Struktura przestrzenna Zamościa na podstawie planów miasta z XIX i XX wieku

Jakub Żygawski

doi:10.56583/az.1536

Published : 2010-12-31

Vol. 9 (2010)

Struktura przestrzenna Zamościa na podstawie planów miasta z XIX i XX wieku

Jakub Żygawski

DOI: https://doi.org/10.56583/az.1536

Abstract

Skromny zasób kartograficzny Archiwum Państwowego w Zamościu odnoszący się do miasta Zamościa poszerzył się o trzy kopie wartościowych XIX-wiecznych planów miasta oraz schematyczny plan z okresu I wojny światowej ukazujący projektowany zasięg granic Zamościa. Chronologicznie uporządkowane opracowania kartograficzne przedstawiają stan miasta w wybranych latach z okresu 1818-1917, kiedy miało miejsce wiele kluczowych w dziejach miasta wydarzeń: upaństwowienie Zamościa (1821) oraz gruntowna modernizacja twierdzy (1817-1831) silnie przeobrażające dotychczasową strukturę przestrzenną miasta (likwidacja pierwotnych przedmieść), przyczyniające się do degradacji kluczowych funkcji. Kasata twierdzy (1866) umożliwiająca funkcjonowanie miasta w pełni cywilnego, nastręczająca jednak trudności w postaci nie do końca uregulowanej struktury własnościowej gruntów pofortecznych. Projektowanie zasięgu miasta (2. dekada XX w.) poprzez likwidacje enklaw podmiejskich osiedli i uporządkowanie struktury własnościowej gruntów miejskich.

Most read articles by the same author(s)

Jacek Feduszka, Jakub Żygawski, The “Irretrievably Lost” Zamość Foundation Charter of 1580 in the Resources of the National Archive in Kraków. Reflections on the Fate of the Document After 1860. , The Archivist of Zamość: Vol. 19 (2021)
Jakub Żygawski, Szubienica w Zamościu w świetle archiwalnych planów miasta z XVIII i XIX wieku , The Archivist of Zamość: Vol. 16 (2018)
Jakub Żygawski , Lokalizacja dawnych zamojskich cmentarzy w oparciu o dawne archiwalne opracowania kartograficzne z XVIII–XX wieku , The Archivist of Zamość: Vol. 14 (2015)
Jakub Żygawski, 70 Years of the State Archive in Zamość , The Archivist of Zamość: Vol. 18 (2020)
Jakub Żygawski, Parcelacja zamojskich Plant w latach 1938–1945 , The Archivist of Zamość: Vol. 15 (2017)
Jakub Żygawski , Plany Zamościa w zbiorach Archiwum Państwowego w Zamościu , The Archivist of Zamość: Vol. 5 (2006)
Jakub Żygawski , Dawne plany gruntów wsi w Archiwum Państwowym w Zamościu (2) , The Archivist of Zamość: Vol. 7 (2008)
Jakub Żygawski, Dawne plany gruntów wsi w zamojskim archiwum (I) , The Archivist of Zamość: Vol. 6 (2007)
Jakub Żygawski , Zamojski arkusz pruskiej mapy sekcyjnej z początku XIX w. w Archiwum Państwowym w Zamościu , The Archivist of Zamość: Vol. 10 (2011)
Jakub Żygawski, Kronika Wydarzeń 2016/2017 , The Archivist of Zamość: Vol. 15 (2017)

1 2 > >>

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Żygawski, J. (2010). Struktura przestrzenna Zamościa na podstawie planów miasta z XIX i XX wieku. The Archivist of Zamość, 9, 15–36. https://doi.org/10.56583/az.1536

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Archiwum Państwowe w Zamościu, Akta Miasta Zamościa 1915-1939, sygn. 26.

APZ, Sąd Okręgowy w Zamościu 1918-1950, spis zdawczo-odbiorczy, akta sprawy C 278/24, k. 228, 313.

APZ, Zbiór kartograficzny, spis zdawczo-odbiorczy planów przekazanych przez Sąd Rejonowy w Zamościu nr 15 z 2006, poz. 19, na odwrocie nr sprawy c 539/30, sygn. 57-23, ark. 1.

Dumała K., O architekturze Zamościa przed dziewiętnastowieczną przebudową, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. XVI: 1971, z. 1, s. 3-22.

Herbst S., Zachwatowicz J., Twierdza Zamość, seria: „Architectura Militaris”, t. I, Warszawa 1936, s. 131-134.

Kędziora A., Dawna architektura i budownictwo Zamościa, Zamość 1990, s. 47.

Kędziora A., Encyklopedia miasta Zamościa, Chełm 2000, s. 58, 113, 164, 211.

Kowalczyk J., Bramy Zamościa z czasów hetmańskich, „Konserwatorska Teka Zamojska” 1983, s. 44-63.

Pawłowska A., Plany i mapy Zamościa z XVII-XX wieku. [w:] Zamość miasto idealne, red. J. Kowalczyk, Lublin 1980, s. 243-278.

Pawłowska-Wielgus A., Inwentarz materiałów kartograficznych Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca 1786-1941, Warszawa-Łódź 1971, s. 44-45.

Sawa B., Budowle akademickie w Zamościu w czasach Jana Zamoyskiego. [w:] Akademia Zamojska w dziejach i życiu miasta, red. R. Szczygieł, A. Urbański, Zamość 1996, s. 29-38.

Akademia Zamojska 1594-1994, Zamość 1998, s. 48-49. DOI: https://doi.org/10.1366/0003702944028489

Sawa B., Życie codzienne w osiemnastowiecznym Zamościu, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny” 2008, nr 3 (96), s. 38-42.

Studium historyczno-urbanistyczne przedmieść Zamościa, oprac. B. Sroczyńska, J. Szponar na zlecenie Wydziału Gospodarki Terenowej Urzędu Miejskiego w Zamościu, Zamość 1984, s. 53, mps w zasobie WUOZ w Lublinie Delegatura w Zamościu.

Szaflarski J., Zarys kartografii, Warszawa 1965, s. 103.

Szczurczyk vel Szczerba J., Kolej w Zamościu, mps opublikowany na http://www.roztocze.horyniec.net/Roztocze/Fh09/kolej_w_zamosciu.htm [dane z dnia 1.07.2010 r.].

Żygawski J., Sirko M., Okoliczności powstania planów i map Zamościa od XVII do XX wieku oraz sylwetki ich autorów, „Polski Przegląd Kartograficzny”, t. 38: 2006, nr 3, s. 233-245 (s. 238).

Żygawski J., Plany Zamościa w zbiorach Archiwum Państwowego w Zamościu, „Archiwariusz Zamojski 2006”, Zamość 2006, s. 85-96. DOI: https://doi.org/10.56583/az.1440