Żydzi na Śląsku na przestrzeni wieków

Józef Mandziuk

doi:10.56583/frp.1820

Data publikacji : 2018-06-30

Nr 8 (2018)

Żydzi na Śląsku na przestrzeni wieków

Józef Mandziuk

DOI: https://doi.org/10.56583/frp.1820

Abstrakt

The aim of the study is to show the history of the Jewish community in Silesia from the early Middle Ages through particular centuries to total extermination (Holocaust, Szoah) during the Second World War. In the Middle Ages, Jews were involved primarily in trade and crafts. They obtained privileges from princes, but they were often persecuted by townspeople and church authorities. Diminished their importance in Silesia under the rule of Habsburg, and after passing almost the whole of Silesia to Prussia, contributed to flourish and dominate the industry in the liberal professions. From 1933, they underwent a gehenna in the Third Reich, and after 1939 they were systematically killed in German death camps erected in the occupied Polish territories.

Słowa kluczowe:

Śląsk, Żydzi, Holocaust, chrześcijaństwo, handel, przemysł, wolne zawody, samorząd żydowski, „noc kryształowa”, niemieckie obozy zagłady

Inne teksty tego samego autora

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf.

Zasady cytowania

Mandziuk, J. (2018). Żydzi na Śląsku na przestrzeni wieków. Fides, Ratio Et Patria. Studia Toruńskie, (8), 261–284. https://doi.org/10.56583/frp.1820

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bergemann J.G., Historisch-Topographische Beschreibung der Kreis-Stadt Löwenberg, Hirschberg 1824.

Das Formelbuch des Breslauer Domherr Arnolds von Protzan, wyd. W. Wattenbach, Breslau 1862.

De persecutione Judeorum Vratislaviensium a. 1453, w: Monumenta Poloniae Historica, t. 4, Lwów 1884.

Johannes von Capistran, XLIV sermons Wratislaviae habit A.D. 1553, wyd. E. Jacob, Breslau 1911.

Kodeks Dyplomatyczny Śląska, wyd. K. Maleczyński, t. 1-3, Wrocław 1956-1964.

Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1, Poznań 1877.

Kosmas, Kronika Czechów, tłum. M. Wojciechowski, Warszawa 1968.

Liber fundationis claustri Sancte Marie Virginis in Heinrichow, czyli Księga Henrykowska, tłum. R. Grodecki, Wrocław 1991.

Neumann S., Zur Statistik der Juden in Preussen von 1816–1880, Berlin 1984.

Pol N., Jahrbücher der Stadt Breslau, wyd. T. Büsching, t. 1–2, Breslau 1813.

Sawicki J., Synody diecezji wrocławskiej i ich statuty, Wrocław–Warszawa–Kraków 1963.

Schlesischen Urkunden zur Geschichte der Juden, opr. L. Oelsner, „Archiv für Ősterreichische Geschichte” 1864, R. 31, nr 9.

Tausk W., Dżuma w mieście Breslau [Dziennik], Warszawa 1973.

Adler H.G., Der vervatltete Mensch. Studien zur Deportation der Juden aus Deutschland, Tübingen 1974.

Bartosz J., Reszta była milczeniem, Warszawa 1966.

Biały F., Nazizm, w: Legnica. Zarys monografii miasta, red. S. Dąbrowski, Wrocław–Legnica 1998.

Biały F., Życie polityczne, w: Trzebnica. Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wieków, red. L. Wiatrowski, Wrocław–Trzebnica 1995.

Bobowski K., Ze studiów nad prześladowaniami i pogromami Żydów na Śląsku w dobie Średniowiecza, „Sobótka”1989, R. 44.

Bondy G., Zur Geschichte der Juden in Böhmen, Mähren und Schlesien, t. 1, Prag 1906.

Brann M., Geschichte der Juden in Schlesien, Breslau 1907.

Cetwiński M., Śląski tygiel, Częstochowa 2001.

Czapliński M., Dzieje Śląska od 1806 do 1945 roku, w: Historia Śląska, red. M. Czapliński. Wrocław 2002.

Dola K., Dzieje Kościoła na Śląsku. Średniowiecze, Opole 1996.

Drabina J., Kościół wobec Żydów na średniowiecznym Śląsku. „Sobótka” 1989, R. 44.

Goliński M., Ze studiów nad Żydami świdnickimi w średniowieczu, w: Z historii kultury żydowskiej w Polsce i na Śląsku, red. K. Matwijowski. Wrocław 1994.

Grünhagen C., Geschichte Schlesiens, t. 1, Gotha 1884.

Jonca K., Judenverfolgung und Kirche in Schlesien (1933–1945), w: Deutsche-Polen-Juden, ihre Beziehungen von den Anfängen bis ins 20. Jahrhundert, red. S. Jersch-Wenzel, Berlin 1987.

Jonca K., Kościół katolicki na Śląsku wobec problemu oznakowania niemieckich Żydów (1941 r.), „Studia Śląskie. Seria Nova” 1983, R. 41.

Kiersnowski R., Moneta w kulturze wieków średnich, Warszawa 1988.

Knowlews M.D., Obolensky D., Historia Kościoła, t. 2, Warszawa 1988.

Lukas F.D., Heitmann M., Stadt des Glaubens. Geschichte und Kultur der Juden in Glogau, Hildesheim 1991.

Mandziuk J., Historia Kościoła katolickiego na Śląsku, wyd. 2, t. 1, cz. 2, Warszawa 2010; t. 2, Warszawa 2011; t. 3, cz. 3, Warszawa 2013.

Mandziuk J., Hitlerowski obóz śmierci w Bełżcu, „Nadwisłocze” 2008, nr 1.

Mandziuk J., Postacie Kościoła katolickiego na Śląsku, Warszawa 2016.

Maser P., Das schlesische Judentum, w: Geschichte Schlesiens, red. J. J. Menzel, t. 3, Stuttgart 19990.

Morawska Ł. Wielokulturowość Śląska: mniejszość żydowska na Górnym Śląsku, „Pisma Humanistyczne” 2003, R. 5.

Neubach H., Die Juden in Niederschlesien 1848–1933, w: Geschichte der Juden in Schlesien im 19 und 20 Jahrhundert, Hannover 1995.

Połomski F., Kontrybucja Żydów śląskich po pogromie z 9–10 listopada 1938 roku, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” 1992, R. 15.

Rosenthal F., Najstarsze osiedla żydowskie na Śląsku, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Żydowskiego” 1960, nr 34.

Smolka L., Duchowieństwo śląskie XIX wieku, w: Kardynał Melchior von Diepenbrock 1798–1953, red. M. Kaczmarek, A. Kiełbasa, J. Swastek, Wrocław 2000.

Spyra J., Żydzi na Śląsku Austriackim (1742–1918). Od tolerowanych Żydów do żydowskiej gminy wyznaniowej, Katowice 2005.

Wąs G., Dzieje Śląska od 1526 do 1809 roku, w: Historia Śląska, red. M. Czapliński, Wrocław 2002.

Wodziński M., Hebrajskie inskrypcje na Śląsku XIII–XVIII wieku, Wrocław 1996.

Piątkowski L., Zmiana przynależności państwowej a sytuacja Żydów we Wrocławiu w XVIII w., „Sobótka” 1991, R. 56.

Wiatrowski L., Żyga S., Żydzi na Śląsku w XIX i na początku XX wieku – struktura demograficzna, działalność gospodarcza, naukowa i kulturalna, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 1182,

Historia 84, Wrocław 1991.

Ziątkowski L., Dzieje Żydów we Wrocławiu, Wrocław 2000.

Ziątkowski L., Przechodzenie Żydów wrocławskich na chrześcijaństwo w XIX w., w: Z dziejów wrocławskiego Kościoła katolickiego. Kościół w XIX wieku, red. I. Dec, K. Matwijowski, Wrocław 2002.

Ziątkowski L., Zmiana przynależności państwowej a sytuacja Żydów we Wrocławiu w XVIII w., „Sobótka” 1991, R. 56.

Żbikowski A., Żydzi, Wrocław 2004.