumaczą go dwa wyrazy: στερεός – twardy, stały, sztywny, przestrzenny i τυπος – wzór, odcisk1. Na podłożu psycholo- gicznym termin ten po raz pierwszy zdefiniowany został przez W. Lippmana w 1922 r.2 i oznaczał obraz umysłowy pomagający człowiekowi w zrozumieniu złożoności otaczającego go otoczenia, poprzez uproszczenie środowiska, w którym żyją ludzie. Stereotyp to generalizacja występująca w grupach społecznych lub do nich się odno- sząca, a polegająca na przypisaniu członkom grupy identycznej charakterystyki, nie zależnie od dzielących ich różnic. Przyjąć obecnie można, że stereotypy upraszczają i ułatwiają nam życie, co z jednej strony zmniejsza poznawczy wysiłek umysłowy, ale z drugiej prowadzić może do fałszowania rzeczywistości i uprzedzeń.
Artykuł ma na celu przeanalizowanie mechanizmów i narzędzi, które składają się na powstawanie stereotypów i uprzedzeń. Jego wymiar ma być ściśle edukacyjny, a nie przykładowy. W tym celu posłużono się metodą analizy treści oraz korzystano z metod wnioskowań indukcyjnych i dedukcyjnych. Po części wykorzystana również została metoda komparatystyczna i jej odmiana funkcjonalna, która pozwoliła na ocenę wpływu mediów na tworzenie uprzedzeń i stereotypów. Narzędziem badawczym stał się w tym przypadku schemat, który pozwolił pogrupować analizowane zjawiska w stosunku do potrzeb badawczych. Schemat ten w przypadku metod analitycznych nazwać należy kluczem kategoryzacyjnym3, który również wykorzystany został w artykule.

Наиболее читаемые статьи этого автора (авторов)

Подробности

Библиографические ссылки

##plugins.themes.libcom.statistics##

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Grochowski, R. (2024). Uprzedzenia i stereotypy, jako narzędzia manipulacji w europejskich mediach. Fides, Ratio Et Patria. Studia Toruńskie, (20), 62–74. https://doi.org/10.56583/frp.2694

Altmetric indicators

##plugins.themes.libcom.share##

Licence

Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial-ShareAlike» («Атрибуция — Некоммерческое использование — На тех же условиях») 4.0 Всемирная.

Библиографические ссылки

Allport G.W., The Nature of Prejudice, New York 1958.

Archer D., Iritani B., Kimes D. D., Barrios M., Face-ism: Five studies of sex difference in facial prom- inence, „Journal of Personality and Social Psychology” 1983, vol. 45.

Bäcker R. i in. red., Metodologia badań politologicznych, Warszawa 2016.

Bojarska K., Psychologiczne i społeczne uwarunkowania stereotypów, uprzedzeń i dyskryminacji, http://www.odwazciesiemowic.pl/warto-wiedziec/o-stereotypach-i-uprzedzeniach/, [dostęp: 30.12.2019].

Boski P., Miluska J., Męskość – Kobiecość w perspektywie indywidualnej i kulturowej, Warszawa 1999. Colman A.M., Słownik psychologii, Warszawa 2009.

Jarymowicz M., W poszukiwaniu przesłanek sztywności stereotypów, w: Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe, red. M. Kofta, A. Jasińska-Kania, Warszawa 2001.

Kleg M., Hate Prejudice and Racism, New York 1993.

Kleinman S., Why Sexist Language Matters, „Qualitative Sociology” 2002, vol. 25, nr 2. Kohlberg L., Stages in the Development of Moral Thought and Action, New York 1969.

KAI, Kościół. Stereotypy, uprzedzenia, manipulacje, https://deon.pl/kosciol/kosciol-stereotypy-

-uprzedzenia-manipulacje,194655, [dostęp: 06.10.2020].

Kurcz I., Zmiana stereotypów: jej mechanizmy i granice w: Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe, red. M. Kofta, A. Jasińska-Kania, Warszawa 2001.

Lewicka M., Czy jesteśmy racjonalni, w: Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice z psychologii społecznej, red. M. Kofta, T. Szustrowa, Warszawa 2001.

Lewiński P.H., Retoryka reklamy, Wrocław 1999. Lippman W., Public Opinion, New York 1922.

Łotocki Ł., Demistyfikacja rzeczywistości dyskursywnej czyli o pozytywnych stronach statusu migranta w Polsce, w: Migracje międzynarodowe a modernizacja systemu politycznego i społecznego, red.

G. Firlit-Fesnak, Warszawa 2008.

Macrae C.N., Stangor C., Hewstone M., Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, Gdańsk 2000. Napióra M., Stereotypy i uprzedzenia, http://www.archiwum.dziennikarstwo.pl/?q=node/3933,

[dostęp: 30.12.2019].

Nelson T.D., Psychologia uprzedzeń, Gdańsk 2003. Nęcka E., Inteligencja i procesy poznawcze, Kraków 1994.

Pocałunek gejów wycięty. To akt skrajnej homofobii, http://www.tvn24.pl/pocalunek-gejow-wyciety- to-akt-skrajnej-homofobii,283203,s.html, [dostęp: 02.01.2020].

Popławski M., Polskie stereotypy i uprzedzenia, Stereotypy i postawy wobec siebie i sąsiednich nacji, Wrocław 2002.

Rezolucja w sprawie nasilenia przemocy powodowanej rasizmem i homofobią w Europie przyjęta 15 czerwca 2006 roku przez Parlament Europejski, P6_TA(2006)0273.

Richmond J.P., McKenna H., Homophobia: an Evolutionary Analysis as Applied to Nursing, „Journal of Advanced Nursing” 1998, vol. 28, nr 2.

Tabisz J., Czy ateiści rzeczywiście w nic nie wierzą?, http://racjonalista.tv/czy-ateisci-rzeczywiscie-

-w-nic-nie-wierza/, [dostęp: 06.10.2020].

Weigl B., Stereotypy i uprzedzenia, w: Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, red. J. Strelau, Gdańsk 2007.

Wiśniakowska L., Słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 2007.

Wojciszke B., Korzystanie z danych i pseudodanych przy poznawaniu ludzi, w: Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice z psychologii społecznej, red. M. Kofta, T. Szustrowa, Warszawa 2001.