Język Polski
English
„Bezpowrotnie stracony” akt lokacyjny Zamościa z 1580 r. w zasobie Archiwum Narodowego w Krakowie. Rozważania na temat losów dokumentu po 1860 r.
Jacek Feduszka
Jakub Żygawski
Abstrakt
Akt lokacyjny Zamościa z 1580 r., z własnoręcznym podpisem fundatora Jana Zamoyskiego, do niedawna uchodził za zaginiony. Autorzy artykułu próbują wyjaśnić, w jaki sposób trafił do Archiwum Narodowego w Krakowie, gdzie został odnaleziony w zbiorze pergaminowych dokumentów. Nie ulega wątpliwości, że do 1860 r. dokument znajdował się w Zamościu, gdyż taka data widnieje na awersie pergaminu, razem z podpisem ks. Mikołaja Kulaszyńskiego, wikariusza kolegiaty zamojskiej, zaświadczającym, że czytał dokument. Ta notatka skłoniła autorów do poszukiwania argumentów do postawienia hipotezy, iż to ks. Kulaszyński przesłał akt lokacyjny do Krakowa (wraz z innymi dokumentami), do konserwatora zabytków Galicji Wschodniej Ludwika Mieczysława Potockiego, który pracował nad monografią Zamościa i Ordynacji Zamojskiej. Hipoteza oparta jest na dwóch założeniach: iż „akt lokacyjny Zamościa”, który pod koniec XIX w. miał się znajdować w Archiwum Akt Dawnych w Lublinie, był tylko kopią, oraz iż oryginał aktu złożony był w archiwum kolegiaty, a nie w „skrzyni magistrackiej”, zalążku archiwum miejskiego; „za” przemawia ranga świątyni. Autorzy opisują okoliczności odnalezienia innego bezcennego historycznego dokumentu z 1580 r., zaginionego podczas II wojny w Wilnie – przywileju króla Stefana Batorego dla Zamościa, oraz biografię ks. Kulaszyńskiego i jego współpracę z Potockim przy tworzeniu niewydanej do dziś monografii („Zamość i jego instytucje pod względem dziejów, religii i oświaty krajowej”).
Słowa kluczowe:
akt lokacyjny Zamościa, przywilej lokacyjny króla Stefana Batorego dla Zamościa, Jan Zamoyski, Mikołaj Kulaszyński, Ludwik Mieczysław PotockiInne teksty tego samego autora
- Jacek Feduszka, Pomoc Zamościa dla Węgrów w 1956 roku , Archiwariusz Zamojski: Tom 15 (2017)
- Jakub Żygawski , Lokalizacja dawnych zamojskich cmentarzy w oparciu o dawne archiwalne opracowania kartograficzne z XVIII–XX wieku , Archiwariusz Zamojski: Tom 14 (2015)
- Jakub Żygawski, 70 lat Archiwum Państwowego w Zamościu , Archiwariusz Zamojski: Tom 18 (2020)
- Jakub Żygawski, Szubienica w Zamościu w świetle archiwalnych planów miasta z XVIII i XIX wieku , Archiwariusz Zamojski: Tom 16 (2018)
- Jakub Żygawski, Struktura przestrzenna Zamościa na podstawie planów miasta z XIX i XX wieku , Archiwariusz Zamojski: Tom 9 (2010)
- Jakub Żygawski, Parcelacja zamojskich Plant w latach 1938–1945 , Archiwariusz Zamojski: Tom 15 (2017)
- Jakub Żygawski, Dawne plany gruntów wsi w zamojskim archiwum (I) , Archiwariusz Zamojski: Tom 6 (2007)
- Jakub Żygawski , Plany Zamościa w zbiorach Archiwum Państwowego w Zamościu , Archiwariusz Zamojski: Tom 5 (2006)
- Jacek Feduszka, Zamość w Królestwie Kongresowym mieszkańcy miasta-twierdzy a władze wojskowe i cywilne , Archiwariusz Zamojski: Tom 6 (2007)
- Jakub Żygawski , Zamojski arkusz pruskiej mapy sekcyjnej z początku XIX w. w Archiwum Państwowym w Zamościu , Archiwariusz Zamojski: Tom 10 (2011)
Szczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Zasady cytowania
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.