Początki osadnictwa polskiego w Teksasie w drugiej połowie XIX wieku

Bogdan Giemza

doi:10.56583/fs.2316

Data publikacji : 2023-12-31

Tom 16 Nr 2 (2023)

Początki osadnictwa polskiego w Teksasie w drugiej połowie XIX wieku

ks. dr hab. prof. Bogdan Giemza SDS

https://orcid.org/0000-0003-0744-546X

DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2316

Abstrakt

W artykule podjęto próbę syntetycznego ukazania historii powstania pierwszych polskich osad w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Związane to było z emigracją zarobkową z terenów Górnego Śląska i Śląska Opolskiego, począwszy od 1854 roku. Przyczynami szukania lepszych warunków życia poza rodzinnym krajem były bieda i obietnice polepszenia bytu, które docierały z USA. Głównym inicjatorem migracji był ks. Leopold Moczygemba, franciszkanin konwentualny, który od 1852 roku pracował w Teksasie. Pierwszą polską osadą w Teksasie była miejscowość Panna Maria, założona w 1854 roku. Także w innych miejscowościach obecność Polaków była znaczna. Całość rozważań zamknięto zwróceniem uwagi na duże znaczenie Kościoła katolickiego i duchowieństwa w procesie migracji Polaków i aklimatyzacji za oceanem.

Słowa kluczowe:

migracja, przyczyny migracji masowej, ks. Leopold Moczygemba, Panna Maria, znaczenie Kościoła katolickiego

Inne teksty tego samego autora

ks. dr hab. prof. Bogdan Giemza SDS, Homo viator. Człowiek – duszpasterstwo – Kościół. Od pielgrzymki do ekologii, red. Jerzy Brusiło, Wydawca: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Kraków 2022, ISBN 978-83-63241-40-7 (wersja drukowana), ISBN 978-83-63241-41-4 (wersja online), ss. 600, https://doi.org/10.15633/9788363241414 , Facta Simonidis: Tom 16 Nr 2 (2023)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Giemza, B. (2023). Początki osadnictwa polskiego w Teksasie w drugiej połowie XIX wieku. Facta Simonidis, 16(2), 41–54. https://doi.org/10.56583/fs.2316

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baker Lindsay T., Historia najstarszych polskich osad w Ameryce, Warszawa 1981.

Baker Lindsay T., The Polish Texans, San Antonio 1982.

Brożek A., Nowe publikacje zagraniczne o początkach osadnictwa polskiego w Ameryce, „Przegląd Historyczny”, 63 (1972), nr 2, s. 306-314.

Brożek A., Polonia amerykańska 1854-1939, Warszawa 1977.

Brożek A., Problemy badawcze Polonii północnoamerykańskiej w drugiej połowie XIX wieku (do 1914 roku), w: Problemy dziejów Polonii, red. M.M. Drozdowski, Warszawa 1979, s. 55-67.

Brożek A., Ruchy migracyjne z ziem polskich pod panowaniem pruskim w latach 1850-1918,

w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII-XX w.), red. A. Pilch, Warszawa 1984, s. 141-195.

Dworaczyk E.J., The First Polish Colonies of America in Texas. Containing also the General History of the Polish People in Texas, [b.m.] 1979.

Fijałkowski W., Polacy i ich potomkowie w historii Stanow Zjednoczonych Ameryki, Warszawa 1978.

Giemza B., Głowne myśli orędzi papieskich na światowy dzień migranta i uchodźcy w latach 2005-2009, „Collectanea Theologica”, 79 (2009), nr 3, s. 187-198.

Giemza B., Migracja jako znak czasow i wyzwanie dla duszpasterstwa Kościoła, „Studia Salvatoriana Polonica”, 2 (2008), s. 71-85.

Gołębiowski J., Szkolnictwo polskie w Stanach Zjednoczonych, „Studia Polonijne”, 42 (2021), s. 439-458. DOI: https://doi.org/10.18290/sp2142.20

Groniewski A., Emigracja z ziem zaboru rosyjskiego (1864-1918), w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII-XX w.), red. A. Pilch, Warszawa 1984, s. 196-251.

Historia Polska w Ameryce. Od czasów najdawniejszych aż do najnowszych, oprac. W. Kruszka, t. 1, wyd. nowe uzup., Milwaukee 1937.

Jońca K., Emigracja ze Śląska Opolskiego do Teksasu (1853-1857), „Studia Śląskie”, 57 (1998), s. 43-88.

Kozłowski J., Emigracja okresu schyłkowego Rzeczypospolitej szlacheckiej i porozbiorowa (do 1864 r.), w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII-XX w.), red. A. Pilch, Warszawa 1984, s. 23-119.

Micewski B., Polonijna działalność zmartwychwstańcow, w: Działalność męskich zgromadzeń zakonnych wśrod Polonii, red. J. Bakalarz i in., Lublin 1982, s. 403-452.

Murawska K., Tworcy Kuryera Polskiego w Milwaukee, cz. 2: Wacław Kruszka, https://kuryerpolski.us/pl/Page/View/waclaw-kruszka [dostęp: 24.10.2023].

Myszczyszyn J., Społeczne i gospodarcze konsekwencje zarazy ziemniaczanej w latach czterdziestych XIX w., „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej”, 13(2014), s. 29-45. DOI: https://doi.org/10.18778/2080-8313.13.02

Niklewicz F., Historia pierwszej polskiej parafji w Ameryce, Green Bay 1938.

Nir R., Polskie zbiory archiwalne w Stanach Zjednoczonych. Referat wygłoszony na XX sesji Stałej Konferencji MABPZ – Rapperswil 1998 r., https://mabpz.org/publikacje-b/polskie-zbiory-archiwalne-w-stanach-zjednoczonych [dostęp: 24.10.2023].

Nir R., Źródła do historii Polonii, Orchard Lake 1982.

Nir R., Źródła w archiwum w Orchard Lake do historii polskich parafii w USA, „Collectanea Theologica”, 51 (1981), nr 4, s. 181-198.

Nosiadek P., Archiwum wiary, wspomnień, dumy i aspiracji. Materiały źrodłowe do dziejów parafii Górnoślązakow w Teksasie, Opole 2019.

Pilch A., Emigracja z ziem zaboru austriackiego (od połowy XIX w. do 1918 r.), w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII-XX w.), red. A. Pilch, Warszawa 1984, s. 252-325.

Rosowski W., Moczygemba (Moczygęba) Leopold, w: Encyklopedia katolicka, t. 12, red. E. Ziemann, Lublin 2008, k. 1274-1275.

Sienkiewicz H., Listy z podróży do Ameryki, t. 2, Warszawa 1950 (Dzieła, t. 42).

Stasik F., Polska emigracja zarobkowa w Stanach Zjednoczonych Ameryki 1865-1914, Warszawa 1985.

Swastek J., Priest and Pioneer. Rev. Leopold Moczygemba, in: Memorial Homecoming Father Leopold Moczygemba. Liturgical Reinterment October 13, 1974 Panna Maria, Texas, [b.m.] 1974, s. 41-69.

Wachtl K., Polonia w Ameryce. Dzieje i dorobek, Filadelfia 1944.

Włoszczewski S., Polonia amerykańska. Szkice historyczne i socjologiczne, Warszawa 1971.

Zwiercan A., Działalność franciszkanów wśród Polonii 1772-1976, „Studia Polonijne”, 3 (1979), s. 87-201.