Krytyczne zdarzenia życiowe jako przedmiot badań: perspektywa biegu życia oraz studiów nad doświadczeniem biograficznym

Danuta Lalak

doi:10.36578/BP.2024.09.68

Data publikacji : 30-12-2024

Tom 9 Nr 3 (2024)

Krytyczne zdarzenia życiowe jako przedmiot badań

Danuta Lalak

https://orcid.org/0000-0002-4218-6371

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2024.09.68

perspektywa biegu życia oraz studiów nad doświadczeniem biograficznym

Abstrakt

Przedmiotem rozważań jest biografia postrzegana jako źródło wiedzy o człowieku, jego życiu i środowisku, potencjale edukacyjnym i rozwojowym. W strukturę rozważań nad biografią wpisane są takie kategorie teoretyczne jak punkty zwrotne, zmiany statusowe, kryzysy, transgresje i transformacje tożsamości. Przedstawiam dwie perspektywy badawcze – badania biegu życia (perspektywa obiektywna, badania ilościowe) stricte socjologiczne oraz badania jakościowe zogniskowane na indywidualnym doświadczeniu biograficznym (perspektywa subiektywna, badana jakościowe) z akcentem na samorozwój, pokonywanie kryzysów, edukację. Proces zmiany życiowej przedstawiam na podstawie studium przypadku ofiary przemocy domowej. Wykorzystuję zaczerpnięte od Gabriele Rosenthal (Erlebte und erzählte Lebensgeschichte, Frankfurt–New York, 1995) wybrane aspekty analizy takie jak: punkty zwrotne istotne z punktu widzenia psychologii rozwojowej, przejścia statusowe, punkty interpretacyjne czyli ważne punkty zwrotne, rozumiane jako rekonstrukcje/ reinterpretcję przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.

Podsumowując, to nie zdarzenia kryzysowe same w sobie powodują zmianę, raczej wyzwalają one proces zmiany za którym kryje się wiele czynników podmiotowych. Te czynniki i ich doświadczeniowy charakter, mają szczególną wartość. Na ich wydobyciu i interpretacji opiera się proces analityczny. Stosowane procedury badawcze, zarówno te ugruntowane w istniejących praktykach jak i stosowane ad hoc przez badacza mogą być elastyczne i uwzględniać wszelkie nietypowe zjawiska i zdarzenia, które mają szansę pojawić się w polu badawczym.

Słowa kluczowe:

biografia, badania biograficzne, punkty zwrotne, zdarzenia kryzysowe, badanie biegu życia, doświadczenie biograficzne, przejścia statusowe, punkty interpretacyjne

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Lalak, D. (2024). Krytyczne zdarzenia życiowe jako przedmiot badań: perspektywa biegu życia oraz studiów nad doświadczeniem biograficznym. Biografistyka Pedagogiczna, 9(3), 269–292. https://doi.org/10.36578/BP.2024.09.68

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Badania biografii – źródła, metody, konteksty, red. R. Skrzyniarz, E. Krzewska, W. Zgłobicka-Gierut, Lublin 2014.

Belzyt J., Niepełnosprawność, edukacja, dorosłość. Studium przypadku osoby ociemniałej, Kraków 2012.

Benedict R., Wzory kultury, tł. J. Prokopiuk, Warszawa 1966.

Berger P. L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, tł., wstęp J. Niżnik, Warszawa, 2010.

Biography and Turning Points in Europe and America, red. K.B. Hackstaff, F. Kupferberg, C. Négroni, Bristol 2012, DOI: 10.46692/9781447307402.

Bocan H., Zdarzenia krytyczne w biografii jednostek, https://www.edukacja.edux.pl/p-28856-zdarzenia-krytyczne-w-biografii-jednostki.php, dostęp: 15.06.2023.

Boldt T.D., Migration Biography and Ethnic Identity: On the Discontinuity of Biographical Experience and How Turning Points Affect the Ethnicisation of Identity, w: Biography and Turning Points in Europe and America, red. K.B. Hackstaff, F. Kupferberg, C. Négroni, Bristol 2012, s. 93-124, DOI: 10.2307/j.ctt9qgpjg.8.

Cierpiałowska T., Poza granice niepełnosprawności. Transgresja: uwarunkowania – mechanizmy – efekty w (re)konstrukcjach autobiograficznych osób bez barier, Kraków 2019.

Elder G.H., Children of the Great Depression, Chicago 1974.

Jagodzińska M., Uzależniony. Droga do trzeźwości, Konin 2020.

Gherghel A., Saint-Jacques M.C., Conjugal Separation and Immigration in the Life Course of Immigrant Single Mothers in Québec, w: Biography and Turning Points in Europe and America, red. K.B. Hackstaff, F. Kupferberg, C. Négroni, Bristol 2012, s. 65-92, DOI: 10.2307/j.ctt9qgpjg.7.

Hajduk E., Kulturowe wyznaczniki biegu życia, Warszawa 2001.

Krüger H.H., Marotzki W., Handbuch erziehungswissenschaftliche Biografieforschung, 2. überarb. Auflage, Wiesbaden 2006.

Kupferberg F., Unpacking Biographical Narratives: Investigating Stories of Artistic Careers in Northern Jutland, Denmark, w: Biography and Turning Points in Europe and America, red. K.B. Hackstaff, F. Kupferberg, C. Négroni, Bristol 2012, s. 9-40, DOI: 10.2307/j.ctt9qgpjg.5.

Lalak D., Życie jako biografia. Refleksja biograficzna w perspektywie pedagogicznej, Warszawa 2010.

Lehr U., Thomae H., Konflikt, seelische Belastung und Lebensalter, Westdeutsche Verlag, Opladen 1965.

Lehr U., Die Frau im Beruf – eine Entwicklungspsychologische Analyse der weiblichen Berufsrolle, Frankfurt 1969.

Lehr U., Der Beitrag der biographischen Forschung zur Enwicklungspsychologie, w: Biographische Methoden in den Humanwissenschaften, red. G. Jüttemann, H. Thoemae, , Weinheim u. Basel 1990.

Motrenko J.B., Przełom antypozytywistyczny w polskiej socjologii. Analiza teoretyczna kręgu myślowego Stefana Nowaka, Warszawa 2021.

Négroni C., Turning Points in the Life Course: A Narrative Concept in Professional Bifurcations, w: Biography and Turning Points in Europe and America, red. K.B. Hackstaff, F. Kupferberg, C. Négroni, Bristol 2012, s. 41-64, DOI: 10.2307/j.ctt9qgpjg.6.

Priestes L., Jedenaste nie dotykaj. Moja historia przemocy, Poznań 2020.

Rosenthal G., Erlebte und erzählte Lebensgeschichte, Frankfurt–New York 1995.

Scheff N., Na głodzie. Moja historia walki z nałogiem, tł. D. Pomadowska, Warszawa 2019.

Schütze F., Das Paradoxe in Felix‘ Leben als Ausdruck eines „wilden“ Wandlungsprozesses, w: Lebensgeschichte als Text: Zur biographischen Artikulation problematischer Bildungsprozesse, red. R. Kokemohr, H.Chr. Koller, Weinheim 1994, s. 13–60.

Schütze F., Biographieforschung und narratives Interview, „Neue Praxis“, 13 (1983) nr 3, s. 283-293.

Thomas W.I., Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce. Organizacja grupy pierwotnej, Warszawa 1976.

Ward N., Complicating Actions and Complicated Lives: Raising Questions About Narrative Theory Through an Exploration of Lesbian Lives, w: Biography and Turning Points in Europe and America, red. K.B. Hackstaff, F. Kupferberg, C. Négroni, Bristol 2012, s. 187-206, DOI: 10.2307/j.ctt9qgpjg.12.

Urbaniak-Zając D., Subiektywność – obiektywność poznania. Refleksje metodologiczne w kontekście badania doświadczeń zawodowych absolwentów pedagogiki, „Rocznik Lubuski”, 41 (2015) nr 1, s. 19-32.