Sonoryzm miejsca w biografiach edukacyjnych wybitnych krakowskich muzyków

Monika Kowalska; Iwona Czaja-Chudyba

doi:10.36578/BP.2025.10.39

Data publikacji : 20-11-2025

Tom 10 Nr 2 (2025)

Sonoryzm miejsca w biografiach edukacyjnych wybitnych krakowskich muzyków

Monika Kowalska

https://orcid.org/0000-0002-3188-6946

Iwona Czaja-Chudyba

https://orcid.org/0000-0003-3653-8390

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.39

Abstrakt

W artykule podjęto problem roli kategorii miejsca w kształtowaniu się wybitności muzycznej. Inspiracją do badań były analizy związane z dźwiękowym pejzażem miast, stworzone przez Renatę Tańczuk i Roberta Losiaka, ale przede wszystkim skupiono się na identyfikacji relacji między miejscem (w wymiarze instytucjonalnym i personalnym) a formami doskonalenia artystycznego. Celem badań było poznanie roli miejsca w biografii edukacyjnych wybitnych muzyków, a także identyfikacja związanych z nim społeczno-kulturowych czynników warunkujących rozwój wybitności muzycznej. Wykorzystano metodę biograficzną. Podstawą badań była jakościowa analiza częściowo ustrukturyzowanych wywiadów z uznanymi krakowskimi artystami. Przyjęta procedura interpretacji pozwoliła na stworzenie metaforycznej mapy brzmienia Krakowa, „sonoryzmu” tego miasta, widzianego oczami badanych – od opisu tych miejsc, które były związane z wyborem ich muzycznej drogi, przestrzeni profesjonalizacji oraz z budowaniem sylwetki twórczej. Jednocześnie badania pozwoliły na określenie istotnej funkcji i emocjonalnych znaczeń nadawanych przez muzyków poszczególnym miejscom, które wynikały z ich charakterystyki instytucjonalnej oraz osobistych doświadczeń. Dla większości muzyków szczególnie pobyt w Krakowie, uczestniczenie w życiu kulturalnym miasta były realizacją osobistych aspiracji i młodzieńczych marzeń, a także stanowił ważny czynnik dynamizujący rozwój, pomagając w osiąganiu przez artystów kolejnych etapów na drodze do swojej niepowtarzalnej wybitności.

Słowa kluczowe:

miejsce, edukacja, biografia edukacyjna, wybitność, muzycy

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kowalska, M., & Czaja-Chudyba , I. (2025). Sonoryzm miejsca w biografiach edukacyjnych wybitnych krakowskich muzyków. Biografistyka Pedagogiczna, 10(2), 323–344. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.39

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Angrosino M., Badania etnograficzne i obserwacyjne, tł. M. Maja Brzozowska-Brywczyńska, Warszawa 2010.

Czermińska M., Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie, wyzwanie, Kraków 2020.

Denzin N.K., Lincoln Y.S., Reinterpretacja metody biograficznej, w: Metoda biograficzna w socjologii, red. J. Włodarek, M. Ziółkowski, Warszawa 1990, s. 55-71.

Denzin N.K., Lincoln Y. S., Wprowadzenie i praktyka badań jakościowych, w: Metody badań jakościowych, red. N. K. Denzin, Y. S. Lincoln, Warszawa 2009, s. 19-62.

Di Bona E., Listening to the Space of Music, „Rivista di estetica”, 66 (2017) s. 93-105, DOI: 10.4000/estetica.3112..

Dróżka W., Badania biograficzne w pedeutologii, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, 2 (2014) nr 19, s. 211-234, DOI: 10.12775/PBE.2014.030.

Dubas E., Gutowska A., Uczenie się „z miejsc” (na przykładzie projektu Miejsca w przestrzeni miasta i ich funkcje w świetle biograficznej narracji), w: Czas i miejsca w biografii. Aspekty edukacyjne, red. E. Dubas, A. Gutowska, Biografia i Badanie Biografii, t. 5, Łódź 2017, s. 251-264.

Dymiter M., Pejzaż dźwiękowy, http://ipd.org.pl/pejzaz-dzwiekowy/dostęp: 15.03.2022.

Ferenz K., Słowo wstępne, w: Przestrzeń edukacyjna – dylematy, doświadczenia i oczekiwania społeczne, red. M. Kowalski, A. Pawlak, A. Famuła-Jurczak, Kraków 2012, s. 7-9.

Gibbs G., Analizowanie danych jakościowych, tł. M. Brzozowska-Brywczyńska, Warszawa 2011.

Habela J., Słowniczek muzyczny, Kraków 2018.

Hannerz U., Odkrywanie miasta: antropologia obszarów miejskich, tł. E. Klekot, Kraków 2006.

Helling I. K., Metoda badań biograficznych, w: Metoda biograficzna w socjologii, red. J. Włodarek, M. Ziółkowska, Warszawa – Poznań 1990, s. 13-37.

Herling-Grudziński G., Miasto zmęczenia, Kraków 2019.

Izdebska K, Sztuka publiczna: od obiektów do praktyk postartystycznych. Brikolaż socjologiczny, Warszawa 2021.

Kaźmierska K., Biografia i pamięć: na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z zagłady, Kraków 2008.

Korzeniecka-Bondar A., Szorc K., Kunat B., Przestrzeń miasta Białystok z perspektywy mieszkańca – w poszukiwaniu miejsc znaczących, w: Czas i miejsca w biografii. Aspekty edukacyjne, red. E. Dubas, A. Gutowska, Biografia i Badanie Biografii, t. 5, Łódź 2017, s. 223-234.

Krzewska E., Skrzyniarz R., Miejsca znaczące Lublina jako element procesu uczenia się na przykładzie wywiadu z dorosłym mieszkańcem miasta, w: Czas i miejsca w biografii. Aspekty edukacyjne, red. E. Dubas i A. Gutowska, Biografia i Badanie Biografii, t. 5, Łódź 2017, s. 235-250.

Kvale S., Prowadzenie wywiadów, tł. A. Dziuban, Warszawa 2012.

Laing O., Miasto zwane samotnością. O Nowym Jorku i artystach osobnych, tł. D. Cieśla-Szymańska, Wołowiec 2023.

Lalak D., Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej, Warszawa 2010.

Kubinowski D., Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia – metodyka – ewaluacja, Lublin 2011.

Losiak R., Tańczuk R., Pejzaż dźwiękowy miejsca zamieszkania w doświadczeniu Wrocławian. „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, 15 (2015) s. 191-203.

Lynch K., Obraz miasta, tł. T. Jeleński, Kraków 2011.

Mendel M., Pedagogika miejsca i animacja na miejsce wrażliwa, w: Pedagogika miejsca, red. M. Mendel, Wrocław 2006, s. 21-37.

Miles M. B., Huberman A. M., Analiza danych jakościowych, tł. S. Zabielski, Białystok 2000.

Miles M., Art., Space and City, London – New York 1997.

Pallasmaa J., Oczy skóry. Architektura i zmysły, tł. M. Choptiany, Kraków 2012.

Rose J., Dobrze nastrojone miasto: czego współczesna nauka, pradawne cywilizacje i ludzka natura mogą nas nauczyć o przyszłości życia w miastach, tł. D. Żukowski, Kraków 2019.

Rubacha K., Metodologia badań nad edukacją, Warszawa 2011.

Schütz A., Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, w: Współczesne teorie socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania, J. Mucha, Warszawa 2006, s. 867-893.

Tańczuk R., Pejzaż dźwiękowy jako kategoria badań nad doświadczeniem miasta, „Audiosfera. Koncepcje – badania – praktyki”, 1 (2015) s. 10-19.

Tubylewicz K., Sztokholm. Miasto, które tętni ciszą, Warszawa 2019.

Urbaniak-Zając D., Narracja a biograficzna perspektywa badawcza, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, 4 (2017) nr 1, s. 47-62, DOI: 10.18778/2450-4491.04.04.

Widera-Wysoczańska A., Wykorzystanie metody jakościowej w badaniach psychologia klinicznego, w: Szkice psychologiczne. Doniesienia z badań. Aplikacje. Refleksje, red. M. Straś-Romanowska, Wrocław 2002, s. 69-191.

Zagajewski A., Dwa miasta, Warszawa 2007.