Struktury organizacyjne Polskiego Państwa Podziemnego w Generalnym Gubernatorstwie

Ewelina Nawrocka

doi:10.56583/az.840

Data publikacji : 2019-12-31

Tom 17 (2019)

Struktury organizacyjne Polskiego Państwa Podziemnego w Generalnym Gubernatorstwie

Ewelina Nawrocka

https://orcid.org/0000-0003-4575-1484

DOI: https://doi.org/10.56583/az.840

Abstrakt

Polskie Państwo Podziemne działające w latach 1939–1945 było niespotykanym zjawiskiem w dziejach Polski oraz fenomenem antyhitlerowskiego ruchu oporu w Europie – przypomina autorka w 80. rocznicę jego powstania (2019). Tekst przedstawia ogólnokrajowe struktury PPP, a także te działające w Zamościu i na Zamojszczyźnie, w czasie wojny w granicach Generalnego Gubernatorstwa. Tworzenie konspiracyjnych struktur państwa rozpoczęło się jeszcze podczas kampanii wrześniowej, co zostało szczegółowo omówione, podobnie jak działalność polskiego rządu na emigracji (podano wszystkie jego kolejne składy działające w Paryżu i Londynie), Delegatury Rządu na Kraj, utworzenie, zadania i struktury Armii Krajowej, tajne nauczanie w kraju, opór ekonomiczny ludności, działanie organizacji charytatywnych z Radą Główną Opiekuńczą na czele. W artykule powraca wątek próby przejęcia władzy przez PPP w 1944 r. oraz ingerencji Związku Radzieckiego, która doprowadziła do utworzenia Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i Krajowej Rady Narodowej. Odnośnie Zamojszczyzny omówiono: struktury cywilne Delegatury Rządu na Kraj (nazwiska członków piątek i trójek politycznych i in.), działalność Inspektoratu Zamość Armii Krajowej (pełne składy osobowe Inspektoratu Zamość AK w okresie 1941–1944 r. oraz wszystkie kolejne składy Obwodów AK Zamość, Biłgoraj, Hrubieszów, Tomaszów Lubelski), powołanie i działalność Batalionów Chłopskich (tekst przysięgi), tajne szkolnictwo.

Słowa kluczowe:

Polskie Państwo Podziemne, Delegatura Rządu na Kraj, Armia Krajowa, tajne nauczanie, Inspektorat Zamość Armii Krajowej

Inne teksty tego samego autora

Ewelina Nawrocka, Lotniska Luftwaffe na Zamojszczyźnie , Archiwariusz Zamojski: Tom 15 (2017)
Ewelina Nawrocka, Droga Zamościa na listę UNESCO w świetle materiałów z epoki , Archiwariusz Zamojski: Tom 19 (2021)
Ewelina Nawrocka, Dzieje Szczebrzeszyna na podstawie anonimowego maszynopisu z zasobu Archiwum Państwowego w Zamościu , Archiwariusz Zamojski: Tom 20 (2022)
Ewelina Nawrocka, Prymas Polski Stefan Wyszyński (1901–1981) , Archiwariusz Zamojski: Tom 19 (2021)
Ewelina Nawrocka, Przyczynek do powstania biblioteki w Zamościu , Archiwariusz Zamojski: Tom 19 (2021)
Ewelina Nawrocka, Walerian Łukasiński w zamojskiej twierdzy , Archiwariusz Zamojski: Tom 16 (2018)
Ewelina Nawrocka, Karol Namysłowski i jego działalność , Archiwariusz Zamojski: Tom 19 (2021)
Ewelina Nawrocka, Michał Mazurkiewicz – niespełnione nadzieje , Archiwariusz Zamojski: Tom 18 (2020)
Ewelina Nawrocka, Zarząd Regionu Środkowo-Wschodniego NSZZ „Solidarność” w Biłgoraju w 1981 r. w świetle akt przechowywanych w Archiwum Państwowym w Zamościu , Archiwariusz Zamojski: Tom 18 (2020)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Nawrocka, E. (2019). Struktury organizacyjne Polskiego Państwa Podziemnego w Generalnym Gubernatorstwie. Archiwariusz Zamojski, 17, 53–138. https://doi.org/10.56583/az.840

Bibliografia

Archiwum Państwowe w Zamościu (dalej: APZ), Spuścizna dr Krzysztofa Czubary, historyka, regionalisty i dziennikarza 1692-2007, sygn. 1: Antoni Wiącek, Konspiracja Zamojska 1942-1944, s. 26, mps.

APZ, Zbiór akt dra Janusza Petera 1891-1963 lekarza i regionalisty, Materiały dotyczące okupacji, odpisy meldunków i raportów AK, stan personalny i uzbrojenie II, III, V, VII baonu, s. 13.

APZ, Zbiór akt Hipolita Kozioła 1907-1987, nauczyciela, archiwisty i regionalisty, sygn. 6: Formowanie się władz powiatowych w Zamościu w pierwszych dniach niepodległości.

Armia Krajowa w dokumentach, [w:] Studium Polski Podziemnej, t. 1, Londyn 1970, s. 220-229.

Armia krajowa w dokumentach 1939–1945, t. I, Londyn 1970-1981, s. 32-33.

Bataliony Chłopskie w obronie Zamojszczyzny: Bitwy pod Wojdą, Zaborecznem i Różą 30.XII.1942 – 1-2.II.1943, red. J. Markiewicz, Warszawa 1957.

Będkowska H., Tajne nauczanie w powiecie łukowskim w czasie okupacji hitlerowskiej (1939-1944), „Radzyński Rocznik Humanistyczny", t. 7: 2009, s. 138.

Caban I., Na dwa fronty. Obwód AK Tomaszów Lubelski w walce z Niemcami i ukraińskimi nacjonalistami, Lublin, 1999.

Caban Z., Mańkowski, Struktura terytorialna, organizacyjna, obsada personalna oraz kryptonimy lubelskiego okręgu Armii Krajowej, „Rocznik Lubelski” t. 8, s. 252.

Celne ciosy kredą, [w:] II wojna światowa, t. 8: Ruch oporu, red. J. Pałka, Warszawa 2009, s. 94.

Chleba naszego powszechnego, [w:] II wojna światowa, t. 18: Okupacyjna Codzienność, red. M. Turowska-Rawicz, Warszawa 2009, s. 48.

Chwilowa odwilż, [w:] II wojna światowa Rząd Emigracyjny, t. 9, red. K. Kunicki, Warszawa 2009, s. 92-93.

Czarny rynek - samoobrona gospodarcza, [w:] II wojna światowa, t. 18: Okupacyjna Codzienność, red. R. Gucman, K. Kurek, Warszawa 2009, s. 45.

Czubara K., Ze spuścizny Hipolita Kozioła. Nieznane źródło do dziejów historii najnowszej Zamościa, „Archiwariusz Zamojski”, t. I: 2002, s. 15-24.

Dz. U. z 17 VII 1944 r., nr 1, poz. 1.

Gałan A., Akcja AB na Lubelszczyźnie, [w:] „Biuletyn IPN" 12-1, s. 35.

Głębocki W., Mórawski K., Kultura walcząca 1939-1945. Z dziejów kultury polskiej w okresie wojny i okupacji, Warszawa 1979.

Gmitruk J., Matusak, P., Nowak, J., Kalendarium działalności bojowej Batalionów Chłopskich 1940-1945, Warszawa 1983.

Grabowski W., Departament Oświaty i Kultury Delegatury Rządu na Kraj, „Niepodległość i Pamięć”, nr 17/1 (31), s. 147-159.

Gondek L., Polska karząca 1939-1945. Polski podziemny wymiar sprawiedliwości w okresie okupacji niemieckiej, Warszawa 1988, s. 11.

Grabowski W., Delegatura Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na kraj 1940-1945, Warszawa 1995, s. 39.

Kamiński A., Mały sabotaż, [w:] „Biuletyn Informacyjny”, 1.11.1940.

Kaznowski K., Martyrologia nauczycielstwa w Lubelskiem w latach II wojny światowej, Lublin 1995, s. 49.

Kedyw okręgu warszawskiego Armii krajowej w latach 1943-1944, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1984, s. 33.

Korboński S. Polskie Państwo Podziemne. Przewodnik po podziemiu z lat 1939-1945, Warszawa 2008, s. 27, 39.

Kościół Katolicki wobec okupacji, ser. „Historia II wojny światowej”, s. 28, 200.

Krasuski J., Tajne szkolnictwo polskie w okresie okupacji hitlerowskiej, 1939-1945, Warszawa 1971, s. 6.

Lisiewicz P. M., Bezimienni. Z dziejów wywiadu Armii Krajowej, Warszawa 1987, s. 5.

Lisiewcz P. M., W imieniu Polski podziemnej, IWZZ Uniwersytet Michigan 1988, s. 5.

Matusiak P., Edukacja i kultura Polski Podziemnej 1939-1945, Siedlce 1997, s. 46-67.

Mazur P., Szkolnictwo na Lubelszczyźnie w świetle prasy lokalnej, Lublin 2004, s. 59-80,163.

McGilvray E., Polski rząd na uchodźstwie, Warszawa 2011, s. 84, 175.

Mikitiuk R., Zakres i organizacja tajnego nauczania na Lubelszczyźnie podczas II wojny światowej, „Krakowskie Studia Małopolskie" nr 11/2007, s. 230.

Ney-Krwawicz M., Armia krajowa. Siły Zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego, Warszawa 2009, s. 74.

Ney-Krwawicz M., Komenda Główna Armii Krajowej 1939-1945, Warszawa 1990, s. 23-24.

Ney-Krwawicz M., Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, „Mówią Wieki” nr 9/1986.

Olszewski E., Szkolnictwo polskie na Lubelszczyźnie w świetle sprawozdań Departamentu Oświaty i Kultury Delegatury Rządu RP na Kraj, [w:] Rocznik Ogniska Nauczycielskiego w Lu blinie, t. II, Lublin 1969, s. 95.

Ostatni miesiąc ostatniego Rządu II RP, [w:] II wojna światowa Rząd Emigracyjny, t. 9, red. K. Kunicki, Warszawa 2009, s. 12.

Państwo niezwyciężone, [w:] II wojna światowa Ruch oporu, t. 8, s. 32, 35.

Pruss P., Aby ocalić od zapomnienia, [w:] Z działalności nauczycieli tajnego nauczania na Lubelszczyźnie, Warszawa 1989, s. 6.

Rząd nadziei narodowych, [w:] II wojna światowa Rząd Emigracyjny, t. 9, red. K. Kunicki, Warszawa 2009, s. 26.

Salmonowicz S., Polskie państwo podziemne, Warszawa 1994, s. 29-30, 33.

Spick M., Asy lotnictwa bombowego Luftwaffe, Bellona, Warszawa, 2001.

Strzębosz T., Oddziały szturmowe konspiracyjne Warszawy 1939-1944, Warszawa 1983, s. 57.

Szewalski R., Politechnika Lwowska w latach wojny i okupacji (1939-1945), [w:] Lwowskie środowisko naukowe w latach 1939-1945, Warszawa 1991, s. 7-27.

Waluda B., Samoobrona Zamojszczyzny przed eskalacją 1939-1944, Warszawa 2010, s. 174-175, 201-202.

Wiącek A., 10 dni, które nie wstrząsnęły światem, Warszawa 1977, mps. 113 APZ, ZaHK, sygn. 6, s. 15.

Wielka Encyklopedia Świata, t. 3, Educational Oxford, United Kingdom 2003, s. 119.

Wnuk R., (red.), Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956, Warszawa – Lublin, 2007, s. 114.

Wojtas M., Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich: IV Okręg Lublin, Lublin 1998, s. 381-382.

Wojtas M., Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich: IV Okręg Lublin, t. II, Lublin 2001, s. 826-827.

Wojtas M., Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich, t. V, Lublin 2009, s. 348, 727-729.

Zdradzony przez aliantów, [w:] II wojna światowa Rząd emigracyjny, t. 9, red. K. Kunicki, Warszawa 2009, s. 106-108.