Oddziaływanie kolei na strukturę przestrzenną i sferę społeczną Zamościa w okresie dwudziestolecia międzywojennego 1918-1939

Jakub Żygawski

doi:10.56583/fs.2613

Data publikacji : 2024-06-30

Tom 17 Nr 1 (2024)

Oddziaływanie kolei na strukturę przestrzenną i sferę społeczną Zamościa w okresie dwudziestolecia międzywojennego 1918-1939

dr Jakub Żygawski

https://orcid.org/0000-0003-2098-5305

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2613

Abstrakt

Doprowadzenie przez Austriaków w okresie wielkiej wojny linii kolejowej do Zamościa, a następnie jej przedłużenie przez Werbkowice i Hrubieszów do Włodziemierza Wołyńskiego otworzyło nowy rozdział w historii miasta. Dzięki obecności kolei Zamość mógł w dwudziestoleciu międzywojennym rozwijać się gospodarczo i niwelować trwające niemal wiek zapóźnienie w przemyśle i produkcji. Z obecnością kolei wiązano duże nadzieje. W strukturze społecznej Zamościa pojawiła się nowa grupa – kolejarze, dla których początkowo brakowało służbowych mieszkań. Budowa stacji pociągnęła za sobą kolejne inwestycje – organizację punktów ładunkowych oraz rejonu manewrowego, obejmującego kilka bocznic prowadzących do terenów składowych oraz zakładów przemysłowych, m.in. elektrowni. Lokalizacja geograficzna Zamościa predysponowała go do pełnienia funkcji punktu węzłowego na skrzyżowaniu planowanych magistral północ – południe i wschód – zachód. Planów nie udało się wcielić w życie przed wybuchem II wojny światowej. Natomiast w sferze społecznej kolej stała się oknem na świat. Mieszkańcy Zamościa mogli wreszcie podróżować w komfortowych warunkach m.in. do Warszawy, Lublina i Lwowa.

Słowa kluczowe:

Zamość, turystyka kolejowa, kolej, infrastruktura kolejowa, stacja Zamość, ładownia Nowa Osada, dostępność komunikacyjna, sieciowy rozkład jazdy PKP, I wojna światowa, dwudziestolecie międzywojenne (1919-1939)

Inne teksty tego samego autora

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Żygawski, J. (2024). Oddziaływanie kolei na strukturę przestrzenną i sferę społeczną Zamościa w okresie dwudziestolecia międzywojennego 1918-1939. Facta Simonidis, 17(1), 253–290. https://doi.org/10.56583/fs.2613

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Atlas linii kolejowych Polski 2011, red. R. Stankiewicz, M. Stiasny, Rybnik 2011.

Bebenow F., Turystyka kolejowa w Polsce, Poznań 2015.

Becker C., Pochadt H., Wojskowa kolej polowa Bełżec – Trawniki, „Świat Kolei”, 2002, nr 11, s. 32-37.

Chwedyk H., Koleje wąskotorowe Ordynacji Zamojskiej, Zamość 2006.

Chwedyk H., Zapomniana historia Kolei Tomaszowskiej, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, 2010, nr 1 (102), s. 41-42.

Chwedyk H., Stacja Zamość kolei wąskotorowej Bełżec – Trawniki, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, 2015, nr 1 (122), s. 37-38.

Chwedyk H., Pokropiński B., Hrubieszowskie koleje wąskotorowe, Zamość 2008.

Ciemnoczułowski T., Szerokim torem LHS, Łódź 2009.

Czubara K., Kolei żelaznej nieznana historia, w: tegoż, Dawniej w Zamościu. O skarbach, duchach i czartach, sławnych generałach, poetach, wizytach dostojnych gości, wielkich balach, pojedynkach i kurtyzanach, Zamość 1998, s. 159-170.

Czubara K., Kozacy pod Zamościem, w: tegoż, Dawniej w Zamościu. O skarbach, duchach i czartach, sławnych generałach, poetach, wizytach dostojnych gości, wielkich balach, pojedynkach i kurtyzanach, wyd. 2 uzup. i poszerz., Zamość 2005, s. 65-67.

Czubara K. Marszałek wysłuchał mszy, w: tegoż, Dawniej w Zamościu. O skarbach, duchach i czartach, sławnych generałach, poetach, wizytach dostojnych gości, wielkich balach, pojedynkach i kurtyzanach, wyd. 2 uzup. i poszerz., Zamość 2005, s. 60-65.

Drexler I., Zamość jako ośrodek komunikacji, „Teka Zamojska”, 1921, nr 1-2, s. 29-32.

Dylewski A., Historia polskich kolei, Warszawa 2021.

„Gazeta Warszawska”, 1858, nr 141.

Hawlena J., Turystyka kolejowa – pociągi luksusowe, cz. 1: Początki elitarnej turystyki kolejowej na poszczególnych kontynentach świata, „Technika Transportu Szynowego”, 20 (2013), nr 12, s. 32-38.

Herbst S., Zachwatowicz J., Twierdza Zamość, Warszawa 1936 (Architectura Militaris, t. 1).

Huss R., Garnizon zamojski wczoraj i dziś (1618-1998), Zamość 2003.

Kawalla-Lulewicz I., „Pociągi popularne” jako forma turystyki kolejowej w dwudziestoleciu międzywojennym, „Zeszyty Naukowo-Techniczne SITK RP. Oddział w Krakowie”, 2017, nr 3 (114), s. 45-59.

Kawałko D., Kolej na Zamojszczyźnie, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, 2004, nr 3-4 (81-82), s. 63-70.

Kędziora A., Encyklopedia miasta Zamościa, Chełm 2000.

Kędziora A., Encyklopedia miasta Zamościa, wyd. 2, Zamość 2012.

Kędziora A., Żygawski J., Leksykon ulic i placów Zamościa, Zamość 2015.

Kozaczka M., Poczet ordynatów Zamoyskich, Lublin 2009.

Kurek S., Rozwój turystyki kolejowej w województwie małopolskim, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracovensis”, seria „Studia Geographica”, 15 (2020), s. 180-200. DOI: https://doi.org/10.24917/20845456.15.12

Kurowska-Ciechańska J., Ciechański A., Koleje, Warszawa 2008.

Maleszyk R., Austriackie inwestycje kolejowe na Zamojszczyźnie w latach 1915-1918, „Archiwariusz Zamojski”, 14 (2015), s. 65-72. DOI: https://doi.org/10.56583/az.1177

Maleszyk R., Organizacja austriackich władz wojskowych na Zamojszczyźnie w latach 1915-1918, „Archiwariusz Zamojski”, 13 (2014), s. 41-54. DOI: https://doi.org/10.56583/az.1188

Maszek J., Moje wspomnienie jako byłego naczelnika oddziału drogowego z okresu lat od 21 VII 1944 do 30 IX 1957 związane ze zniszczeniem i odbudową obiektów kolejowych w obrębie Oddziału Drogowego w Zamościu DOKP Lublin, b.d., mps.

Nowak B., Żygawski J., Zamość. Ulice i place, Zamość 2021.

Otta D., Turystyka kolejowa w województwie pomorskim, „Warsztaty z Geografii Turyzmu”,

(2021), s. 79-92.

Panasiewicz J., Okoliczności funkcjonowania Przedsiębiorstwa Państwowego „Polskie Koleje Państwowe” na Zamojszczyźnie, „Archiwariusz Zamojski”, 15 (2016/2017), s. 127-140. DOI: https://doi.org/10.56583/az.1024

Pawłowski A., Powstanie i rozwój kolejnictwa w Anglii, „Inżynier Kolejowy”, 3 (1926), nr 8-9, s. 202-210.

Przegon W., Żygawski J., Kartograficzne zamostiana, Kraków-Zamość 2018.

Różycki P., Geneza i teoria turystyki, Warszawa 2022. DOI: https://doi.org/10.53271/2022.082

Targońska E., Mała Padwa Północy, „Archiwariusz Zamojski”, 4 (2005), s. 139-144. DOI: https://doi.org/10.56583/az.1395

Tajchert A., Koleje wąskotorowe Zwierzyniec – Biłgoraj, Zamość 2008.

Taylor Z., Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce, Warszawa 2007 (Monografie Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 7).

Turystyka, red. W. Kurek, Warszawa 2012.

Wład P., Wiśniewski M., Roztocze Wschodnie. Przewodnik nie tylko dla turystów, Lubaczów 1999.

Zachwatowicz J., O projekcie planu zagospodarowania przestrzennego Zamościa z 1939 r. (wspomnienie), w: Zamość miasto idealne, red. J. Kowalczyk, Lublin 1980, s. 169-177.

Żygawski J., Niezrealizowane projekty śródmieścia Zamościa w XIX i XX wieku na podstawie archiwalnych opracowań kartograficznych i planistycznych, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury PAN Oddział w Krakowie”, 18 (2015), s. 135-155.

Żygawski J., Struktura przestrzenna Zamościa na podstawie planów miasta z XIX i XX wieku, „Archiwariusz Zamojski”, 9 (2010), s. 15-36. DOI: https://doi.org/10.56583/az.1536