Przybliżenie lokalizacji zamku hrubieszowskiego – nowe wskazania w „Opisaniu statystycznym miasta Hrubieszowa” z 12/24 maja 1860 r.

Janusz Panasiewicz

doi:10.56583/az.815

Data publikacji : 2021-12-31

Tom 19 (2021)

Przybliżenie lokalizacji zamku hrubieszowskiego – nowe wskazania w „Opisaniu statystycznym miasta Hrubieszowa” z 12/24 maja 1860 r.

Janusz Panasiewicz

DOI: https://doi.org/10.56583/az.815

Abstrakt

Autor publikuje i analizuje teksty źródłowe (Archiwum Państwowe w Lublinie): opis statystyczny Hrubieszowa z 1860 r. wraz z objaśnieniami i wnioskami naczelnika powiatu hrubieszowskiego. Za najważniejsze odkrycie uważa odnalezione w dokumencie wskazówki do lokalizacji hrubieszowskiego średniowiecznego zamku, zniszczonego w 1648 r. Według nich na szczątkach zamku postawiono budynki biurowe starostwa (zachowane do dzisiaj). Na współczesnym planie miasta sytuowałoby to zamek między dworkiem burmistrza Kalickiego z lat 30. XIX w. i dworem Du Château. Autor zestawia te informacje z protokołami Rady Gospodarczej Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego, w tym z korespondencją Kalickiego dotyczącą budowy domu (próbując ustalić datę zabudowy zamczyska), a także z ustaleniami nadzorów archeologicznych prowadzonych przez Józefa Niedźwiedzia, który zidentyfikował fragment fosy okalającej zamek. Polemizuje częściowo z tezami (m.in. baszta zamku) prof. Wiktora Zina, który miał prowadzić w tym miejscu badania archeologiczne; nie udało się natrafić na ich dokumentację. Zwrócono uwagę na problem kurzawki w mieście w XIX w. i jej skutki (katastrofy budowlane, nieodbudowany ratusz). Opis statystyczny zawiera wiele informacji o zaludnieniu, przemyśle, substancji mieszkaniowej, zawodach mieszkańców w XIX-wiecznym Hrubieszowie, historycznych nazwach ulic i in. Autor postuluje sukcesywne weryfikowanie publikacji o Hrubieszowie opartych o źródła archiwalne.

Słowa kluczowe:

zamczysko w Hrubieszowie, Rada Gospodarcza Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego, Wiktor Zin, badania archeologiczne w Hrubieszowie, Hrubieszów w XIX w.

Inne teksty tego samego autora

Janusz Panasiewicz, Przyczynek do etymologii nazwy wsi staszicowskiej , Archiwariusz Zamojski: Tom 13 (2014)
Marian Głowacz, Zbigniew Mazur, Janusz Panasiewicz, Znaleziska pod Horodłem , Archiwariusz Zamojski: Tom 20 (2022)
Janusz Panasiewicz, Onomastyczna twórczość mieszkańców wsi hrubieszowskich , Archiwariusz Zamojski: Tom 17 (2019)
Marian Głowacz, Zbigniew Mazur, Janusz Panasiewicz, Przyczynek do usystematyzowania lokalizacji fortyfikacji polowych Wermachtu w 1944 r. od Strzyżowa po Zagórnik (lewy brzeg Bugu, styk powiatów: hrubieszowskiego i chełmskiego) , Archiwariusz Zamojski: Tom 19 (2021)
Janusz Panasiewicz, Okoliczności funkcjonowania Przedsiębiorstwa Państwowego „Polskie Koleje Państwowe” na Zamojszczyźnie , Archiwariusz Zamojski: Tom 15 (2017)
Janusz Panasiewicz, Umowa kupna-sprzedaży dóbr Hrubieszów z 30 marca 1800r. , Archiwariusz Zamojski: Tom 5 (2006)
Janusz Panasiewicz, Hipoteka miasta Hrubieszowa , Archiwariusz Zamojski: Tom 15 (2017)
Janusz Panasiewicz, Umowa mieszkańców hrubieszowskiego przedmieścia Pogórze z pastuchami o pasienie trzody z 1826 r. , Archiwariusz Zamojski: Tom 18 (2020)
Janusz Panasiewicz, Ogród i sad w inwentaryzacjach wsi Brodzicy z 1924 roku , Archiwariusz Zamojski: Tom 14 (2015)
Janusz Panasiewicz, Projekty zmian statutu Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego w XX wieku , Archiwariusz Zamojski: Tom 20 (2022)

1 2 > >>

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Panasiewicz, J. (2021). Przybliżenie lokalizacji zamku hrubieszowskiego – nowe wskazania w „Opisaniu statystycznym miasta Hrubieszowa” z 12/24 maja 1860 r . Archiwariusz Zamojski, 19, 233–268. https://doi.org/10.56583/az.815

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archiwum Państwowe w Lublinie, zespół: Rząd Gubernialny Lubelski [1811–] 1837–1866 [–1870], Wydział Administracyjny (dalej APL, KWL i RGL) sygn. 471 – AS Opisu statystycznego miast powiatu hrubieszowskiego, 1860–1864, s. 45–95.

APL, TRH, sygn. 10 – Księga uchwał Rady Gospodarczej Towa. Rol. Hrubiesz., vol. I, od d. 4 paździer. 1817 do 1829, s. 38, 121-136, 182-193, 260-272, 285–288, 337–348, 377-385.

APL, TRH, sygn. 11 – Księga uchwał Rady Gospodarczej Towarzystwa, vol. II, 1829–1845, s. 144, 248-259, 625–635.

Fabijańska-Żurawska, T., Hrubieszów – dzieje miasta i jego zabytków, Hrubieszów 1993, Biblioteka Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego, t. XIX, s. 6.

Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779–1783, t. 8, cz. A, wyd. A. Janeczek przy współpr. B. Dybasia i Ł. Walczego, Warszawa 2015, s. 136–145.

Gmiterek, H., W czasach staropolskich (XVI–XVIII wieku), [w:] Dzieje Hrubieszowa, t. I, Od pradziejów do 1918 roku, pod red. R. Szczygła, Hrubieszów 2006, s. 119–147, s. 125.

Krzyżewski, J. L., Hrubieszów starą pocztówką opisany, Lublin 2007, s. 80.

Niedźwiedź, J., Dokumentacja z nadzorów archeologicznych podczas prac ziemnych przy budo- wie budynku mieszkalnego przy ul. 3-go Maja w Hrubieszowie, Zamość 2001.

Panasiewicz, J., Hipoteka miasta Hrubieszowa, „Archiwariusz Zamojski”, t. XV, Zamość 2017, s. 143–191.

Panasiewicz, J., Własność ks. Stanisława Staszica na terenie miasta Hrubieszowa, „Zeszyty Staszicowskie 9”, Piła 2014, s. 159–176, aneks, s. 172–175.

Szczygieł, R., Lokacja miasta na prawie niemieckim i jego dzieje do końca XV wieku, [w:] Dzieje Hrubieszowa, t. I, Od pradziejów do 1918 roku, pod red. R. Szczygła, Hrubieszów 2006, s. 87–102.

Wiatrowski, A., Dzieje Hrubieszowa w świetle źródeł, dokumentów i zabytków historycznych, Hrubieszów 1998, wyd. 2, s. 44, 49.

Żywicki, J., Urzędnicy: architekci, budowniczowie, inżynierowie cywilni. Ludzie architektury i budownictwa w województwie lubelskim oraz guberni lubelskiej w Królestwie Polskim w latach 1815–1915, Lublin 2010.