Patriotyczne postawy polskich sportowców olimpijczyków w czasie drugiej wojny światowej

Anna Kołbuk

doi:10.36578/bp.2019.04.12

Data publikacji : 27-12-2019

Tom 4 Nr 1 (2019)

Patriotyczne postawy polskich sportowców olimpijczyków w czasie drugiej wojny światowej

Anna Kołbuk

https://orcid.org/0000-0003-0793-9283

DOI: https://doi.org/10.36578/bp.2019.04.12

Abstrakt

Sport jako forma zorganizowanej rywalizacji od wieków jest nieodłączną częścią kultury w różnych cywilizacjach. Tak było również w Polsce od XIX wieku, kiedy pod zaborami zaczęły pojawiać się pierwsze stowarzyszenia i kluby sportowe. Sportowcy nie tylko promowali rozwój fizyczny i ducha rywalizacji wśród młodych ludzi, ale także kształtowali postawy patriotyczne. W Polsce, która odzyskała niepodległość po pierwszej wojnie światowej, sport stał się jedną z najpopularniejszych niekomercyjnych dziedzin życia, jednocząc różne środowiska, dostarczając emocji i przynosząc wiele sukcesów. Kulminacją kariery wielu sportowców był udział w igrzyskach olimpijskich, uważanych za największe święto sportów wyczynowych na świecie. Polscy przedstawiciele (ogółem 288) brali udział w ośmiu igrzyskach w okresie międzywojennym. Druga wojna światowa stała się czasem wielkiego patriotyzmu polskich sportowców olimpijskich. Zdecydowana większość z nich wykazała się godnością i odwagą, nierzadko poświęcając własne życie: w bitwach na różnych frontach, w ruchu oporu, w podziemiu, w obozach zagłady i egzekucji. Niektórzy z nich przenieśli się z dala od okupowanej Polski z powodu wojny, inni pozostali na wygnaniu do końca życia. Niektórzy polscy sportowcy olimpijscy współpracowali z okupantami niemieckimi i sowieckimi (zwykle pod przymusem). Sportowcy często też służyli ojczyźnie po wojnie ze względu na swoje doświadczenia wojenne.

Słowa kluczowe:

polscy olimpijczycy, II wojna światowa, Janusz Kusociński, Stanisław Marusarz, Halina Konopacka, Eugeniusz Lokajski

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kołbuk, A. (2019). Patriotyczne postawy polskich sportowców olimpijczyków w czasie drugiej wojny światowej. Biografistyka Pedagogiczna, 4(1), 71–96. https://doi.org/10.36578/bp.2019.04.12

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bogusz A., Łódzcy olimpijczycy 1924–1992, Łódź 1992.

Chemicz S., Piłka nożna w okupowanym Krakowie, Kraków 1982.

Chwalba A., Historia powszechna. Wiek xix, Warszawa 2009.

Davies N., Europa. Rozprawa historyka z historią, tłum. E. Tabakowska, Kraków 1998.

Gaj J., Hądzelek K., Dzieje kultury fizycznej w Polsce, Poznań 1997.

Gawkowski R., Encyklopedia klubów sportowych Warszawy i jej najbliższych okolic w latach 1918–1939, Warszawa 2007.

Gawlikowski S., Arcymistrzowie. Złota era polskich szachów, Warszawa 2016.

Głaz A., Lipski J. i in., Historia polskich zapasów 1922–2012, Warszawa 2012.

Głowacki W., Dzieje żeglarstwa polskiego, Gdańsk 1989.

Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924–1998, Warszawa 1999.

Głuszek Z., Polscy olimpijczycy 1924–1984, Warszawa 1988.

Gowarzewski A., Mistrzostwa Polski. Ludzie (1918–1939). 100 lat prawdziwej historii, Katowice 2017.

Grant M., Gladiatorzy, Łódź 1987.

Hałys J., Polska piłka nożna, Kraków 1980.

Hądzelek K., Wychowanie fizyczne i sport na ziemiach polskich przed odzyskaniem niepodległości, „Wychowanie Fizyczne i Sport”, 1993, nr 4, s. 5–13.

Jastrzębski W., Historia kultury fizycznej, Bydgoszcz 2005.

Jędrzejowska J., Gryżewski K., Urodziłam się na korcie, Warszawa 1971.

Jost H., Zakopane czasu okupacji, Warszawa 1989.

Jurga T., Obrona Polski 1939, Warszawa 1990.

Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001.

Konieczny J., Malinowski T., Mała encyklopedia lotników polskich, t. 1, Warszawa 1983.

Korab-Żebryk R., Franciszek Koprowski, w: Polski słownik biograficzny, t. 14, red.

E. Rostworowski, Wrocław 1969, s. 23–25.

Kot S., Historia wychowania. Od starożytnej Grecji do połowy wieku xviii, wyd. 3, Warszawa 1996.

Kowieska U., Działalność związków zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej w okresie ii Rzeczypospolitej, „Wychowanie Fizyczne i Sport”, 1993, nr 4, s. 159–179.

Krzystanek W., Leśnikowski D., Chorzowscy olimpijczycy (1924–2014), Chorzów 2014.

Kunert A. K., Słownik biografi czny konspiracji warszawskiej 1939–1945, t. 1, Warszawa 1987.

Kurzyński H., Pietkiewicz S., Rynkowski M., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego – mężczyźni, Warszawa 2004.

Kurzyński I., Boks polski. Tysiąc wspaniałych, t. 2, Warszawa 2004.

Leżeński C., Kukawski L., O kawalerii polskiej xx wieku, Wrocław 1991.

Lipniacki W., Miller A., Od Aten do Melbourne 1896–1956, Warszawa 1957.

Lipoński W., Historia sportu, Warszawa 2012.

Lipoński W., Sport, w: Polska na tle procesów rozwojowych Europy w xx wieku, red. S. Sierpowski, Poznań 2002, s. 202–228.

Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945–1989, Poznań 2002.

Mała encyklopedia sportu, red. K. Handzelek, t. 1: A-K, Warszawa 1984.

Małolepszy E., Polityka władz ii Rzeczypospolitej wobec wychowania fizycznego i sportu na wsi, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”, Seria: Kultura Fizyczna, 6 (2005) s. 57–65.

Matelski D., Mniejszość niemiecka w Wielkopolsce w latach 1919–1939, Poznań 1997.

Matyja D., Encyklopedia gwiazd polskiego sportu, Warszawa 2011.

Miller S. G., Starożytni olimpijczycy, tłum. I. Żółkowska, Warszawa 2006.

Mroczka L., Społeczne aspekty rozwoju kultury fizycznej w Galicji, „Wychowanie Fizyczne i Sport”, 1997, nr 3, s. 102–113.

Olszewski T., Bronisław Czech (1908–1944) – ponadczasowy wzór człowieka i sportowca, „Kultura Fizyczna” 2005, nr 1–2, s. 6–9.

Paryski W. H., Stanisław Marusarz, w: Polski słownik biograficzny, t. 20, Warszawa–Kraków 1975, s. 91.

Pawlak A., Biograficzny konterfekt polskiego olimpijczyka, w: Logos i etos polskiego olimpizmu, red. J. Lipiec, Kraków 1994, s. 593–598.

Pawlak A., Olimpijczycy – polscy sportowcy w latach 1924–1998, Kraków 2000.

Pawluczuk Z., Rola ruchu sokolskiego w powstaniu harcerstwa na ziemiach polskich, „Prace Naukowe Akademii im. J. Długosza w Częstochowie”, Seria: Kultura Fizyczna, 9 (2010) z. 9, s. 25–41.

Ponczek M., Geneza i rozwój Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Zagłębiu Dąbrowskim 1905–1935, Katowice 1992.

Powidzki T., Sokół Wielkopolski w dążeniu do niepodległości. Z dziejów Związku Sokołów Polskich w Państwie Niemieckim, Poznań 1934, s. 26–35.

Półchłopek W., Wychowanie fizyczne i sport żołnierzy polskich w obozach jenieckich Wehramchtu i NKWD (1939–1945), Opole 2002.

Pruski W., Dzieje konkursów hipicznych w Polsce, Warszawa 1982.

Rechowicz H., Wewnętrzne i międzynarodowe znaczenie uczestnictwa Polski w igrzyskach olimpijskich, w: Logos i etos polskiego olimpizmu, red. J. Lipiec, Kraków 1994, s. 449–456.

Rojek W., Odyseja skarbu Rzeczypospolitej. Losy złota Banku Polskiego 1939–1950, Kraków 2000.

Rynkowski M., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego. Mężczyźni, Warszawa 2004, s. 224–225.

Słoniewski M., Zarys działalności polskiego ruchu olimpijskiego w latach 1919–1939, Warszawa 1990.

Snoch B., Górnośląski leksykon biografi czny. Suplement do wydania drugiego, Katowice 2006.

Stępiński W., Chwała olimpijczykom 1939–1945, Warszawa 1968.

Szatkowski W., Od Marusarza do Małysza 1923–2002, Kraków 2004, s. 52–58.

Szymański L., Sport w polityce ii Rzeczypospolitej, w: Logos i etos polskiego olimpizmu, red. J. Lipiec, Kraków 1994, s. 489–498.

Toporowicz K., Eugeniusz Lokajski, w: Polski słownik biograficzny, t. 17, red. E. Rostworowski, Wrocław 1972, s. 532–533.

Toporowicz K., Janusz Kusociński, w: Polski słownik biograficzny, t. 16, red. E. Rostworowski, Wrocław 1971, s. 301–302.

Toporowicz K., Kazimierz Laskowski (1899–1961), w: Polski słownik biograficzny, t. 16, Wrocław 1971, s. 529–530.

Tucholski J., Cichociemni, Warszawa 1989.

Tuszyński B., Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej 1939–1945, Warszawa 1999.

Tuszyński B., Kurzyński H., Od Chamonix do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2010, Warszawa 2010.

Tuszyński B., Pierwszy medal dla Polski, w: Poczet olimpijczyków polskich, Warszawa 1984, z. 1, s. 15–24.

Tuszyński B., Polscy olimpijczycy xx wieku (1924–2000), t. 2; n–ż, Wrocław 2004.

Tuszyński B., Przerwany bieg. Sportowcy z Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska, Warszawa 1993.

Tuszyński B., Za cenę życia. Sport Polski Walczącej 1939–1945, Warszawa 2006.

Urban T., Schwarzer Adler, weißer Adler. Deutsche und polnische Fußballer im Räderwerk der Politik, Getynga 2011.

Więcek A., Mistrzostwa Polski w narciarstwie klasycznym i alpejskim 1920–2013, Zamość 2014.

Wiśniewska M., Związek Strzelecki (1910–1939), Warszawa 2010.

Wolański R., Leksykon polskiej muzyki rozrywkowej, Warszawa 1995.

Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908–1939, Poznań 1990.

Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015.

Wryk R., Sport olimpijski w Polsce 1919–1939. Biogramy olimpijczyków, Poznań 2006.

Wryk R., Szymczyk Franciszek Ksawery (1892–1976), w: Polski słownik biograficzny, t. 50, red. A. Romanowski, Warszawa-Kraków 2015, s. 229–230.

Zaborniak S., Pezdan I., Rejman A., Kultura fizyczna w środowisku żydowskim na świecie i w Polsce w latach 1896–1949, w: Miscellanea z dziejów kultury fizycznej, red. A. Nowakowski i S. Zaborniak, Rzeszów 2003, s. 52–68.

Zarys historii sportu w Polsce 1867–1997, red. J. Gaj, B. Woltmann, Gorzów Wielkopolski 1999.